رشد بورس تا چه زمانی ادامه دارد؟

مریم شکرانی

شاخص بورس این روزها روی عدد یک میلیون واحد می‌لغزد و حالا سهامداران خرد نگران سر رسیدن روزهای ناخوش بازار سرمایه هستند. روزهایی که اقتصاددانان زیادی نسبت به آن هشدار داده‌اند و البته این هشدارها بیشتر از هرکسی سهامداران خرده‌پا را ترسانده است. اقتصاددانانی که می‌گویند جهش ارزش سهام شرکت‌های بورسی چندان طبیعی نیست و دیر یا زود حباب‌ها می‌ترکند و سهامداران کوچک را مالباخته می‌کنند. این روزها بورس آن صعودهای خیره‌کننده را ندارد و شاخص گهگدار نزولی می‌شود تا جایی که حتی در مقاطعی از رکورد یک میلیون واحدی عقب نشسته و دوباره برگشته است. بورس‌بازها اعتقاد دارند که روزهای پیش‌رو، روزهای تعیین‌کننده بازار سرمایه است. اگر شاخص یک میلیون واحد را رد کند و روی این کانال تثبیت شود، روزهای امیدوارکننده در راه است و در غیراینصورت بازار با واکنش پیش‌بینی نشده سهامداران خرد روبرو می‌شود.

 بازارهای موازی بورس از حاشیه درآمدند

شاخص کل بازار سرمایه که هفته گذشته از رکورد یک میلیون واحدی خود کوتاه آمده و روز دوشنبه 12 خرداد را با عدد 985 هزار واحد به پایان رسانده بود، از فردای آن روز، دوباره به کانال یک میلیون واحد برگشت و با نوسان‌های جزئی روی همین کانال ماند. دیروز سه‌شنبه 20 خرداد هم گرچه شاخص کل 794 واحد افت را تجربه کرد؛ اما روی عدد یک میلیون و 118 هزار واحد ماند و حالا سهامداران نمی‌دانند که بورس دوباره به روزهای سرکشی و سودهای خیره‌کننده برمی‌گردد یا ورق برگشته است؟

این ماجرا در حالی رخ می‌دهد که بازارهای موازی بورس در هفته‌های گذشته خبرساز شده‌اند. میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در تهران که تا سال گذشته به 14 میلیون تومان می‌رسید، امسال رکورد 17 میلیون تومان را شکست و هر گرم طلای 18 عیار از کانال قیمت 700 هزار تومان گذشت و بهای تمام سکه را روی عدد 7 میلیون تومان تثبیت کرد.

تحلیل‌ها از بازار مسکن و طلا حاکی از است که احتمال دارد بخشی از سهامداران حرفه‌ای بازار سرمایه برای ذخیره سود خود به این بازارها روی آورده‌اند و برخی از سهامداران کوچک هم که نگران ترکیدن حباب‌ها هستند، ترجیح داده‌اند دارایی خود را به سمت بازارهای امن‌تر و کم‌ریسک‌تر بیاورند.

از آن سمت هجوم تقاضا برای پیش خرید خودرو رویکرد دلالان به این بازار را به صدر اخبار برد. در حالی که نیاز سالانه بازار خودرو در ایران فقط یک میلیون و 200 هزار دستگاه است، فقط برای یک نوبت پیش فروش خودرو، آن هم بابت 25 هزار دستگاه، بالای 5.5 میلیون نفر متقاضی خرید شدند. اتفاقی که به گفته عباس تابش، رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نشان‌دهنده آن است که خودرو از یک کالای مصرفی به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است و مردم برای حفظ ارزش دارایی‌شان به تقاضای سوداگرانه در این بازار روی آورده‌اند.

عباسعلی حقانی‌نسب، تحلیلگر بازار سرمایه: بازار امسال شاید سودهای خیره‌کننده سال گذشته را ندهد اما در مجموع جریان مثبتی در بورس ایجاد شده که با حمایت ارکان حاکمیت و رفتار کارشناسی با بازار سرمایه می‌توان از آن به مثابه فرصتی طلایی برای رشد اقتصاد و جهش تولید یاد کرد

مجموع این اتفاقات روزهای جاری را به روزهای تعیین‌کننده بازار سرمایه تبدیل کرده است.

 هیجان‌زدگی سهامداران خرد، تعیین‌کننده معادلات بورس

غلامرضا سلامی، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه اعتقاد دارد که جو روانی می‌تواند معادلات بازار سرمایه را در روزهای آینده تعیین کند. او به «توسعه ایرانی» توضیح می دهد که اگر تصور عموم بر این باشد که بازار سرمایه همچنان کشش سودهای خیره‌کننده را دارد، موج نقدینگی همچنان به این بازار هدایت می‌‌شود و شاخص، صعودی خواهد بود.

