مزایده دردسرساز برای دولت سیزدهم

ایمان ربیعی

 پیش‌بینی‌ها به حقیقت پیوست و میوه‌های تنظیم بازاری شب عید روی دست سازمان تعاون روستایی ماند. حالا دو گزینه پیش روی این میوه‌هاس: یا از سوی واحدهای تولید کنستانتره خریداری می‌شوند یا خوراک دام خواهند شد.

 سیب زرد و قرمز و پرتقال، میوه‌هایی است که از سوی سازمان تعاون روستایی با هدف تنظیم بازار شب عید ذخیره‌سازی شد. این اقدام در حالی صورت گرفت که بسیاری از اهل فن و دست‌اندرکاران بازار میوه تاکید داشتند که به واسطه تولید مناسب، امسال نیازی به ذخیره‌سازی میوه نیست. این اولین باری نیست که فعالان بازار به ذخیره‌سازی میوه از سوی دولت اعتراض دارند. پیش از این نیز اعتراضاتی در این خصوص صورت گرفت. خصوصا آنکه در سال گذشته فساد میوه‌ها جنجال زیادی را در فضای خبری ایران ایجاد کرد. اردیبهشت ماه سال 1400 بود که مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان تهران از فاسد شدن هزاران تن پرتقال و سیب خبر داد و گفت: پرتقال و سیب دیگر مشتری ندارد و بهای هر کیلوگرم پرتقال به پنج تا هفت هزار تومان کاهش داشته است. شب عید به دولت هشدار دادیم که میوه‌های تنظیم بازاری را کیلویی ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان روانه میدان کنند، اما برخی‌ این هشدار را جدی نگرفتند و برای اینکه این میوه را با نرخ بالاتری بفروشند سیب و پرتقال را به بازار عرضه نکردند و حالا با گرم شدن هوا هزاران تن پرتقال فاسد شده است.

فساد هزاران تن پرتقال این بحث را در محافل خبری مطرح کرد که چرا باید به اسم تنظیم بازار، نه فقط شاهد هدررفت میوه‌ها بلکه از میان رفتن منابع دولتی باشیم.

با این حال امسال نیز عبرتی از این ماجرا گرفته نشد و حالا سازمان تعاون روستایی، 12 هزار و 250 تن میوه تنظیم بازاری باقیمانده از شب عید را به مزایده گذاشته است.

پای تخلف در میان است؟

سازمان تعاون روستایی مسئول خرید میوه در شب عید سال 1401 بود. با اجرای قانون انتزاع، بعد از 8 سال مدیریت تنظیم بازار و امنیت غذایی به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شده و  بر اساس مصوبه شورای قیمت‌گذاری محصولات اساسی کشاورزی  در تاریخ 29 آبان 1400 برای خرید و ذخیره‌سازی میوه‌های تنظیم بازاری شب عید شیوه‌نامه اجرایی تعیین شده است که سازمان تعاون روستایی بر اساس آن وارد عمل شد.

اما بحران امسال بازار میوه شب عید تنها به ماجرای مزایده برای میوه‌ها ختم نشد. پس از انتشار این اگهی بسیاری از کاربران فضای مجازی به این نکته اشاره کرده‌اند که در شرایط سختی و مضیقه مردم از تورم و گرانی چرا این سازمان حاضر نشده است میوه‌ها را به قیمت ارزان‌تری در دسترس مردم قرار دهد و از زیان بزرگتر پیشگیری کند؟ ماجرا از این قرار است که سازمان تعاون روستایی در سال گذشته میوه‌ها را به قیمتی گران‌تر از قیمت بازار خریداری کرده و به گواه آمار ارائه شده از سوی روزنامه خراسان 47 میلیارد تومان بیشتر از مبلغ بازار برای خریداری میوه جهت ذخیره‌سازی در شب عید پرداخت کرده است.

در همین دوره زمانی، شاهمیری، مشاور ارشد سازمان تعاون روستایی قیمت خرید هر کیلوگرم پرتقال برای این سازمان را ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان و هر کیلوگرم سیب را ۱۴ هزار تومان اعلام کرد.

این در حالی است که قرارداد‌های منعقد شده بین اتحادیه تعاون روستایی به عنوان مباشر سازمان با صاحبان سردخانه نشان می‌دهد که هر کیلوگرم سیب به مبلغ ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان و هر کیلوگرم پرتقال ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان خریداری شده است همه این‌ها در حالی است که قیمت عرضه عمده این محصولات در سردخانه‌ها به گواه صاحبان سردخانه و مشاهدات عینی کمتر از این مبالغ بود. 

