مهرنوش حیدری

دولت سیزدهم حدود چهارماه است که زمام امور را در دست دارد و از روزهای نخست، رئیس‌جمهور بارها بر حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم تاکید کرده اما در این مدت اقدام ملموس و موثری حداقل از سوی مردم مشاهده نشده است.

در سال‌های اخیر سفره ایرانیان کوچکتر از همیشه شده و هر روز بر نرخ کالاهای مختلف افزوده می‌شود، اما همچنان سدهای بزرگی مانند تحریم و عدم امکان نقل و انتقالات مالی به دلیل نپیوستن به FATF بر سر راه رشد اقتصادی قد علم کرده‌اند. به نظر می‌رسد راه‌های ساده‌ای مانند دور زدن تحریم‌ها و تهاتر کالا و نفت و ... نمی‌تواند از بار مشکلات بکاهد. در ماه‌های اخیر وعده‌ها و راه‌‌حل‌های معدودی از سوی دولتمردان سیزدهم پیشنهاد شده که تهاتر را باید پرچمدار این‌گونه روش‌ها دانست. اما تجربه نشان داده که حداقل در شرایط فعلی تهاتر نفت با برخی کالاهای خاص نمی‌تواند گره‌ای از مشکلات باز کند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند در چهار ماه گذشته مشکلات همچنان به قوت خود باقی مانده و هنوز هم مردان اقتصادی دولت سیزدهم برنامه‌ای مدون و قابل دفاع برای حل مسائل اقتصادی مطرح نکرده‌اند.

حسین راغفر، ‌استاد اقتصاد دانشگاه معتقد است دولت سیزدهم هیچ برنامه مشخصی برای حل مشکلات اقتصادی ارائه نداده است.

تهاتر، ابتدایی‌ترین  شیوه مبادله کالا  

این کارشناس ارشد اقتصاد در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»،‌ درباره اداره کشور به شیوه تهاتر گفت: تهاتر هم شکلی از مبادله است و با توجه به محدودیت‌های انتقال ارز از کشور؛ قطعا این شیوه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

حسین راغفر افزود: تهاتر شکل اولیه مبادله بوده و با توجه به تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شده و همچنین مشکل بودن جابه‌جایی پول قطعا این شیوه راه جایگزین است و باید در نظر داشت مشکل روش تهاتر این است که چه کالایی و از کجا وارد شود؛ زیرا کیفیت کالاها بسیار مهم است.

نقبی به عملکرد دولت  در ماه‌های گذشته

این اقتصاددان درباره وعده‌های دولت سیزدهم درباره سامان‌دادن به وضعیت اقتصاد و بهبود شرایط معیشت مردم اضافه کرد: مدت 3 ماه و یا  100 روز، مدت زمان کوتاهی محسوب می‌شود اما در همین مدت کوتاه باید برنامه‌های مدون و مشخص از سوی دولت ارائه شود تا فعالان اقتصادی این سیگنال را دریافت کنند که مسیر حرکت درست است.

وی ادامه داد: باید خود را به جای دولت بگذاریم البته آن موارد شعارهای انتخاباتی بوده که مطرح شده؛ اما واقعیت این است که مشکلاتی که از دولت‌های قبلی باقی مانده و به دولت فعلی ارث رسیده به حتم یک شبه و یا در کوتاه مدت حل نخواهد شد و انتظار درستی نیست که در جامعه ایجاد شود. قطعا دولت با مشکلات بسیار جدی مواجه است به طوری که اکنون انباشت عظیمی از بدهی‌ را از دولت‌های قبلی به ارث برده و بر سر آن آوار شده و در مقابل منابعی نیز در اختیار نیست و همه منابع مصرف شده است.

استفاده از بسیج در اقتصاد را باید جزو شعارهای مسئولان دانست البته بسیج می‌تواند در برخی حوزه‌ها کمک کند برای مثال می‌توان از ظرفیت و توان بسیج در حوزه‌های نظارتی استفاده کرد؛ اما اینکه بسیج قرار شود نخود و لوبیا بفروشد و توزیع کند و یا اینکه وارد فعالیت و تولید کارخانه‌ای شود دور از ذهن است و شعاری بیش نیست

