پیش‌بینی وقوع بحران جدید ‌در بازار جهانی غذا

ایمان ربیعی

در حالی که بازارهای سرمایه‌گذاری 48 ساعت پس از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین آرام گرفته‌اند؛ نگرانی‌ها درباره کمبود گندم، ذرت و سایر اقلام غذایی به واسطه‌ وقوع این جنگ جدی‌ شده است.

 فرمان پوتین برای آغاز جنگ با اوکراین برای ساعاتی بازارهای بزرگ را به اغما برد، اما پس از آنکه دامنه‌ی بحران به یک بحران منطقه‌ای محدود شد، ورق در بازارها برگشت.

 این چنین است که یکی از سریع‌ترین تجربیات تخلیه وحشت در بازارهای جهانی اتفاق افتاده است. در شرایطی که بهای هر اونس طلا در بازارهای جهانی تنها در چند ساعت تا 70 دلار افزایش یافت و برخی تحلیلگران از رسیدن قیمت نفت به 130 دلار در آینده نزدیک خبر دادند، حالا قیمت طلا با سقوط آزادی قابل توجه روبرو شده و بهای نفت نیز در وضعیت عادی است و کمتر کسی پیش‌بینی می‌کند که روند حاکم بر بازارهای جهانی دستخوش شوک شود.

 تحلیلگران ارشد بین‌المللی این وضعیت را ناشی از تخلیه شوک جنگ می‌دانند. جنگی که به اذعان رئیس‌جمهوری فرانسه جنگی طولانی و نه رعدآسا خواهد بود. هر چه هست، زین پس وضعیت جبهه دو طرف بر شرایط بازارهای جهانی اثرگذار خواهد بود. اما چرا بازارها با شوک ناگهانی در اثر وقوع این اتفاق روبرو شدند .

پیش از این کرونا عامل رشد بهای مواد غذایی در جهان شده بود و حالا با جنگ اوکراین بیم آن می‌رود تورم غذا در جهان بیش از پیش افزایش یابد. این اتفاقی است که اقتصاد جهانی را که با تورمی بالا روبروست تهدید می‌کند

 وقتی پوتین فرمان آتش را صادر کرد، بسیاری از تحلیلگران جهانی این گمانه را مطرح کردند که بحرانی فرامنطقه‌ای جهان را درگیر خواهد کرد. این گونه تصور می‌شد که اعضای ناتو و امریکا در برابر این حمله ساکت ننشینند و کشورهایی نیز به طرفداری از روسیه و اوکراین وارد میدان شوند.

 برخی حتی معتقد بودند این خطر وجود دارد که جهان شاهد رویارویی بزرگی میان غرب و شرق باشد. در شرق البته دومین قدرت اقتصادی جهان یعنی چین نیز قرار داشت و حمایت چین از روسیه در این گروکشی مشهود بود. دیگر سو کشورهای هم‌پیمان غربی قرار داشتند و همین موضوع می‌توانست لرزی را بر پیکره زمین بیندازد. زمین در قرن گذشته شاهد دو جنگ سراسری فاجعه بار موسوم به جنگ جهانی اول و دوم بود و بسیاری ترس آن را داشتند که مبادا جهان با سومین جنگ فراگیر در کره خاکی روبرو شود.

 این چنین بود که بازارها در وضعیتی استثنایی و خاص قرار گرفتند. گذشت 48 ساعت از جنگ اوکراین و روسیه و عملکرد مقامات غربی اما معادلات را دستخوش تغییر کرد تا جایی که نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر می‎گوید جهان به این نتیجه رسیده است که بحران روسیه و اوکراین قرار نیست به بحرانی جهانی تبدیل شود و این بحران صرفا بحرانی منطقه‌ای خواهد بود از این رو ریزش قیمت‌ها در بازارهای سنتی نظیر طلا و نفت اتفاق افتاد و به نظر می‌رسد مشکلی از این بابت متوجه بازارهای جهانی نیست.

وی به قرن نو گفت: مدیریت بازار ارز در اختیار بانک مرکزی است و با توجه به محدود بودن خرید و فروش، اتفاق چندانی در بازارها رخ نداد، در ضمن باید توجه داشت که بازار ارز نگاه خیره‌ای به مذاکرات وین نیز دارد و از دو سو تأثیر می‌پذیرد؛ اما افزایش قابل‌توجه نرخ طلا سبب شد بهای طلا و سکه در روز پنجشنبه دستخوش افزایشی قابل‌توجه شود.

او افزود: با تغییر معادلات جنگ و تخفیف دامنه بحران از بحرانی جهانی به بحرانی منطقه‌ای و همچنین ریزش بهای اونس طلا، دیروز در آغازین ساعات بازگشایی بازار، بهای انواع طلا و سکه به صورتی دسته‌جمعی دستخوش کاهش شد و قیمت هر قطعه سکه تمام‌بهار آزادی به کف کانال 12 میلیون تومان برگشت. درعین‌حال بهای هر قطعه سکه بهار آزادی طرح قدیم نیز 11 میلیون و 820 هزار تومان گزارش شد.

