۶۸ میلیارد دلار در خانه‌های خالی بلوکه شده است

ایمان ربیعی

شمارش معکوس برای دریافت مالیات از خانه‌های خالی حالا آغاز شده است،اظهارنامه‌ها در حال تدوین هستند و به زودی مالکان واحدهای خالی مجبورند مالیات متعلق به واحدهایشان را بپردازند.

به گزارش «توسعه ایرانی»،در حالی بالاخره مقدمات دریافت مالیات از احدهای مسکونی خالی مانده فراهم شده است که بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود نبود توازن میان عرضه و تقاضا نزدیک به 10 درصد از خانه‌های ایرانی خالی مانده‌اند. طبق آخرین برآوردها تنها در تهران نزدیک به 500هزار واحد مسکونی خالی وجود دارد که برای شهری با 44 درصد اجاره نشین رقم بالایی محسوب می‌شود. واحدهای مسکونی خالی حالا به معضلی برای اقتصاد و نه فقط اقتصاد مسکن در ایران تبدیل شده‌اند چرا که این عدم عرضه این واحدهای مسکونی سبب شده است بحرانی جدی متوجه بازار مسکن شود و افزایش قیمت‌ها فشاری مضاعف را به اقتصاد خانوار وارد کند.

 ایران چه تعداد واحد مسکونی خالی دارد؟

برخی برآوردها حکایت ازآن دارد که ایران نزدیک به 2.5 میلیون واحد مسکونی خالی دارد. برآوردهای صورت گرفته از سوی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی اما این آمار را در سال 1398 برابر با دو میلیون دستگاه و متراژ آن را نیز معادل 263 میلیون متر مربع برآورد کرده است.

 در این گزارش تاکید شده است بخشی از خریدهای غیرمصرفی در بازار مسکن باعث شده تعداد واحدهای مسکونی خالی از سکنه در یک دهه گذشته از ۴۵۷ هزار به بیش از ۲ میلیون واحد مسکونی برسد.از سوی دیگر مرکز آمار ایران متوسط قیمت مسکن در کشور را برابر با 4 میلیون و 680 هزار تومان علام کرده است که با احتساب متراژ خالی مانده می‌توان به این نتیجه رسید که بیش از 1230 هزار میلیارد تومان از سرمایه‌های کشور در خانه‌های خالی بلوکه مانده است. معادل دلاری این رقم با احتساب دلار 18 هزار تومان به صورت متوسط بالغ بر 68 میلیارد دلار می‌شود. بلوکه شدن نزدیک به 68 میلیارد دلار از سرمایه‌های کشور در خانه‌های خالی بی‌تردید در بحران سخت ناشی از کرونا و تحریم،خود فشار مضاعفی بر اقتصاد کشور تلقی می‌شود .

 باید در نظر داشت که بر اساس اعلام حسین عبده‌تبریزی،کارشناس ارشد حوزه مسکن و اقتصاد، بخش مهمی از واحدهای مسکونی خالی مانده را واحدهای لوکس و نه صرفی تشکیل می‌دهند که این امر خود نشان از افزایش این رقم دارد. به عبارت دیگر متوسط قیمت خانه‌های خالی می‌تواند فضا را برای بهبود شرایط در این بخش‌ مهیا نماید.

 2.5 میلیون خانه خارج از بازار

 بیرون ماندن بیش از 2.5 میلیون واحد مسکونی خارج از بازار مسکن ایران عوارض متعددی را متوجه این بازار می‎کند.این اتفاق در شرایطی که عرضه و تقاضا همخوانی چندانی با یکدیگر ندارند زمینه را برای بروز مشکلات متعدد مهیا کرده است.

 حجم ساخت مسکن به دلیل توالی دوره‌های رکودی و رونقی در ایران همواره یکسان نیست و از سوی دیگر باید توجه داشت ساخت و ساز سنتی و نه صنعتی،هزینه گزافی را متوجه اقتصاد می‌کند . هنوز«شخصی سازی» برندی برای تبلیغات در عرصه مسکن محسوب می‌شود حال آنکه واحدهای مسکونی در اغلب کشورهای جهان به شیوه‌ای صنعتی تولید می شوند و به جای آنکه عمر مفیدی بین 30 تا 50 سال داشته باشند، دارای عمر مفید بیش از صد سال هستند.

