پیش‌فروش خودرو حکم «لاتاری» را پیدا کرده است؛
سودهای چندصدمیلیونی یک‌شبه در جاده مخصوص
ایمان ربیعی
تنها کسانی در بازار خودرو می‌خرند که قصد سرمایه‌گذاری دارند. این نکته را سعید موتمنی، رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو در گفتگویی با روزنامه «توسعه ایرانی» اعلام کرد. نکته‌ای که از سوی سایر صرافان تایید می‌شود و همگی متفق‌القول می‌گویند بازار خودرو در سیطره سرمایه‌گذاران است نه مصرف‌کنندگان.
بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده از قیمت‌ها در بازار خودرو، در دو روز اخیر، رشد قابل‌توجه قیمت برای بسیاری از خودروها به ثبت رسیده است.
حالا پراید 111 تنها در دو روز افزایش قیمتی برابر با 10 میلیون تومان را تجربه کرده است و به بهایی معادل 147 میلیون تومان در بازار فایل می‌شود. حتی گفته معامله‌گران مبنی بر رکود بازار و توقف نسبی خرید و فروش نیز کسی را مجاب نمی‌کند که روزهای بهتری در راه است و نگرانی برای مصرف‌کننده واقعی در بازار بالاست؛ چراکه با گذشت هر روز، قیمت‌ها افزایشی محسوس را تجربه می‌کنند و خودرو از توان خرید خانوار ایرانی فاصله می‌گیرد. نکته اما اینجاست که در این آشفته بازار، وضعیت پیش‌فروش خودرو به قمارخانه‌ای می‌ماند که افراد برای محک شانس خود وارد آن می‌شوند. در چند روز گذشته برای پیش‌فروش سه مدل خودرو از سوی یک خودروساز، 2 میلیون و 700 هزار نفر ثبت‌نام کردند. این دو میلیون و 700 هزار نفر در حالی برای خرید این خودروها صف کشیدند که طبق اعلام شرکت خودروساز هشت هزار دستگاه خودرو در این قالب پیش‌فروش شد. پیش‌فروش حالا حکم لاتاری را دارد. برندگان حداقل 100 میلیون تومان در جیب می‌گذارند و حداکثر این رقم روشن نیست. بسیاری حتی حواله‌های خریداری شده را به قیمت‌های گزاف 50 تا 70 میلیون تومانی بنا به فاصله قیمتی کارخانه تا بازار می‌فروشند. اینجاست که صحبت‌های رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران معنا می‌یابد. در این وضعیت است که افراد با هدف حفظ قدرت خرید راهی بازار می‌شوند. در حالی که ارزان‌ترین خودروها در بازار ایران تا شش ماه قبل قیمتی در حدود 50 میلیون تومان داشت، در حال حاضر قیمت کف بازار به محدوده 150 میلیون تومان رسیده است.
فاصله عجیب از کارخانه تا بازار
خودروها از جاده مخصوص کرج تا بازار تهران، تفاوت قیمتی سرسام‌آور را تجربه می‌کنند. قیمت سمند ال ایکس در کارخانه برابر 94 میلیون و 800 هزار تومان و در بازار برابر با 203 میلیون تومان است. این فاصله 119 میلیون تومانی، هر کسی که قادر به تامین سرمایه اولیه باشد را برای ورود به این بازار تحریک می‌کند. از سوی دیگر بهای سمند سورن در کارخانه 106 میلیون و 500 هزار تومان و در بازار آزاد 267 میلیون تومان است. به این ترتیب این خودرو نیز فاصله قیمتی بالایی در محدوده 160 میلیون تومان را داراست. سایر خودروها نیز کمابیش این فاصله قیمتی را دارند از این رو هر فردی که قادر به تامین سرمایه اولیه باشد با هدف کسب سود راهی این بازار می‌شود.
قیمت‌های عجیب و غریب در بازار خودرو در حالی است که هم کارخانه‌داران از این وضعیت ناراضی هستند، هم مصرف‌کنندگان و هم دولت در قامت سیاست‌گذار. از این رو مشخص نیست این وضعیت نابسامان توسط کدام تصمیم‌گیران به بازار ایران تحمیل شده است. سعید زرندی، معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این زمینه گفت: فضای تقاضا عجیب است. خبر دارم روز گذشته در قرعه‌کشی یکی از خودروسازان نزدیک به دو میلیون و 900 هزار نفر شرکت کردند، همین نشان می‌دهد که نقدینگی که در اختیار مردم است عدد بالایی است. هر چند قیمت‌های دولتی رانت‌ها و جذابیت ایجاد کرده تا یک شبه صد میلیون سود نصیب افراد شود که همین موجب می‌شود همه بخواهند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. در اقتصاد تولیدمحور هیچ وقت سود بادآورده وجود نخواهد داشت و اگر باشد مالیات هنگفتی برای آن اعمال می‌شود.