لزوم تقویت نظام مالیاتی کشور

راغفر توضیح داد: برای حل مشکلات باید نظام مالیاتی فعال و قاطعانه برخورد شود اگرچه کندی عملکرد دولت به هیچ‌وجه قابل پذیرش نیست زیرا دولتی که زمامدار امور می‌شود انتظاراتی در جامعه نسبت به آن به وجود می‌آید و این آمادگی در جامعه وجود دارد تا دولت بتواند نسبت به موانع و عوامل رفع مشکلات برخوردهای قاطع داشته باشد اما متاسفانه دولت کنونی در قالب شیوه و سنت دولت‌های قبلی تاکنون عمل کرده ضمن اینکه دولت سیزدهم فاقد برنامه است و به عبارت بهتر اصلا برنامه‌ای برای خروج از شرایط ندارد. به نظر بنده دولت باید برنامه مشخصی تعریف کرده و توجه داشته باشد که اولویت‌ها کدامند زیرا نمی‌تواند همه مسائل را با هم رسیدگی کند. هنگامی که بخش‌هایی از برنامه‌های خود را به صورت مشخص تعیین کند و روی آنها متمرکز شود تا مردم بتوانند نتایج اقدامات دولت را حتی به صورت محدود، مشاهده کنند. استاد اقتصاد دانشگاه‌الزهرا اضافه کرد: با این شرایط مردم می‌توانند به عملکرد دولت اطمینان کنند اما اگر دولت فکر کند که می‌تواند همه مسائل را با هم شروع کرده و پیش ببرد و هم مشکل مسکن و هم مشکل بیکاری و معیشت را یک جا حل کند، مشخص می‌شود ارزیابی درستی از واقعیت‌ها و توان بخش اجرایی ندارد.

قطعا دولت با مشکلات بسیار جدی مواجه است به طوری که اکنون انباشت عظیمی از بدهی‌ را از دولت‌های قبلی به ارث برده و بر سر آن آوار شده و در مقابل منابعی نیز در اختیار نیست و همه منابع مصرف شده است

وی خاطرنشان کرد: به اعتقاد بنده اگر واقعا بتوانند برنامه درستی برای کنترل قیمت‌ها تعریف کرده و آن را عملیاتی کنند؛ موفقیت برای دولت محسوب می‌شود البته مشروط به اینکه بتوانند این کار را محقق کنند. اینکه دولت بتواند حباب‌های بزرگی که در بازار کالاها وجود دارد، تخلیه کند؛ اقدام مهمی است البته این کار نیازمند اقتدار دولت و همکاری و همراهی مجلس و قوه قضاییه است که متاسفانه در این زمینه نیز شاهد این همکاری نیستیم.

حل مشکلات بازارها درگرو اراده قاطعانه دولت

راغفر گفت: اگر اراده واقعی در دولت وجود داشته باشد حتی در کوتاه مدت و تا قبل از پایان سال 1400 می‌توان امیدوار بود که کنترل قیمت‌ها در بازارهای مختلف انجام شود؛ این کار در گرو اراده قوی و فراهم شدن بستر و زمینه‌های لازم آن است به نحوی که جوانب مختلف مساله مطالعه شود و یک‌باره و به شکل ضربتی این کار را انجام دهند و باید بر کسانی که در بازارهای مختلف کشور اخلال ایجاد می‌کنند، فشار جدی وارد شود و دستگاه قضا با  اخلالگران به صورت جدی و قاطعانه برخورد کند. وی تاکید کرد: متاسفانه اغلب اخلالگران کسانی‌ هستند که در درون قدرت نفوذ دارند و این مساله یکی از مشکلات اساسی رفع مشکلات موجود است.

سپردن اقتصاد به دست مردم؛ شعار همه دولت‌هاست

وی درباره اظهارات اخیر مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور مبنی بر لزوم سپردن اقتصاد به بسیج گفت: این مساله مهم است که منظور وی از سپردن اقتصاد به مردم چیست؛ تمام دولت‌های گذشته همین ادعا را داشته‌اند که می‌خواهیم اقتصاد را به دست مردم بسپاریم اما دیده شده به فامیل‌ها واگذار شده است. استفاده از بسیج در اقتصاد را باید جزو شعارهای مسئولان دانست البته بسیج می‌تواند در برخی حوزه‌ها کمک کند برای مثال می‌توان از ظرفیت و توان بسیج در حوزه‌های نظارتی استفاده کرد به گونه‌ای که برای کنترل و تثبیت قیمت‌ها می‌توان از توان بسیج استفاده کرد زیرا این کار نیازمند شبکه گسترده از ناظران و بازرسان است؛ اما اینکه بسیج قرار شود نخود و لوبیا بفروشد و توزیع کند و یا اینکه وارد فعالیت و تولید کارخانه‌ای شود دور از ذهن است و شعاری بیش نیست. وی ادامه داد: قطعا بسیج می‌تواند نقش بسیار مهمی در تحقق برنامه‌های نظارتی در جامعه ایفا کند و به نظر می‌رسد از این منظر ظرفیت‌های برای رفع مشکلات کنونی را در اختیار دارد.