مریم شکرانی

 قطع گسترده برق در ایران حواشی زیادی به بار آورد. این حواشی به حدی دامنه‌دار شد که مجلس وزیر نیرو را احضار کرد و وزارت نیرو بیانیه داد که وزارت اطلاعات وارد ماجرای قطع برق شود.

این حواشی هرچند که موجب شد گزارش‌های قطع برق خانگی در تهران به حداقل برسد اما جیرهبندی برق در شهرستان‌ها ادامه دارد و فعالان صنایع می‌گویند مهار قطع برق در تهران به دلیل قطع برق صنایع بوده است. در این میان اما حسن روحانی، رئیس‌جمهوری هم در نشست پایان هفته هیات دولت به صراحت اعلام کرد که استخراج رمز ارز از امروز تا پایان شهریور باید تعطیل شود و این فعالیت در این دوره زمانی غیرمجاز است. این بدان معنی است که حتی افرادی که مجوز دارند هم باید تعطیل کنند.

دستور روحانی اما دوباره توپ معمای قطع برق را به زمین مزارع رمز ارز انداخته است.

دلایل قطع برق چیست؟

هشدارهای قطع برق در سال‌های گذشته معمولا در نیمه تابستان شنیده می‌شد. برهه‌ای که پیک مصرف برق نام دارد و به دلیل شدت گرفتن استفاده از وسایل سرمایشی معمولا مصرف برق را با تولید برق سربه سر می‌کرد و نگرانی برای قطع برق جدی می‌شد.

این بار اما ماجرا فرق دارد. قطع برق در زمستان سال گذشته هم حاشیه‌ساز شد و براساس گزارش پلیس راهنمایی و رانندگی خاموشی معابر ۲۶ کشته بر جا گذاشته است.

ماجرای قطع برق به زمستان پارسال محدود نشد و امسال هم قطع گسترده برق در حالی رخ داده است که هنوز فصل بهار به اتمام نرسیده است.

متولیان صنعت برق و کارشناسان برای خاموشی‌ها چند دلیل آورده‌اند.

اول اینکه به دلیل مشکلات تحریم برای سرمایهگذاران صنعت برق، تولید برق مطابق با چشم‌اندازها افزایش نداشته است و در نتیجه کمبود برق رخ داده است.

از این گذشته حدود ۱۵ درصد نیروگاههای برق در ایران برقابی هستند و با جریان آب کار می کنند و حالا خشکسالی کم سابقه و کاهش بازندگی‌ها باعث از مدار خارج شدن این نیروگاهها شده است.

از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان به فرسودگی شبکه برق و اتلاف سنگین انرژی حین توزیع اشاره میکنند و آن را یکی دیگر از دلایل کمبود برق می‌شمارند.

هرچند که ماجرای صادرات برق هم شفاف نیست، اما در بهمن پارسال و درست در شرایطی که کمبود برق حاشیهساز شده بود رضا اردکانیان، وزیر نیرو از صادرات برق به عراق، پاکستان و ترکیه خبر داد.

در این میان اما مزارع رمزارز و سهمی که در خاموشی‌ها دارند بیشتر از همه حاشیه‌ساز شد.

سهم مزارع رمز ارز در خاموشی‌ها

یکی از مهمترین دلایلی که متولیان برای قطع برق آورده‌اند، استخراج رمزارز است. آنها از استخراج رمزارز در برخی شهرداری‌ها و ادارات و نهادها خبر دادند و حتی در ادعایی عجیب یکی از مدیران توانیر به صدا و سیما اعلام کرد که وقتی کارمندانش برای بررسی تخلف در مزارع رمزارز رفته‌اند با اسلحه تهدید شده‌اند!

از آن سو مزارع بزرگ رمزارز چینی‌ها در ایران از پارسال تاکنون حواشی زیادی به یدک کشیده است. هرچند که مجیدرضا حریری، رئیس اتاق ایران و چین به تجارت نیوز گفته است که فقط چینی‌ها در ایران مزارع رمز ارز ندارند و لهستانی‌ها، ترکیه‌ای‌ها و هندی‌ها هم در ایران مزارع رمزارز راه انداخته‌اند.

