ارزهای بلوکه‌شده پیش‌خور شده است

مریم شکرانی

 دولت حسن روحانی بارها و بارها اعلام کرد که برای جبران کسری بودجه دست به استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول نمی‌زند، اما حالا درست در هفته‌های پایانی فعالیت دولت دوازدهم اخبار عجیب و نگران‌کننده‌ای از بانک مرکزی به گوش می‌رسد. اخباری که نه فقط حاکی از سرکشی نقدینگی و تبعات تورمی آن است که حالا از فشار دولت بر بانک مرکزی برای چاپ پول حکایت دارد. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی که گفته بود تورم در سال ۹۹ به زیر ۲۲ درصد می‌رسد حالا با جهش بی‌سابقه نرخ تورم مسائلی را با رسانه‌ها در میان گذاشته که حسابی خبرساز شده است.

برای جبران کسری بودجه سال ۹۸ و ۹۹ پول چاپ کردیم

او گفت: در سال‌های ۹۸ و ۹۹ بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمد‌های تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان ساده‌تر به معنای چاپ پول است.

همتی در مصاحبه با شبکه سه سیما گفت: شیوع کرونا موجب شد رشد اقتصادی کشور که در آستانه مثبت شدن بود بار دیگر منفی شود، اما تاب‌آوری اقتصاد ایران سبب شد پس از مدتی از رکود عبور کرده و رشد اقتصادی کشور مثبت شود.

او گفت: در سال‌های ۹۷ و ۹۸ به خاطر بازگشت تحریم‌های اقتصادی، رشد منفی داشتیم، اما اقتصاد ما در حال جبران نکات منفی تحریم‌ها و مثبت شدن بود که با شیوع کرونا مواجه شدیم.

همتی کاهش قدرت بخش خدمات را مهمترین عامل منفی شدن اقتصاد در ماه‌های اول سال قبل دانست و افزود: اقتصاد ایران در فصول دوم و سوم سال قبل به تدریج از رکود خارج شد.

رئیس کل بانک مرکزی تاثیر بخش خدمات در اقتصاد را بیش از ۵۰ درصد دانست و گفت: بیشترین فرصت‌های شغلی در این بخش از دست رفت و حدود یک میلیون نفر که عمدتا مشاغل خدماتی نیمه وقت داشتند به علت از دست دادن فرصت شغلی خود بیکار شدند که البته دولت تلاش کرد تا حد امکان از این افراد حمایت کند.

همتی افزود: سهم بخش نفت در اقتصاد ایران کمتر از 50 درصد است، اما کاهش شدید صادرات، اثر خود را روی کلیت اقتصاد ایران گذاشت که دولت به سرعت در جهت احیای این روند اقدام کرد.

وی افزود: در بخش نفتی در مسیری هستیم که تولیدات و صادرات قبلی را جبران کنیم، اما هنوز به میران قبلی نرسیده‌ایم و با این وجود رشد بخش نفت نیز مثبت شده است.

همتی البته به گرفتاری‌های شبکه بانکی هم اشاره کرد و گفت: ناترازی‌های دهه ۸۰ شبکه بانکی باعث شد نظام بانکی از لحاظ دخل و خرج دچار مشکل شود ضمن اینکه در مقاطعی از دهه ۷۰ هم نرخ سود بانکی افزایش شدیدی یافت و در نتیجه بانک‌ها نتوانستند خیلی در خدمت بخش تولید باشند.

او افزود: اوایل دهه ۹۰ هم شاهد منفی شدن رشد سرمایه‌گذاری بودیم که همچنان دچار آن هستیم و موجب شده است دخالت نظام بانکی و توان آن در تامین مالی بنگاه‌ها کاهش یابد.

رئیس کل بانک مرکزی همچنین از تخصیص ۶۰ درصد منابع بانکی در سال قبل برای تامین سرمایه در گردش بنگاه‌ها خبر داد و افزود: این در حالی است که بازار سرمایه نقش پایینی در تامین مالی بنگاه‌ها دارد درحالیکه در همه جای دنیا بازار سرمایه نقش اصلی در تامین مالی بنگاه‌ها در سرمایه گذاری‌های بلند مدت دارد و شبکه بانکی در سرمایه‌گذاری‌های کوتاه و میان مدت بیشتر نقش آفرینی می‌کند.

وی ابراز امیدواری کرد: با احیای بازار سرمایه فشار‌ها از روی شبکه بانکی برداشته شود.

نوبخت: بانک مرکزی  به دولت بدهکار است

بعد از آن سخنرانی تلویزیونی حالا همتی با اعتراف دیگری از ریشه‌های جهش تورم گفته است. البته این ماجرا از زمانی شروع شد که محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه‌ با تعدادی از نمایندگان مجلس، بانک مرکزی را بزرگترین بدهکار به دوبت معرفی کرد!

او گفته بود: «بنابر گزارش وزیر نفت پول حاصل از صادرات نفت به حساب بانک مرکزی واریز شده اما این بانک در تبدیل ارز به ریال دچار تاخیر است و به همین دلیل در حال حاضر بانک مرکزی بزرگ‌ترین بدهکار دولت است.

وی در ادامه افزوده است: در شرایطی که دولت اندوخته مالی در بانک مرکزی دارد چه نیازی به چاپ پول یا استقراض از بانک مرکزی است؟ اساسا بخشی از کسری بودجه دولت به همین دلیل است که منابع ارزی سریع به منابع ریالی تبدیل نمی‌شود.

این ادعای نوبخت در حالی بود که عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی و مدرس اقتصاد در مصاحبه‌ای با تجارت نیوز گفته بود که حجم بدهی دولت به بانک‌ها بسیار سنگین و رقمی حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است.

افشاگری اینستاگرامی همتی  در پاسخ به نوبخت

البته عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی هم ادعای نوبخت را بی‌پاسخ نگذاشت و در یادداشتی در صفحه اینستاگرام خود این بار از ماجرایی دیگر پرده برداشت.

او در صفحه شخصی خود نوشت: اخیرا به نقل از رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه مطلبی در رسانه‌ها منتشر شده است، مبنی بر این که، بانک مرکزی بزرگترین بدهکار دولت است.

او در ادامه نوشت:  سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ عامل مسلط در رشد پایه پولی، تبدیل منابع ارزی مسدود وغیرقابل دسترس به ریال بوده است، در حالی که در سال‌های قبل از آن، عامل مسلط، بدهی بانک‌ها بود که با تلاش بانک مرکزی در شرایط بسیار سخت مهار شد.

همتی تاکید کرد: مقاومت بانک مرکزی در برابر تبدیل منابع ارزی مسدودی به ریال، برای مقابله با رشد بیشتر در پایه پولی ونقدینگی و بنابراین جلوگیری از کاهش بیشتر ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم است.

حالا بنا بر ادعای همتی معادل منابع ارزی بلوکه شده پیش از ورود به کشور به ریال تبدیل شده است.

پیش از این هم محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری مدعی شده بود که دولت برای جبران کسری بودجه خود دلار را گران کرده است. ادعایی که البته بعدتر پس گرفت اما با این وضعیت اداره کسری بودجه کشور نگرانی‌ها برای جهش دوباره تورم و پیشروی به سمت ونزوئلایی شدن بالا گرفته است.