وی ادامه داد: در ادبیات دنیا بررسی کنید تا ببینید مالیات خاص برای سودهای یک شبه وجود دارد چون باید زحمت بکشی و پول در بیاوری. اگر امروز سود خریدتان چند برابر شد باید مالیات بدهید و همین باعث می‌شود که هر کسی وارد این بازارها نشود. یکی از ضعف‌هایی که در کشور وجود دارد حرکت به سمت بازارهای موازی تولید است.
وقتی خودرو کالایی سرمایه‌ای است
سال 1397 بود که دست‌اندرکاران بازار خودرو و سیاستگذاران صنعت خودرو هشدار دادند که با هدف کسب سود وارد این بازار نشوید و خودرو قرار نیست کالایی سرمایه‌ای باشد بلکه کالایی است که در گروه اقلام مصرفی بادوام طبقه‌بندی می‌شود. داستان خودرو اما آنجا به پایان نرسید. در حالی که قیمت‌ها هر ماه افزایشی را نسبت به ماه قبل ثبت می‌کرد، این روزها چنان دور گرفته است که تنها بی‌اطلاعی از قیمت در یک هفته نیز می‌تواند زمینه را برای بهت حیرت فراهم آورد. فعالان بازار خودرو می‌گویند این بار سر افزایش قیمت به بازار ارز گره خورده است. وقتی قیمت ارز هر روز بالاتر می‌رود، نرخ تورم نیز در بازار افزایش می‌یابد و افراد انتظار دارند در آینده قیمت‌ها افزایش یابد. رشد قیمت‌ها در بازار خودرو نیز تحت‌تاثیر همین اتفاق رخ داده است. قیمت دلار امروز از مرز 31 هزار تومان عبور کرد تا بالاترین نرخ دلار در تاریخ ایران در بازار رسمی به ثبت برسد از این رو معامله‌گران خودرو نیز همپای رشد قیمت ارز بهای پیشنهادی‌شان را بالا می‌برند. بررسی‌های آماری بانک مرکزی نشان می‌دهد نزدیک به 48 درصد از خانوارهای ایرانی خودروی شخصی در اختیار دارند به این ترتیب فاصله 52 درصد باقیمانده با خرید خودرو رشدی قابل توجه را تجربه کرده است.
فاصله قیمتی با تقاضا چه می‌کند؟
در حالی که معاون وزیر صنعت در قامت طلبکار خواستار دریافت مالیات از پیش‌خریدکنندگان خودروست، بررسی‌های آماری نشان می‌دهد قیمت‌ها در سایر بازارها نیز در حال افزایش است. در شرایطی ثبت نام برای دریافت خودرو سودی 100 میلیون تومانی را در بردارد که طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی وزارت تعاون؛ کار رفاه اجتماعی نزدیک به 70 درصد نیروی کار در ایران حداقل بگیر هستند. این یعنی در شرایطی حداقل دستمزد یک فرد با کار استاندارد طبق مصوبات سال جاری به 2 میلیون و 900 هزار تومان می‌رسد که خرید یک خودرو از کارخانه می‌تواند 160 میلیون تومان را برای خودرویی چون سورن به خریدار برساند. به این ترتیب تنها در قالب خرید یک خودرو فرد می‌تواند درآمدی معادل 53 ماه کار رسمی را از آن خود کند. یعنی بیش از چهار سال کار تمام وقت. این چنین است که انگیزه برای حضور در این بازار هر روز بیشتر از گذشته افزایش می‌یابد. تشدید تحریم‌ها از یک سو و کاهش تولید نسبت به سال‌های پیشین از سوی دیگر و نبود چشم‌‌نداز روشن در بازار دست به دست هم داده است تا انتظارات تورمی نیز تقویت شود. سعید موتمنی می‌گوید کسانی که خودرو را گران خریده‌اند حاضر نیستند ارزان بفروشند از این رو خودروها از کارخانه‌ها راهی پارکینگ خانه‌ها شده و در خانه‌ها برای روزهای آینده انبار شده است. در نتیجه نمی‌توان در این وضعیت به تعادل بازار امیدوار بود. وی ثبات بازار ارز را مهمترین نکته برای ایجاد ثبات در سایر بازارها می‌داند.
دیدگاه تان را بنویسید