پاسخ استاندار به اعتراض بزرگ زیست‌محیطی در اصفهان
پول به جای آب
مریم شکرانی
زندگی بیشتر از یک میلیون کشاورز اصفهانی حالا به دلیل بحران آب و خشکی زاینده‌رود مختل شده است. کشاورزانی که از دوشنبه 17 آبان در بستر زاینده رود و در ضلع شمالی پل خواجو به اعتراض نشسته‌اند و حالا جمع زیادی از مردم اصفهان را با خود همراه کرده‌اند تا نسبت به خشک شدن رگ حیات استان‌شان اعتراض کنند. کشاورزان اصفهانی و برخی مردم اصفهان که روزهاست در بستر زاینده‌رود حضور دارند، شعارهایی مانند: «زاینده‌رود جاری، حق مسلم ماست»، «زاینده‌رود رو پس بدین، به اصفهان نفس بدین»، «حق‌آبه رو می‌گیریم، حتی اگر بمیریم» و «تا آب نیاد تو رودخونه، برنمی‌گردیم تو خونه» سر داده‌اند. آنها روز جمعه ۲۱ آبان همزمان با سفر وزیر نیرو به اصفهان نیز خواستار احیای دائمی این رودخانه شدند.
نوحه‌خوانی مردم اصفهان در بستر خشکیده زاینده‌رود، تصویری است که دل هر بیننده‌ای را به درد می‌آورد. این اعتراض بزرگ زیست‌محیطی نشان می‌دهد بحران آب چگونه زندگی را در ایران نشانه رفته است . حتی قول استاندار برای توزیع 1500 میلیارد تومان میان حق‌آبه‌داران اصفهان نیز نتوانسته است دامنه تجمعات را کاهش دهد.
کشاورزان اصفهان می‌پرسند آیا با پول‌پاشی می‌توان محصولی به عمل آورد؟ انچه مسلم است اینکه از نظر کشاورزان اصفهان و مردم اصفهان پول نمی‌تواند جای آب را در زندگی بگیرد. در این تجمعات شعارهایی با مضمون مخالفت با انتقال آب نیز داده شده است. مردم اصفهان به انتقال آب زاینده‌رود اعتراض دارند و نوحه‌ای با ترجیع‌بند «بیست ساله رودخونه رو، آبش رو به غارت بردند» را می‌خوانند.
حالا کارشناسان معتقدند در صورت عدم تدبیر به زودی تمامی ایران با چنین فاجعه بزرگی مواجه خواهد شد.
کاظم محمدی، نماینده کشاورزان اصفهان در این تجمع گفته است: خواستار مطالبات قانونی هستیم و از قانون تخطی نمی‌کنیم.
این در حالی است که کشاورزان می‌گویند حق‌آبه آنان تامین نشده و مصوبات شورای عالی آب ایران در مورد این استان، به اجرا نرسیده است.
حق‌آبه‌داران حوضه زاینده‌رود، شهرستان‌های لنجان، مبارکه، فلاورجان، نجف‌آباد و اصفهان هستند. آنها می‌گویند که با این وضعیتِ آبی، زمین‌‌های کشاورزی شرق اصفهان که کشت غالب آنها گندم، جو و یونجه بوده، به محلی به عنوان منشا ریزگردها تبدیل شده‌اند.
در کنار بحران کم‌آبی، یکی از دلایل مؤثر در خشکی زاینده‌رود، برخی سوءمدیریت‌ها و برداشت‌های غیرمجاز از زاینده‌رود و بارگذاری‌های بیش از اندازه از این رودخانه است که موجب شده این رودخانۀ دائمی در فلات مرکزی ایران به رودخانه‌ای فصلی و مقطعی تبدیل شود. زاینده‌رود به طول بیش از ۴۰۰ کیلومتر بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران به شمار می‌رفت که از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه و در نهایت به تالاب بین‌المللی گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریخت. حالا اما مدت‌هاست که رگ حیات اصفهان خشک شده است و این وضعیت به بحرانی شدن فرونشست زمین در اصفهان منجر شده است. وضعیتی که این روزها بیشتر خبرساز می‌شود و فرونشست خیابان‌های اصفهان، ترک‌های بدنه آثار تاریخی این استان و شهرک متروکه نیرو هوایی در این شهر را بارها خبرساز کرده است. شهرکی که حالا به دلیل ناپایدار شدن ساختمان‌ها بر اثر فرونشست خاک، سکونت را در این منطقه ناایمن کرده است.
تعداد سدها 30 برابر شده است
این موضوع در حالی رخ می‌دهد که محسن رنانی، اقتصاددان اصفهانی بارها پیش از این نسبت به بحران آب در اصفهان هشدار داده بود.
استاد دانشگاه اصفهان هشدارش را این‌گونه به مسئولان اعلام کرد که «جنگ آب شروع شده و به‌زودی خانگی خواهد شد، زیرا طی ٣٠سال جمعیت ایران دو برابر شده و تعداد سدهای فعالش ٣٠ برابر.»
او در نشست «نقش باورها، ارزش‌ها و سرمایه اجتماعی در حکمرانی آب» گفته بود: طرح چنین عنوانی نوعی نعل وارونه زدن است و متهم کردن مردم و جامعه فرهنگ؛ مردمی که قربانی این ماجرا هستند و در ایجاد این بحران نقش اندکی دارند. یعنی به جای پیدا کردن متهم اصلی به مردم اتهام می‌زنیم و از آنها می‌خواهیم که فرهنگ مصرفی خود را اصلاح کنند.
