سرکشی دلار تا کجا ادامه دارد؟

درست در آخرین روزهای بهار 99 و با آغاز تابستان، سرکشی دوباره دلار خبرساز شده است. بهای هر قطعه اسکناس یک دلاری در صرافی‌ها دیروز به 18 هزار و 800 تومان رسید و قیمت آن در بازار آزاد از 19 هزار تومان عبور کرده است. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی بارها گفته بود که افسار دلار را در دست دارد و قیمت آن حتی در بدترین شرایط اقتصادی مهار شده است.

مجیدرضا حریری: ذخایر ارزی فشار کم‌سابقه‌ای را تجربه می‌کنند و به همین دلیل است که قیمت دلار افزایش داشته است

دلار اما بی‌توجه به وعده و وعید رئیس ساختمان میرداماد جولان می‌دهد و دوباره سر زبان‌ها افتاده است. حالا به نظر می‌رسد که ذخایر ارزی کشور بیشتر از همیشه زیر فشار است. کره جنوبی برای تسویه پول نفتی که از ایران خریده است، بدحسابی می‌کند. رقمی که گفته می‌شود بین 7 تا 9 میلیارد دلار است و از آن سو اخبار داخلی حاکی از آن است که توافق‌هایی با بانک مرکزی عراق انجام شده تا پول صادرات برق، گاز و نفت ایران از بلوکه عراقی‌ها خارج شود و ایران بتواند در ازای آن کالای اساسی وارد کند.

این تحرکات و رایزنی‌ها برای برگشت دلارهای صادراتی نشان می‌دهد که فشار تقاضا روی اسکناس امریکایی وجود دارد. از آن سمت شورای حکام آژانس اتمی برای نخستین بار پس از سال 2012 تاکنون علیه ایران قطعنامه صادر و همین مساله انتظار روانی افزایش قیمت دلار را ایجاد کرده است. حالا بانک مرکزی به صادرکنندگان هشدار داده است که در صورت عدم بازگرداندن دلارهای صادراتی، منتظر رسانه‌ای شدن اسامی صادرکنندگان متخلف باشند.

نمود ریزش ارزش پول در بازار ارز

دلار که پرونده سال 98 را با قیمت 15 هزارتومان بسته بود، زودتر از پیش‌بینی اقتصاددانان کانال 17 و حتی 18 هزار تومان را رد کرد. بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصاد درست در آستانه سال نو به رسانه‌ها گفتند که ارز امریکایی در سال 99 صعودی خواهد بود. مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران در نشست‌های پارلمان بخش خصوصی، به اعداد درشت کسری بودجه در سال 99 اشاره کرده و گفته بود که شاخص‌های کلان اقتصادی نشان می‌دهد که بهای دلار به 17 تا 18 هزار تومان می‌رسد. خوانساری و دیگر کارشناسان اقتصاد نیمه دوم سال را برای جهش دلار پیش‌بینی کرده بودند که دولت بیشتر از همیشه درگیر کسری بودجه است.

با این حال ارز امریکایی فصل بهار را تمام نکرده  و زودتر چشم‌انداز اقتصاددانان، کانال‌های جهش قیمت را یکی یکی پشت سر گذاشت.

میثم رادپور: در شرایطی که تورم بالای 35 تا 40 درصد است، بانک مرکزی نباید نرخ بهره بانکی را کاهش دهد

مجیدرضا حریری، عضو اتاق بازرگانی ایران به «توسعه ایرانی» می‌گوید که ذخایر ارزی فشار کم‌سابقه‌ای را تجربه می‌کنند و به همین دلیل است که قیمت دلار افزایش داشته است.

او توضیح می‌دهد که افزایش قیمت دلار ناشی از کاهش ارزش پول ملی است و این اتفاق را می‌توان در بازارهای موازی ارز احساس کرد. بازارهایی مثل طلا، مسکن و حتی بورس که رشد غیرمنطقی ارزش سهام شرکت ها را تجربه می‌کند، همه و همه نشان می‌دهد که ارزش پول ملی در حال کاهش است و همین اتفاق در بازار ارز تکرار می‌شود.

