رسوب کالا در گمرک سفره مردم را تهدید می‌کند
معضلی به نام نبود کامیون و وفور بخشنامه
ایمان ربیعی
در حالی که تورم در بازارهای ایران تاخت و تاز می‌کند و بسیاری از واحدهای تولیدی به شکلی آشکار با کمبود مواد اولیه مواجه هستند، کالاهای اساسی در گمرک دپو شده است.
رسوب کالاهای اساسی در گمرک حالا صدای مسئولان دستگاه اجرایی را نیز درآورده است . سال گذشته بود که هشدارهای متعددی از سوی گمرک و ستاد تنظیم بازار برای دارندگان کالاهای وارداتی دپو شده در گمرک اعلام شد. مقامات مسئول در تلاش بودند با فشار به واردکنندگان کالا شرایط را برای خالی شدن انبارهای گمرک مهیا کنند. بحث بر سر هزینه بالای نگهداری کالاها در گمرک بالا گرفته بود که در اردیبهشت ماه رییس کل گمرک میزان کالاهای رسوبی در بنادر را برابر با هشت میلیون تن اعلام کرد و گفت: بیش از ۴.۵ میلیون تن از آن‌ها کالاهای اساسی هستند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد این حجم از کالا توسط ۹۰ هزار تریلیون کانتینر در گمرکات رسوب کرده که این موضوع برای اقتصاد کشور به خصوص بخش تولید نگران‌کننده است.
نکته مهم اینجاست که پیش از تحریمها میانگین مدت رسوب کالا در گمرکات کشور از زمان واردات تا ترخیص ۲۰ روز بود، اما در شرایط کنونی به ۵۰ روز رسیده است. افزایش 30 روزه رسوب کالا البته خود را در قیمت نهایی در بازار نشان می‌دهد چرا که از یک سو منجر به افزایش هزینه نهایی کالا و از سوی دیگر سبب ایجاد کمبود مصنوعی در بازار و در نتیجه افزایش قیمت می‌شود. رشد عمومی تورم نیز عاملی برای ادامه یافتن این دور باطل است . باید توجه داشت که طبق بررسی‌های جهانی و با توجه به هزینه‌های نگهداری کالا در گمرک، هر یک روز رسوب کالا در گمرک هر کشوری، یک درصد به قیمت آن اضافه می‌کند. به این ترتیب همین نکته موید افزایش قیمت‌ها در بازار تحت‌تاثیر شرایط رخ داده است. باید توجه داشت که تولید در ایران وابستگی بالایی به واردات دارد و با توجه به ممنوعیت ورود اغلب کالاها به ایران، بخش مهمی از کالاهای ورودی مواد اولیه هستند. برآوردها نیز حاکی از آن است که 80 درصد کالاهای موجود در گمرکات ایران را مواد اولیه تشکیل می‌دهد، به این ترتیب با توجه به اصل یک روز مساوی با یک درصد افزایش قیمت، بیشترین ضرر را در این خصوص بخش تولید و در ادامه مصرف‌کننده می‌بینند.
رویارویی بازار با کمبود
سال گذشته وقتی تورم افزایشی لجام گسیخته را شاهد بود، کمبودی جدی در برخی اقلام در بازار خودنمایی می‌کرد به عنوان مثال کمبود مرغ و روغن و ... مشکلات متعددی را برای شهروندان ایجاد کرد. صف‌های طولانی روغن و مرغ در دوره شیوع کرونا خود اتفاقی مهم بود که از یک سو سلامت مردم را به خطر می‌انداخت و از سوی دیگر نشانه‌ای از بحران جدی در سیاست‌گذاری تلقی می‌شد .
حالا نیز بسیاری از تولیدکنندگان مواد غذایی، خصوصا تولید کنندگان مرغ و گوشت و ... از کمبود مواد اولیه برای تولید و نگهداری مرغ و دام و ... خبر می‌دهند و معتقدند این وضعیت تاثیر خود را در ماه‌های آتی نشان خواهد داد . این هشدارها در شرایطی است که قیمت مرغ و گوشت و اقلام پروتئینی در شرایط کنونی بسیار بالاست و همین رشد نرخ‌ها سبب شده است که این اقلام مهم غذایی از دسترس بسیاری از شهروندان خارج باشد.
