واکاوی حضور کمرنگ گروه سنی«جیم» در رقابت‌ها

بیتا یاری

این روزها که چهاردهمین جشنواره ملی موسیقی جوان در حال برگزاری دوره اولیه داوری‌هاست و هر روز آن اختصاص به داوری گروه‌های سنی «الف» و «ب» و «جیم» در هر شاخه دارد؛ فرصتی شد تا بهتر با گروه سنی جیم مواجهه پیدا کرده و آنها را در قالب روند موسیقی امروز ایران ارزیابی و آسیب‌شناسی کنیم. مدت‌ها بود که در دوره‌های پیشین جشنواره به تأیید اساتید، داوران و دبیر جشنواره موسیقی جوان می‎شنیدیم که شرکت‌کنندگان گروه سنی الف و ب در اکثر شاخه‌های جشنواره بسیار فراتر از انتظار و باانگیزه و توانمندتر از گروه سنی جیم (24 تا 29 سال) ظاهر می‌شوند. داوری‌ها تنها از طریق شنیدن فایل صوتی اجرای نوازنده بدون اسم نوازندگان تنها با کُد صورت می‌گیرد، درنتیجه داوری‌ها بدون شبهه در حال برگزاری است و مشاهده این‌جانب از بخشی از جلسه داوری گواهی بر روند صحیح و دور از شبهه داوری‌هاست. این حضور فرصتی شد تا به بررسی دلایل و آسیب‌شناسی عدم حضور قدرتمندانه گروه سنی جیم بپردازم که امروز موسیقی ایران در دستان آنان است و البته حضوری کم‌جلوه‌تر از گروه‌های سنی پایین‌تر از خود دارند. و البته به این مقوله بیشتر بیندیشم که چرا شرکت‌کنندگان گروه سنی جیم در مقایسه با دو گروه دیگر ضعیف‌ترین‌ها را در خود دارد. درصورتی‌که در مقایسه با نسل داوران این جشنواره همچون استاد حسین علیزاده، در زمانی که در گروه سنی جیم قرار داشتند زمان شکوفایی ذوق هنری آنها و بهر‌ه‌برداری از حاصل نبوغ و استعدادشان بوده و آثارشان در این سنین برای همیشه جاودان شده‌اند. برخی از دلایل، نیازمند بررسی در فرصتی دیگر هستند و آنهایی که بارزند عبارتند از:

1. استادی کاذب یا خود استادپنداری:  بسیاری از نوازندگان که بارها در دوره نوجوانی با میل و رغبت به جشنواره موسیقی جوان می‌آمدند تا مورد ارزیابی داوران قرار گیرند حالا دیگر پس از تأیید یک یا چندباره اساتید و گرفتن مقامی در جشنواره، و همچنین پا گذاشتن در سنین بالاتر خود را بی‌نیاز از ارزیابی مجدد می‌پندارند و حتی برخی به‌جایی رسیده‌اند که شاگردان بسیاری را می‌آموزند ازاین‌رو در نگاه آنان حالا که به مرحله تعلیم و استادی رسیده‌اند شرکت در رقابت‌ها صحیح نیست زیرا چنانچه نتوانند رتبه قبلی خویش را تکرار کنند با ریزش هنرجو و مشکلات مالی و اعتبار خویش مواجه خواهند شد.

2. گرایش‌های سبکی‌ـ فکری و تحریم: برخی جوانان که با وجود داشتن توانایی و توانمندی بالا در جشنواره شرکت نمی‌کنند زیرا با رشد سنی و عقلی و پیداکردن سبک و شیوه نوازندگی، تمایلاتشان به جبهه‌گیری و دفاع از استاد خویش است که او را از هر نظر بهتر به کار خود وارد می‌پندارند و انتظار دارند در داوری‌ها استاد آنان یا شیوه نوازندگی آنان حاکم باشد. ازاین‌رو به علت عدم حضور استاد خویش در جشنواره شرکت نمی‌کنند و گاهی نیز با تشویق به تحریم جشنواره مانع حضور دیگران در آن می‌شوند؛ که البته جشنواره سعی داشته از تمام شیوه‌ها و سبک‌ها، استادان را به گروه داوری دعوت کند اما گاهی برخی از آنها حاضر به حضور نمی‌شوند و دلایل شخصی خود را دارند که موجب عدم شرکت شاگردانشان نیز می‌شود.

3. نگرانی از رتبه نیاوردن: مهم‌ترین دلیل نوازندگان جوان این است که شاید در جشنواره موسیقی جوان نتوانند رتبه خوبی به دست بیاوردند و در این صورت برای خودشان و غبطه‌خورندگانشان فروبریزند.

4. برگزاری کنسرت و روی سن هنرنمایی کردن: برخی از نوازندگان پرتوان حالا در این سن روی سن‌ها هنرنمایی می‌کنند و کنسرت می‌دهند و به‌اندازه کافی شهرت پیدا کرده‌اند و نیازی به مسابقه برای تأیید توانایی خویش ندارند که ردیف3 در پاراگرف قبل در اینجا هم صادق است.

5. بی‌تمایلی به رقابت: برخی رقابت را شایسته نمی‌دانند و تمایلی ندارند که اصلاً رقابت کنند حالا هر چقدر هم که نوازنده خوبی باشند. برای آنها اصل رقابت در هنر معنایی ندارد.

6. وسوسه انگیز نبودن جایزه: یکی از موارد مهم انگیزشی حضور در جشنواره‌ها جایزه آن است که به علت چشمگیر نبودن و البته ناچیز بودن آن در این جشنواره، برانگیزاننده نسل جوان 24 تا 29 سال امروز کشورمان نیست. برای کسانی که در این گروه سنی نوازنده خوبی شده‌اند مبلغ اندک جایزه نمی‌تواند وسوسه‌انگیز و مشوق حضور باشد.

به تأیید اساتید، داوران و دبیر جشنواره موسیقی جوان، شرکت‌کنندگان گروه سنی «الف» و «ب» در اکثر شاخه‌های جشنواره بسیار فراتر از انتظار، باانگیزه و توانمندتر از شرکت‌کنندگان گروه سنی «جیم» (24 تا 29 سال) ظاهر می‌شوند و گروه سنی «جیم» حضور کم‌جلوه‌تری از گروه‌های سنی پایین‌تر از خود دارند

مشکلات مالی و کمبود بودجه جشنواره همواره یکی از موارد بحث‌انگیز در این سال‌ها بوده است حتی علی‌رغم استقبال گسترده از آن در این سال‌ها این نقطه‌ضعف همیشه وجود داشته است.

7. عدم جذابیت موسیقی جدی برای اسپانسرها: جشنواره موسیقی جوان به علت آنکه به‌صورت پایه‌ای و علمی به بحث رقابت موسیقی پرداخته است برای اسپانسرها و تهیه‌کنندگان موسیقی جذابیت ندارد. ازاین‌رو نه برگزارکنندگان می‌توانند قدرت مالی جشنواره را ارتقا دهند و نه برخی جوانان مایل به حضور هستند چراکه برای بازار استعدادیابی مبتذل تهیه‌کنندگان، جذابیت ندارند.

8. مشکلات زندگی و مسائل مالی: جوانانی که در گروه سنی جیم هستند در حال ورود به زندگی جدید خویش‌اند و مشکلات اقتصادی و سایر مسائل زندگی بر عدم رغبت آنان به شرکت در جشنواره و یا کم شدن توان آنان در زمان حضور اثر می‌گذارد.