به اعتقاد سلامی جهش‌های شاخص بورس مبنای چندان منطقی ندارد و بر پایه رشد واقعی ارزش سهام شرکت‌ها نبوده است. بنابراین حباب تورمی شهام شرکت‌ها دیر یا زود می‌ترکد و قله هرم سودهای خیره‌کننده را به دست حرفه‌ایترها می‌سپارد.

این تحلیلگر اعتقاد دارد که رشد شاخص بورس تا زمانی ادامه دارد که ورود نقدینگی به بازار ادامه داشته باشد و به محض توقف این موج، اصلاح شاخص شروع می‌شود.

بازار روبراه می‌ماند،  اما با سوددهی کمتر

برخی دیگر از کارشناسان اما از اساس به حباب بورس اعتقادی ندارند که زمان ترکیدن برای آن قائل شوند. عباسعلی حقانی نسب یکی از این گروه کارشناسان است. این تحلیلگر بازار سرمایه به «توسعه ایرانی» می‌گوید که فقط حدود 500 شرکت در بورس حضور دارند، اما تقاضا برای سهام این شرکت‌ها چند برابر شده است. تا جایی که گاه سهم هر فرد از عرضه‌های اولیه ناچیز می‌شود و یا افراد موفق به خرید نمی‌شوند. بنابراین عرضه کم و تقاضا در بورس بالا است و به همین دلیل ارزش سهام شرکت‌ها رشد قابل‌ملاحظه‌ای داشته‌اند.

این دسته از کارشناسان اعتقاد دارند که در شرایط تورم دو رقمی و افت ارزش پول، ارزش سهام شرکت‌ها مانند هر کالای سرمایه‌ای دیگری رشد داشته است و دولت باید با تقویت عرضه شرکت‌هایش در بازار سرمایه، حرکت شاخص بورس را منطقی و تثبیت کند.

غلامرضا سلامی، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه: اگر تصور عموم بر این باشد که بازار سرمایه همچنان کشش سودهای خیره‌کننده را دارد، موج نقدینگی همچنان به این بازار هدایت می‌‌شود و شاخص، صعودی خواهد بود

حقانی نسب نسبت به صعود بورس خوش‌بین است و البته اعتقاد دارد که ممکن است بازار امسال سودهای خیره‌کننده سال گذشته را ندهد؛ اما در مجموع جریان مثبتی در بورس ایجاد شده که با حمایت ارکان حاکمیت و رفتار کارشناسی با بازار سرمایه می‌توان از آن به مثابه فرصتی طلایی برای رشد اقتصاد و جهش تولید یاد کرد.

چشم‌انداز بازار سرمایه در شرایط مذاکره احتمالی

شروط تداوم رشد شاخص بورس از نظر این کارشناسان این است که دولت سیاست‌هایی در پیش بگیرد که به بازار عمق بدهد. به عنوان مثال از عرضه به صورت ETF و مدیریت سهام عدالت دست بردارد و یا شرکت‌های زیرمجموعه شستا و سایر شرکت‌های دولتی را به صورت کاملا واقعی به بازار سرمایه عرضه کرده و مدیریت آن را به بخش خصوصی بسپارد. در این میان تبادل زندانی بین ایران و امریکا گمانه‌هایی برای انجام مذاکرات بین دو کشور در ماه‌های آینده ایجاد کرده که همین موضوع چشم‌انداز بازار سرمایه را برای سهامداران خرد مبهم به تصویر می‌کشد. سلامی، تحلیلگر بورس درباره چشم‌انداز مذاکرات احتمالی میان ایران و امریکا بر بازار سرمایه توضیح می‌دهد که حتی اگر مذاکراتی شکل بگیرد تاثیر آن بر اقتصاد و دارایی‌های ارزی کشور به سرعت رخ نمی‌دهد و دولت باید به حمایت از بازار سرمایه ادامه دهد تا جریان نقدینگی به سمت بازارهای خطرناکی مانند دلار و طلا نرود.

بازار سرمایه ایران در آذر ماه سال گذشته به عنوان پربازده‌ترین بورس جهان در سال 2019 شناخته شد و رشد حدود 200 درصدی را رکورد زد. این در حالی است که بازارهای سنتی مانند مسکن حدود 60 درصد، دلار حدود 21 درصد و سکه طلا 31 درصد بازدهی داشته‌اند.