پیش از تحریمها میانگین مدت رسوب کالا در گمرکات کشور از زمان واردات تا ترخیص ۲۰ روز بود، اما در شرایط کنونی به ۵۰ روز رسیده است
چرا کالاها در گمرک رسوب کرد؟
مهمترین دلیل رسوب کالاها در گمرک را باید کیلومترها آن سوتر از بنادر و انبارهای گمرک جستجو کرد. کمبود ارز مهمترین دلیل رسوب کالاها و عدم ترخیص به موقع آن است .
از این رو برخی معتقدند سرنخ رسوب را باید در ساختمان میرداماد جستجو کرد چراکه نبود ارز کافی، تخصیص ارز برای اقلام اساسی را به تاخیر انداخته و این تنها رویه‌ای از سکه بحران ارزی در ایران است. مدیرکل خدمات بازرگانی خارجی وزارت جهاد کشاورزی نیز با اشاره به اینکه برای واردات کالا با اعتبار ۴۳ شرکت اعلام آمادگی و ۱۹ شرکت اقدام کرده‌اند، گفت:۴.۵ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای نهاده‌ها و کالاهای اساسی برای ۶ ماهه نخست سال تخصیص داده شده است و متاسفانه سرعت تأمین ارز پایین است. علاوه بر این موضوع، صدور بخشنامه‌های متناقض و متعدد نیز از عوامل رسوب کالا در گمرکات محسوب می‌شوند. براساس برآورد انجام شده در گمرک در سال گذشته هر دو روز یک بخشنامه در بخش صادرات به گمرک ابلاغ شده است و لذا 150 بخشنامه متضاد، متناقض و کند کننده برای صادرات ابلاغ شده و در سال جاری نیز 11 بخشنامه در بحث صادرات ابلاغ شده و این نیز یکی از عوامل کندی در امر تجارت است. البته در بحث واردات شرایط ابلاغ بخشنامه‌ها بدتر است. رئیس کل گمرک نیز در این خصوص گفته است: تعدد قوانین و مقررات یکی از این عوامل است و در دنیا که قدمت 250 سال قدمت قانونگذاری دارد 3 هزار مورد قانونی دارند در کشور ما باسابقه 100 ساله قانونگذاری 11 هزار مورد قانونی وجود دارد و در بحث تجارت بیش از هزار مورد قانونی داریم. اما باید توجه داشت که صدور بخشنامه‌های متعدد نیز خود محصول تحریم است از این رو سیاستگذار ارزی با هدف مهار آثار تحریمها درصدد برآمده است نسبت به مدیریت شرایط اقدام کند.
وقتی کامیون نیست
حالا خبرهای رسیده دلالت بر آن دارد که دو میلیون تن کالای اساسی از گمرک ترخیص شده است اما این پایان ماجرا نیست. حالا کمبود کامیون برای حمل کالاهای ترخیصی به بحرانی جدی برای اقتصاد ایران تبدیل شده است . مهرداد جمال ارونقی در این خصوص گفته است: بیش از ۳.۴ میلیون تن کالا در بندر امام موجود و بالغ بر یک میلیون تن هم در شناورهای کنار اسکله یا منتظر در لنگرگاه در این بندر قرار دارد و در حالی که میزان تخلیه بار از شناورها به روزانه حدود ۱۰۰ هزار تن می‌رسد و در جریان ترخیص قرار می‌گیرد، اما خروجی از بندر برای کالاهای ترخیص شده حدود ۳۰ هزار تن است که ۲۳ هزار تن در کامیون‌ها و حدود ۷۰۰۰ تن به صورت ریلی جابه‌جا می‌شود.
معاون فنی گمرک ایران با بین اینکه در این حالت ۷۰ هزار تن به کالاهای رسوبی و دپو شده اضافه می‌شود، یادآور شد: با توجه به شرایط فصل میزان کامیون‌ها برای حمل کالا کاهش یافته است؛ به طوری اکنون علیرغم افزایش خروجی، کالای موجودی در حال افزایش است و برای رفع این مشکل به حداقل ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ کامیون نیاز داریم. با توجه به اینکه در حال حاضر تمامی انبارهای بندر امام پر شده و آنچه تخلیه می‌شود، در محوطه قرار گرفته که زیر آفتاب شدید و رطوبت قرار دارد، برنامه‌ریزی برای تسریع کلیه کالاهای ترخیصی و اقدام برای ترخیص به موقع سایر اقلام از ضروریات است زیرا بیم آن می‌رود به زودی ایران با تورمی فزاینده خصوصا در بخش مواد غذایی مواجه شود.
دیدگاه تان را بنویسید