زنگنه در یک خداحافظی تلخ، آماری تکان‌دهنده داد
۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ دلار؛ درآمد از‌دست‌رفته نفت
زهرا علی اکبری
عمر نفت در اقتصاد ایران حالا به بیش از صد سال رسیده است. در حالی که بسیاری از کارشناسان از پایان عصر نفت در جهان سخن می‌گویند ایران همچنان درگیر تحریم نفتی است و به نظر می‌رسد بیش از هر زمان دیگری مذاکرات ایران و غرب پیرامون بازگشت به برجام در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
آخرین روزهای فعالیت دولت دوازدهم، مذاکرات وین که گفته می‌شود به توافق‌های ضمنی نزدیک شده بود متوقف و پیگیری مذاکرات به دولت جدید سپرده شد. این تصمیم در حالی اتخاذ شد که نه تنها در ایران بلکه در غرب نیز بسیاری این گمانه را مطرح کردند که آیا توقف مذاکرات به معنای سخت‌تر شدن بازگشت طرفین به معاهده برجام است یا خیر.
آنچه این ابهام را پررنگ‌تر کرده است سکوت رئیسجمهور جدید منتخب و اطرافیانش در قبال این موضوع است. از سوی دیگر بازار ارز که سریعترین و به روزترین واکنش ها را در قبال وقایع سیاسی نشان می‌دهد با افزایش محسوس قیمت روبرو شد که این افزایش موجی از نگرانی‌های دومینو وار را در سایر بازارها پدید آورد. رشد بهای طلا و سکه و خودرو و ... در روزهای اخیر دلیل این مدعاست.
کارشناسان اقتصادی معتقدند واکنش بازار ارز نشان دهنده آن است که خوش‌بینی‌ها در قبال دستیابی به توافق و بازگشت طرفین به برجام به کمترین حد خود رسیده است شاید از این بود که قیمت ارز در بازار آزاد از ۲۶ هزار تومان عبور کرده و حالا برخی درباره رسیدن قیمت‌ها به ارقام بالاتر از این میزان سخن می‌گویند.بازار شایعات در فضای اقتصادی ایران نیز داغ است و حالا دلار گران‌تر نقل محافل خبری است.
درآمد از دست رفته
آنچه ایران را در سال‌های اخیر یعنی سال‌های خروج آمریکا از برجام با فشار فزاینده مواجه کرد تحریم‌های نفتی بود.
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران که به شیخ الوزرا مشهور است حالا در آخرین روزهای حضورش در این وزارتخانه درباره تاثیر تحریم‌های نفتی بر درآمدهای حاصل شده سخن گفته است.
وی که تلاش کرده است در این جایگاه از دولت متبوع خود حمایت نماید، تاکید کرده است: به عنوان یک شهروند ایرانی برای همیشه خود را مدیون روحانی می‌داند که موضوع قطعنامه‌های فصل هفتم شورای امنیت علیه ایران را حل کرد. وی این اقدام را خدمت بزرگ و تاریخی به ملت ایران دانسته و تاکید کرده است:« تا آن زمان سابقه نداشت که کشوری تحت تحریمها و مجازات‌های فصل هفتم شورای امنیت برود و سالم بیرون بیاید زیرا همه کشورها به جز ایران که مشمول تحریمها یک فصل هفتم شورای امنیت سازمان ملل متحد شدند یا نظام شان سرنگون شده است یا کشورشان تجزیه و یا توسط بیگانگان اشغال شده‌اند.»
زنگنه خدمات این دولت را غیرقابل انکار دانست و با ارائه آماری در خصوص تاثیر تحریمها بر درآمد نفتی گفت: از ابتدای تحریمها مشخص بود که در صورت اعمال تحریم، سالانه ۵۰ میلیارد دلار کسری تراز بازرگانی خارجی به وجود می‌آید. در این مدت بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار نفت نفروختیم و در حقیقت از فروش نفت ما جلوگیری کردند و آنچه را که فروختیم به دلیل مشکلات هزینه‌های مبادله با درآمد کمتری به دست آوردیم. البته وزیر نفت هدف از جنگ اقتصادی فروپاشی اقتصاد نبود بلکه فروپاشی نظام مدنظر تحریم‌کنندگان قرار داشت.