گذشته از ماجرای خرید گران میوه یکی از ایرادهایی که به سازمان تعاون روستایی گرفته شد به شرکتی بود که با آن قرارداد امضا شده است. در همین دوره زمانی  صدا و سیما در گزارشی تاکید کرد شرکتی که برای خرید با سازمان تعاون روستایی قرارداد بسته گویا کمتر از یک سال قبل ثبت شده است و جزو 132 شرکت مورد تایید استاندارد نیست. همچنین در این گزارش ادعا شد که این قرارداد در پایگاه ثبت اطلاعات قراردادهای کشور ثبت نشده است. ضمن این که شرکت چند ماه قبل از قرارداد تاسیس شده و محل ثبت این شرکت در شهر کیاکلای قائم شهر است که زادگاه قادری فر، رئیس سازمان تعاون روستایی است. قادری فرد البته توضیحاتی در این زمینه ارائه داد، اما درنهایت شمار کسانی که این سازمان را متهم به گران خریدن میوه کردند، کم نبود. گذشته از نمایندگان مجلس و نهادهای نظارتی و سازمان بازرسی کل کشور، حتی عضو هیئت مدیره میدان مرکزی میوه و تره‌بار در گفتگویی با صدا وسیما مدعی شد که سازمان تعاون روستایی زمانی که کف میدان قیمت پرتقال هشت هزار تومان بوده آن را در شمال بیش از ۱۳ هزار تومان خریداری کرده و بازار را به هم ریخته است. متبهری توضیح داد: در تاریخ عقد قرارداد سازمان تعاون روستایی در ۱۳ دی ماه، بنده سیب را کیلویی هفت و نیم تا هشت هزار تومان می‌فروختم، اما شنیدم کسی سیب را ۱۰ تا ۱۱ هزار تومان به تعاون روستایی فروخته و میوه آن به میدان نیامده است. او درباره پرتقال هم گفت: آن زمانی که قیمت پرتقال در کف میدان هشت هزار تومان بود سازمان مرکزی تعاون روستایی در شمال پرتقال را بیش از ۱۳ هزار تومان خرید.

سازمان تعاون روستایی، 12 هزار و 250 تن میوه تنظیم بازاری باقیمانده از شب عید را به مزایده گذاشته است. طبق اطلاعات منتشر شده در آگهی این مزایده، ۲ هزار و ۶۵۳ تن سیب، ۴۳۰ تن پرتقال والنسیا و ۹ هزار و ۱۶۷ تن پرتقال تامسون روی دست سازمان تعاون روستایی مانده است که در صورت نبود مشتری فاسد خواهد شد

پیش‌بینی‌ها درست از آب درآمد

 اسفند ماه بود که رئیس اتحادیه بارفروشان پیش‌بینی کرد میوه‌های تنظیم بازاری روی دست دولت می‌ماند و اگر خریداری برای آن پیدا نشود، احتمال فساد آنها بالاست.

حالا طبق اطلاعات منتشر شده در آگهی مزایده طبق اطلاعات منتشر شده در این مزایده، ۲ هزار و ۶۵۳ تن سیب، ۴۳۰ تن پرتقال والنسیا و ۹ هزار و ۱۶۷ تن پرتقال تامسون روی دست سازمان تعاون روستایی مانده است که در صورت نبود مشتری فاسد خواهد شد.

 پرونده بازار میوه‌های شب عید پرونده‌ای پیچیده است و وزارت جهاد کشارزی در اولین سال اجرای این برنامه نتوانسته است نمره قبولی را از آن خود کند.

 حالا نمایندگان مجلس از یک سو توضیح می‌خواهند و افکار عمومی از سوی دیگر. سئوال مهم این است که چرا میوه‌ها گران خریده شد، چرا شرکتی در وضعیت مبهم برنده این برنامه در سال گذشته شد و چرا به هشدارهای بخش خصوصی و اهل فن توجهی صورت نگرفت. برخی از فعالان فضای مجازی معتقدند دو مشتری عمده برای این میوه‌ها وجود دارد. واحدهای کنستانتره‌سازی و مشتریانی برای تبدیل میوه‌ها به خوراک دام. سئوال مهم اینست: تنظیم بازار میوه شب عید با هدف بهبود وضعیت مردم است یا فشار بیشتر و ایجاد گرانی مضاعف؟