بر اساس اعلام انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر برق ایران پس از ونزوئلا ارزان‌ترین برق جهان است و حالا با سقوط ارزش ریال، نرخ برق ایران نازل‌تر شده است. همین موضوع نام ایران و ونزوئلا را به عنوان دو بهشت استخراج رمزارز مطرح کرده است.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با اعلام این خبر توضیح داده است: چین، لهستان، هند و ترکیه همه با مجوزهای وزارت صمت و وزارت نیرو فعالیت می‌کنند و البته نرخ برق آنها با بهای برق صادراتی محاسبه می‌شود.

حریری تاکید می‌کند که واگذاری ارز به مزارع رمزارز خارجی به صرفه‌تر از صادرات است و البته تاکید می‌کند که مصرف برق این مزارع رقم زیادی نیست و فقط چیزی حدود ۳۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند.

یکی از مهمترین دلایلی که متولیان برای قطع برق آورده‌اند، استخراج رمزارز است. آنها از استخراج رمزارز در برخی شهرداری‌ها و ادارات و نهادها خبر دادند و حتی در ادعایی عجیب یکی از مدیران توانیر به صدا و سیما اعلام کرد که وقتی کارمندانش برای بررسی تخلف در مزارع رمزارز رفته‌اند با اسلحه تهدید شده‌اند!

 این عدد در حالی اعلام می‌شود که میزان مصرف برق مزارع رمز ارز در ایران شفاف نیست و در حالی که رئیس اتاق ایران و چین مصرف برق این مزارع را ۳۰۰ مگاوات اعلام می‌کند، رضا اردکانیان، وزیر نیرو آن را ۲ هزار مگاوات تخمین زده و علی بخشی، رئیس هیأت مدیره سندیکای برق ایران هم به مهر گفته بود که مصرف حدودی برق واحدهای رمز ارز کشور ۶ تا ۷ هزار مگاوات است و بر خاموشی‌ها حتما تاثیرگذار است.

البته حریری علت قطعی برق را استخراج رمز ارز نمی‌داند و می‌گوید: «حتی اگر عدد ۲ هزار مگاوات برای استخراج رمزارز صادق باشد، در کشور بیش از ۸۰ هزار مگاوات نیروگاه نصب شده و بالای ۵۶ هزار مگاوات تولید مستمر دارد. به عبارتی این مقدار می‌شود.

حریری می‌پرسد که چرا مرجعی مانند وزارت نیرو اطلاعات شفافی به مردم نمی‌دهد و چرا نمی‌گوید در صنعت برق ۲۰ درصد افزایش مصرف داشته‌ایم در حالی که تولید افزایش نداشته است؟

با وجود این بسیاری از مشترکان برق اعتقاد دارند که صادرات یا استخراج رمزارز باید در شرایطی انجام شود که کشور با مازاد تولید برق مواجه باشد نه اینکه از رفاه و صنایع و تولید هزینه شود تا برق صادر شود یا در مزارع رمزارز مورد استفاده قرار بگیرد.

هرچند که ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران پارسال گفته بود که استخراج رمز ارز برای دور زدن تحریم و واردات غذا و دارو گزینه‌ای از سر ناچاری است.

اعلام تعداد ماینرهای غیرمجاز

مدیر روابط عمومی شرکت توانیر نیز اعلام کرده است: بررسی‌ها نشان می‎دهد هشت هزار ماینر غیرمجاز در ایران فعالیت می‌کنند که اتفاقا فشار اصلی بر شبکه برق را این گروه رقم زده‌اند.

ابوذر صالحی، گفته است: استخراج‌کنندگان غیر مجاز با استفاده از برق خانگی، کشاورزی و برق کارگاه‌های کوچک صنعتی در حال تاراج ثروت ملی هستند و برق کشور را می‌بلعند. به گفته وی استخراج‌کنندگان غیرمجاز برق سبب شده‌اند شبکه برق کشور با کمبود دو هزار مگاوات روبرو شود.

 حالا به نظر می‌رسد با ممنوعیت استخراج رمزارزها در ایران تا پایان شهریور، فضای ایجاد شده علیه این صنعت تا حدی کاهش یابد هرچند پیش‌بینی‌ها دلالت بر آن دارد که استخراج‌کنندگان غیرمجاز از این فرمان تبعیت نمی‌کنند.

نکته مهم‌تر اینجاست که مقامات وزارت نیرو و شرکت توانیر اذعان دارند که خاموشی ماینرها منجر به پایان دوره قطعی برق نیست چرا که گرمای هوا و کاهش بارندگی نیز در کمبود ایجاد شده موثر بوده است.