شرایط سخت و پیچیده مهار دلار

میثم رادپور، کارشناس بازارهای مالی جزئی‌تر به ماجرا نگاه می کند و به «توسعه ایرانی» توضیح می‌دهد که تحریم باعث شده است که درآمدهای ارزی ایران کاهش قابل‌توجهی داشته باشد. از آن سمت قیمت نفت در بازارهای جهانی سقوط کرده و همان صادرات محدود هم ارزآوری‌اش افت کرده است.

بجز تحریم دولت امسال با بیماری عالم‌گیر کرونا مواجه شده که نه تنها مصارف ارزی را بالا برده که باعث تعطیلی طولانی مدت مرزها و توقف صادرات غیرنفتی شده است. به علاوه اینکه کسب و کارها با شیوع کرونا به اختلال خورده‌اند و رکود اقتصادی تشدید شده. در نتیجه اقتصاد کوچکتر و ارزش پول ملی در حال ریزش است.

این کارشناس اقتصاد هم به مساله کاهش ذخایر ارزی ایران اشاره می‌کند و می‌گوید که دولت به شدت تقاضای مصرف ارز را کنترل کرده است. از بخشنامه‌های متعدد ممنوعیت واردات گرفته تا افت شدید تقاضای سفرهای خارجی و حذف یارانه‌های ارزی و... همه و همه تقاضای مصرف ارز را کاهش داده‌اند. با این حال همچنان قیمت دلار صعودی است.

اتفاقی که از نگاه رادپور حاکی از کاهش قابل توجه ذخایر ارزی است و این شرایط پیچیده و معادله دشواری را پیش روی دولت قرار داده است.

او البته از کاهش بهره بانکی هم انتقاد می‌کند و می‌گوید در شرایطی که تورم بالای 35 تا 40 درصد است، بانک مرکزی نباید نرخ بهره بانکی را کاهش دهد زیرا این رفتار موجب خروج پول از بانک‌ها و ورود به بازارهای موازی از جمله ارز می‌شود و از طرف دیگر تقاضای وام از بانک‌ها را بالا می‌برد و به خلق پول منجر می‌شود.

دلار هیجانی شده است

در مقابل برخی کارشناسان دیگر وجود دارند که معتقدند افزایش قیمت دلار صرفا اتفاقی روانی است. کامران ندری، کارشناس بانکی به «توسعه ایرانی» می‌گوید که دلار بعد از خبر صدور قطعنامه شورای حکام آژانس اتمی علیه ایران درگیر هیجانات بازار شده است. او توضیح می‌دهد که صادرات نسبت به شیوع موج اول کرونا تسهیل شده است و اتفاق خاصی در اقتصاد ایران آن هم دست کم در زمان فعلی رخ نداده که دلار افزایشی شود.

کامران ندری: بهای اسکناس امریکایی به زودی دوباره به کانال 18 هزار تومان برمی‌گردد

این کارشناس بانکی اعتقاد دارد که انتظارات تورمی مردم موجب رشد قیمت دلار شده و بهای اسکناس امریکایی به زودی دوباره به کانال 18 هزار تومان برمی‌گردد.

در مجموع اینکه وضعیت اقتصاد ایران در سال 99 ویژه است و بنا به گفته فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد امسال یکی از سخت‌ترین سال‌های معاصر برای اقتصاد است. اقتصادی که نه فقط تحریم های سنگین را تجربه می‌کند که با شیوع کرونا مشکلاتی مضاعف را بر دوش می‌کشد. وزارت بهداشت در تازه‌ترین اخبار اعلام کرده که موج دوباره شیوع بیماری وضعیت تعدادی از استان‌های ایران را قرمز کرده و ممکن است کشور تا یکسال درگیر کرونا باشد. این چشم‌انداز مبهمی که کووید 19 برای اقتصاد کشور ایجاد کرده و نتیجه مبهم روابط سیاسی ایران با کشورهای دیگر وضعیت را برای تحلیل‌های دقیق‌تر دشوار کرده است.