آخرین سال‌های حضور نفت مصادف است با افزایش شدید تنش بین‌المللی علیه ایران و هر چند ایران در کمتر از یک دهه طعم تلخ تحریم نفتی را چشید، اما نتوانست زیرساخت‌های اقتصادی خود را از وابستگی به نفت رها سازد
آخرین تلاش‌ها در آخرین روزهای حضور
زنگنه علیرغم اعلام چنین آمار مهمی تلاش کرد در آخرین ماه‌های حضورش از حق ایران برای بازگشت به بازارهای جهانی نفت کند و تاکید نماید که ایران لازم است از حقوق خود برای بازگشت به سرزمینهای تجاری از آن بهره ببرد. اما کم نیست شمار کارشناسانی که می‌گویند در کمتر از یک دهه آینده معادلات انرژی در جهان در خوش تغییری جدی خواهد شد. یک کارشناس حوزه نفت و انرژی در گفتگو با خبرآنلاین تاکید کرده است: «روند مصرف انرژی‌های فسیلی در کمتر از یک دهه آینده منفی می‌شود و چین و روسیه به خوبی از این موضوع آگاه هستند و تلاش دارند از این فرصت کوتاه به نحوی نهایت بهره را ببرند .» محمود خاقانی معتقد است: « تحریم ایران بیشترین منفعت را برای چین و روسیه خواهد داشت چراکه در این فاصله کوتاه می‌توانند دسترسی خود را به منبع ارزان‌قیمت‌تر انرژی در جهان تضمین کنند و همین امر اقتصادی بالایی برای آنها خواهد داشت».
خداحافظی تلخ با نفت
آخرین سال‌های حضور نفت مصادف است با افزایش شدید تنش بین‌المللی علیه ایران وهر چند ایران در کمتر از یک دهه طعم تلخ تحریم نفتی را چشید اما نتوانست زیرساخت‌های اقتصادی خود را از وابستگی به نفت رها سازد. این‌ها همگی سبب شد اقتصاد ایران با وضعیتی دشوار مواجه گردد . تورم بالا، قدرت خرید اندک، فاصله طبقاتی شدید و ارزش پایین پول ملی و تحریم همه جانبه‌ای که منجر به دم دسترسی ایران به دارایی‌ها در درآمدهایش می‌شود سبب شده است یکی از ناگوارترین دوره‌های اقتصادی تاریخ رقم بخورد. به این ترتیب به نظر می‌رسد ایران در پایان عصر نفت با وضعیتی نامتعارف مواجه گردید. مسلم آنکه تحریم نفتی ایران معادلات اقتصادی کشور را دستخوش تغییراتی جدی کرد و سبب شد در پایان عصر نفت، اقتصاد وابسته به نفت درگیر بحران‌های جدی شود. حالا در شرایطی که اغلب کشورهای دارنده ذخایر نفت و گاز درصدد جایگزینی وابستگی خود هستند؛ ایران تلاش دارد جایگاه خود را در مدت زمان اندک باقیمانده در بازارهای جهانی نفت احیا کند. از سوی دیگر باید توجه داشت که عدم پیوستن به توافق برجام در وین به معنای تداوم روند صادرات نفت با شیوه دور زدن تحریم‌هاست که این امر مشکلات متعددی را برای اقتصاد کشور ایجاد خواهد کرد چرا که همانگونه که بالاترین مقامات وزارت نفت اعلام کرده‌اند چنین اتفاقی سبب می‌شود دسترسی ایران به منابع حاصل از فروش نفت نیز امکان‌پذیر نباشد. هر چه هست عصر نفت برای ایران با تلخی بسیار بیشتری نسبت به سایر کشورهای جهان در حال پایان است .
دیدگاه تان را بنویسید