 آغاز تعدیل قیمت در بازار

 حالا اما در کنار تصمیمات متعدد اتخاذ شده برای ساماندهی بازار مسکن از جمله تحویل زمین‌های اطراف شهرها از سوی وزارت جهاد کشاورزی به وزارت راه و شهرسازی برای ساخت و ساز و عدم سختگیری در تراکم‌فروشی در عین مهار افزایش قیمت مصالح ساختمانی،حالا موضوع دریافت مالیات از خانه‌های خالی نیز در دستور کار قرار گرفته است .

«حسین میرزایی» کارشناس و مشاور حقوقی دولت الکترونیک درباره اهمیت دولت الکترونیک درباره روش شناسایی احدهای مسکنی خالی گفته است: این اقدام از طریق برقراری ارتباط شماره ملی و کدپستی افراد صورت می‌گیرد، با این روش، علاوه بر تعیین محل سکونت افراد، خانه‌های خالی نیز شناسایی می‌شود و بدین‌ترتیب می‌توان طرح‌هایی مانند اخذ مالیات از این خانه‌ها را اجرا کرد.

برای تحقق این موضوع ابتدا باید همه دستگاه‌ها، سازمان‌ها، بانک‌ها، مدارس و سازمان تامین اجتماعی که آدرس را به صورت خوداظهاری از افراد می‌گیرند، مکلف شوند بخش آدرس را حذف کنند.

وی افزود: مردم نیز مکلف شوند به سایت اعلام تغییر نشانی مراجعه و کدپستی خود را اظهار کنند و سازمان ثبت احوال نیز به تمام دستگاه‌هایی که بخش آدرس را حذف کردند خدمات وب سرویس استعلام را ارائه دهد تا با اخذ کدملی اطلاعات هویتی و سکونتی مراجعان را دریافت کنند.

میرزایی تصریح کرد: سازمان ثبت احوال و شرکت پست، زیرساخت‌های لازم برای ادغام اطلاعات هویتی و سکونتی را فراهم کرده و تنها نیاز به عزم ملی در این خصوص است تا بزرگترین تحول در این خصوص را شاهد باشیم.

اسلامی، وزیر راه و شهرسازی اما خبر داده است که همین تابستان مالکان واحدهای مسکونی خالی منتظر اظهار نامه باشند. وی گفته است: وزیر راه و شهرسازی گفت: بسیار خوش بین هستیم که در همین تابستان برگه‌های مالیاتی برای کسانی که خانه‌های خالی دارند، صادر شود.بر اساس یکی از مواد قانون مالیات‌های مستقیم وزارت راه و شهرسازی مکلف به ایجاد سامانه ملی املاک و اسکان در کشور است تا سازمان امور مالیاتی از این سامانه برای شناسایی خانه‌های خالی و در عین حال مالیات ستانی استفاده کند.

وی اظهارداشت: این وزارتخانه دسترسی به آمار و اطلاعات املاک و ساختمان‌ها را در کشور ندارد چون اراضی را واگذار می‌کند بنابراین تعداد واحدهای مسکونی ساخته شده، صدور پروانه ساختمانی و گواهی پایان کار بیشتر در حوزه شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و سازمان ثبت اسناد و املاک قرار دارد.

بخشی از خریدهای غیرمصرفی در بازار مسکن باعث شده تعداد واحدهای مسکونی خالی از سکنه در یک دهه گذشته از ۴۵۷ هزار به بیش از ۲ میلیون واحد مسکونی برسد

وزیر راه و شهرسازی گفت: بهمن ماه سال گذشته سامانه ملی املاک و اسکان در کشور رونمایی شد و این سامانه هم اکنون برای سازمان امور مالیاتی قابل استفاده است اما این سازمان معاذیر قانونی دارد.

وی افزود: خانه‌های خالی متعلق به هر فردی که باشد سرمایه ملی محسوب می‌شود.

اسلامی بیان کرد: دو میلیون واحد مسکونی بدون استفاده در کشور وجود دارد که اگر این واحدها در بازار عرضه شوند بی‌تردید گشایشی در زندگی مردم و کسب و کارها به‌وجود خواهد آمد.

وی ادامه داد: مالیات بر خانه‌های خالی شاید عدد بزرگی به لحاظ مالیاتی نباشد ولی عدالت اجتماعی در پرتو این مهم اتفاق خواهد افتاد.