تحریم‌ها سرمایه‌گذاران طلا را نقره‌داغ کرد

بایدن بعد از ظهر پنجشنبه پس از تهاجم همه جانبه روسیه به اوکراین، تحریم های جدیدی را علیه روسیه وضع کرد. تحریم‌های جدید بیشتر بانک‌های روسیه، توانایی این کشور برای انجام تجارت با ارزهای دیگر از جمله دلار، یورو، پوند و ین و شرکت‌های دولتی را هدف قرار داده است.

بایدن گفت: تحریم‌ها چهار بانک دیگر روس که در بخش نخست تحریم‌های گنجانده نشده بودند از جمله بانک VTB دومین بانک بزرگ روسیه را شامل می‌شوند. او درباره این تحریم‌های جدید اظهار کرد: آنها هزینه‌های شدیدی بر اقتصاد روسیه هم به صورت فوری و هم در گذر زمان تحمیل خواهند کرد.

وی با بیان اینکه با تحریم‌های قوی علیه روسیه موافقت کرده است، افزود: تحریم‌های ما علیه روسیه بر بانک‌های این کشور که دارایی‌های مالی یک تریلیون دلاری دارند، تأثیر خواهد گذاشت.

رئیس‌جمهور آمریکا گفت: با این تحریم توانایی روسیه در زمینه تجارت با دلار و ین را محدود می‌کنیم. از امروز تمامی دارایی‌های روسیه در ایالات متحده مسدود می‌شود.

بایدن اعلام کرده است تحریم‌های اعلامی علیه روسیه هزینه‌های شدیدی به اقتصاد روسیه هم به صورت فوری و هم در گذر زمان تحمیل خواهند کرد

وی تصریح کرد: شرکت‌های گازی و نفتی نباید از بحران سوء‌استفاده کرده و قیمت‌ها را بالا ببرند. در تلاشیم منابع جهانی انرژی را تضمین کنیم.

خطر جنگ برای غذا

این‌ها البته تنها تاثیرات جنگ روسیه علیه اوکراین نیست. تحلیلگران و تاجران هشدار می‌دهند که تشدید تنش‌‌ها بین دو کشور بزرگ تامین‌کننده غذا یعنی روسیه و اوکراین، احتمالا خریداران گندم، ذرت و روغن آفتابگردان را مجبور به جست‌وجو برای جایگزین کردن آنها می‌‌کند. به گزارش رویترز، کارشناسان هشدار می‌دهند که این اختلال می‌تواند قیمت‌‌های جهانی مواد غذایی را که در حال حاضر به بالاترین سطح خود در چند سال اخیر رسیده است، باز هم افزایش دهد. گزارش‌ها حاکی است که این دو کشور حدود ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم، ۱۹ درصد از ذرت جهان و ۸۰ درصد از صادرات جهانی روغن آفتابگردان را به خود اختصاص داده‌‌اند.

«امین سلام»، وزیر اقتصاد لبنان، خبر داد که ذخایر گندم این کشور فقط به اندازه مصرف یک ماه گندم دارد و افزود که لبنان در پی امضای قرارداد برای خرید گندم است.

او گفت که لبنان 60 درصد گندم مورد نیاز خود را از اوکراین وارد می‌کند و هم‌اکنون در حال مذاکره با کشورهای دیگر از جمله امریکا و هند و فرانسه در این باره است.همچنین بازرس اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور  با بیان اینکه بعد از حمله روسیه به اوکراین با چالش افزایش قیمت و کندی ارسال محموله‌های نهاده‌های دامی و غلات مواجه خواهیم شد، گفت: بسیاری از شرکت‌ها با ارسال ایمیل و فکس به ما عنوان کردند که در شرایط فعلی نمی‌توانند به قراردادهای خود عمل کنند و ارسال محموله‌ها به بعد از شرایط جنگی موکول خواهد شد.

کسری لشکری، با اشاره به نبود فصل برداشت ذرت در برزیل، تصریح کرد: ذرت مورد نیاز ما در این فصل از کشورهای روسیه، اوکراین و رومانی تامین می‌شد و از آنجایی‌که دو کشور از سه کشور تامین‌کننده وارد جنگ شده‌اند آنها می‌توانند ادعا کنند که ما وارد جنگ شده‌ایم و نمی‌توانیم به تعهدات اقتصادی خود عمل کنیم از این‌رو بدون تردید ما با چالش و کمبود نهاده ذرت در ماه آینده مواجه خواهیم شد.

بحران غذا در حالی رخ می‌دهد که پیش از این کرونا عامل رشد بهای مواد غذایی در جهان شده بود و حالا با اتفاق رخ داده بیم آن می‌رود تورم غذا در جهان بیش از پیش افزایش یابد. این اتفاقی است که اقتصاد جهانی را که با تورمی بالا روبروست تهدید می‌کند.