رنانی ادامه داد: اگر الگوی مصرفی مردم با اشکال‌هایی هم مواجه شده ناشی از حکمرانی غلط است. این مردم ٣هزار سال بلد بودند که مصرف آب را مدیریت کنند، با کم‌آبی کنار بیایند و به تعادلی پایدار با طبیعت دست پیدا کنند. هنوز که هنوز است گراف‌ها نشان می‌دهد بارش در ٣٠سال گذشته با نوسان همراه بوده اما به‌طور متوسط کاهش نیافته یعنی آسمان هم جفا بر ما نکرده است.
او ادامه داد: یک نظام تدبیر ناتوان و ناکارآمد در این ٣٠سال در حوزه آب تمام تدبیر و فرهنگ ٣هزار ساله ایران را از بین برده، بعد هم انگشت اتهام را به سوی مردم نشان گرفته یعنی همان افرادی که متهم اصلی این بحران هستند امروز در مقام مدعی قرار گرفته‌اند و طوری برخورد می‌کنند که گویی جامعه متهم است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: مگر مردم چه میزان در مصرف کل آب کشور سهم دارند؟ براساس آمار رسمی ٩٢درصد آب مصرفی کشاورزی و صنعتی است و ٧ یا ٨درصد آن آب شرب و شهری بنابراین اگر مردم ٥٠درصد هم در مصرف خود صرفه‌جویی کنند فقط ٤درصد از کل مصرف آب کم خواهد شد درحالی‌که اگر به فکر از بین بردن بحران هستیم باید مصرف آب ٣٠درصد کاهش یابد. او افزود: در دولت سازندگی سد پشت سد ساخته شد. قبل از انقلاب ما ١٩ سد داشتیم این رقم امروز به ٦٤٧ سد درحال بهره‌برداری رسیده یعنی جمعیت ما تنها ٢ برابر شده اما سدها ٣٠ برابر شده است. با محاسبه سدهای درحال ساخت این عدد به هزار و ٣٣٠ سد هم می‌رسد. آیا مردم تصمیم گرفتند این همه سد ساخته شود؟
کشاورزان اصفهان می‌پرسند آیا با پول‌پاشی می‌توان محصولی به عمل آورد؟ آنچه مسلم است اینکه از نظر کشاورزان و مردم اصفهان پول نمی‌تواند جای آب را در زندگی آنان بگیرد. در تجمعات اخیر اصفهان شعارهایی با مضمون مخالفت با انتقال آب نیز داده شده است
او با اشاره به اینکه سیاست‌های غلط حکمرانی در حوزه آب ما را به این بحران رسانده، گفت: الان متهم اصلی باید اصلاحات را شروع کند؛ فرصتی نداریم. البته شکی نیست که فرهنگ باید اصلاح شود ولی باید گفت که ٣٠سال حکمرانی غلط در حوزه آب اجرا شده در نتیجه در گام اول باید به این اشتباهات اعتراف و روند فعلی توقف شود تا مردم ببینند با این وجود درحال حاضر متهم ردیف اول مدعی شده و به مردم می‌گوید خودشان را اصلاح کنند. ما بلدیم آب را خوب مصرف کنیم، شما مداخله نکنید مشکلات حل خواهد شد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه صحنه جنگ امروز آب است، افزود: جنگ خانه به خانه آغاز خواهد شد. جنگ استانی البته از پیش آغاز شده است. مدت زیادی است تلاش می‌کنم نشستی مشترک بین کارشناسان اصفهان و چهارمحال و بختیاری و خوزستان در حوزه آب برگزار کنم اما آنها می‌گویند کتک می‌خوریم نمی‌آییم؛ یعنی کارشناس خودشان را کنار کشیدند.
دستور مخبر برای حل مشکلات آب 3 استان
حالا اما محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری در اصفهان حاضر شده و اعلام کرده است: خشکسالی وضعیت سختی را در کل کشور به ویژه برای کشاورزان ایجاد کرده است به نحوی که رئیس‌جمهوری هم طی دو هفته گذشته دو بار شورای عالی آب را برگزار کرده و مرتباً مسائل آب در کل کشور و تجمع امروز مردم اصفهان را دنبال می‌کند.
معاون اول رئیس‌جمهور گفت: من هم به وزیر نیرو و جهاد کشاورزی دستور دادم این مسئله را تدبیر کنند، دولت با جدیت به دنبال حل این موضوع است.
مخبر اضافه کرد: من در بین کشاورزان شرق اصفهان حضور داشته و وضعیت سخت معیشتی آنها را دیده‌ام، ما دنبال هستیم با هر وسیله و شکلی که وجود دارد این مشکل حل شود زیرا چهار استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و یزد اکنون دچار مشکل هستند.
او تاکید کرد: به زودی جلساتی برگزار خواهد شد، وزرا هم طرح‌های مختلفی را بررسی کرده‌اند که پیشنهادات آنان بررسی و اقدامات لازم انجام خواهد شد.
در همین زمینه اعلام شد معاون اول رئیس جمهور به وزرای نیرو و جهاد کشاورزی دستور داد درباره مشکلات حوضه آبریز زاینده‌رود در سه استان چهارمحال و بختیاری، اصفهان و یزد اقدام کنند.
دیدگاه تان را بنویسید