سندباد در سفر مرگ
احمد شاملو را شاید بتوان یکی از پرکارترین شاعران معاصر دانست. او نه‌تنها در شعر که در ترجمه، داستان‌نویسی، تدوین فرهنگ کوچه، نوشتن مقاله‌های بی‌شمار و مصاحبه‌های متعدد تصویری و مکتوب، هنوزهم بی‌رقیب است. بازخوانی جنبه‌های متفاوت و متعدد شخصیت فردی و ادبی شاملو همواره کنجکاوی نسل بعد از او را برانگیخته است.
شاملو در شعر سبکی نو را بنا نهاد که هنوز هم نقطه اوجش در انحصار خود او باقی مانده است. از این همه کار بی‌وقفه در تمام جنبه‌های ادبیات، شناخت او از طریق مصاحبه‌های طولانی درباره شعر و ادبیات، می‌توان به نظریات او درباره آن‌چه می‌اندیشیده و آن‌چه حاصل تلاش بی‌وقفه است او پی برد. مصاحبه‌های شاملو عموماً تصویری است که گاه انسجام لازم برای دریافت مقصود او را آن‌ها دید.
در این میان ضروری به‌نظر می‌رسید که بخش اعظم گفت‌وگوها و مصاحبه‌های او که شاید حتی تاکنون دیده یا شنیده نشده باشند در مجلدی منسجم گردآوری شود تا در پژوهش‌های ادبی و شناخت بیشتر شعر سپید، مورد بازیابی و تحقیق قرار بگیرند.
در این میان نشر چشمه دست به انتشار مجلدی از مصاحبه‌ها و گفتگوهای احمد شاملو با موضوعاتی منسجم و به‌هم پیوسته زده تا به این ضرورت پاسخ دهد و گفت‌وگوهای شاملو را از حالت تصویری برای مخاطب کنجکاو خارج کند و به‌صورت مکتوب در اختیار کسانی قرار دهد که به‌طور جدی دغدغه شعر و ادبیات دارند.
سندباد در سفر مرگ شامل گفت‌وگوها و میزگردهایی است با حضور احمد شاملو که در سال‌های 1343 تا 1358 و براساس تقدم تاریخ انتشار در نشریات رسمی و همین‌طور پخش در رادیو و تلویزیون گردآوری شده است. کتاب با حرف‌هایی از شاملو شروع می‌شود که در سال 1342 روی نوار ضبط شده بود؛ بخش‌هایی از گفته‌های او درباره کیفیت شعر و چگونگی نوشتن شعرهایش است.
در ادامه گفت‌وگوی مشهور ماهنامه اندیشه و هنر با شاملو آمده که سال‌ها در دسترس علاقه‌مندان ادبیات و شعر فارسی نبوده؛ گفت‌وگوهایی که شاید نخستین نقد و بررسی مهم شعرهای شاملو در آن سال‌ها بوده و با گذشت سال‌ها، هنوز هم خواندنی است.
گفت‌وگوهای دیگری هم با شاملو هست که در شمار مهم‌ترین گفت‌وگوهای شعر معاصر فارسی است و گفت‌وگوهایی هم در کتاب آمده که کار خود شاملو است؛ شاملو با تیزهوشی ذاتی و قدرت بیانش که امروزه بر کسی پوشیده نیست، در مقام گفت‌وگوکننده‌ای حرفه‌ای قرار می‌گیرد که خوب می‌داند چگونه باید بپرسد و چگونه باید وقتی طرف مقابلش طفره می‌رود، دوباره و به‌گونه‌ای دیگر بپرسد تا به جواب برسد و خود نیز درباره آن موضوع وارد بحث شود؛ از جمله می‌توان به گفت‌وگوی ناتمامش با منصوره حسینی درباره نقاشی یا گفت‌‌وگویش با صدرالدین الهی اشاره کرده که تاکنون در جایی منتشر نشده است.
در«سندباد در سفر مرگ»، می‌توانیم تصویر سازنده سبکی ماندگار اما پراعتراض از سوی شاعران هم‌عصرش را ببینیم که معمولاً در نقد و برسی‌های شعر او دیده نشده است.
این نیز نوعی تاریخ شفاهی است و می‌تواند پیش‌درآمدی باشد بر دیدگاه‌های دیگر سرآمدان ادبیات و داستان و شعر تا به‌صورت مکتوب در اختیار خواننده قرار دهیم تا از خطر فراموشی در امان بمانند.
دیدگاه تان را بنویسید