«حراج تهران» در مورد اصالت‌سنجی آثار تعهد داد
داستان اصالت‌سنجی به روش سنتی
علیرضا بخشی استوار
اصالت‌سنجی آثار هنری یکی از معضلاتی است که در جریان خرید و فروش آثار تجسمی وجود دارد. یکی از معضلاتی که در این سال‌ها این شرایط را به وجود آورده، نگاه سنتی در تایید اصالت آثار است. در ایران عده‌ای از هنرمندان هستند که به دلیل سابقه در حوزه هنر به عنوان اصالت‌سنج آثار هنری از اعتبار و جایگاه خاصی برخوردار هستند و به همین دلیل طی سال‌های گذشته مشکلات فراوانی بر سر تایید اصالت آثار هنری به وجود آمده است.
از سوی دیگر کپی‌کاری و اثرسازی یکی از مسائلی بود که طی سال‌های گذشته در حوزه هنرهای تجسمی مسئله‌ساز بود. به عنوان مثال شائبه کپی بودن آثار سهراب سپهری که در جریان حراج‌های مختلف به فروش می‌رفت، یکی از موارد مسئله‌ساز در جریان این نوع رویدادهای تجاری-هنری بود. در آن موقعیت بسیاری از رسانه‌ها به شکل غیررسمی معتقد بودند که افرادی که مسئول اصالت‌سنجی آثار این چنینی هستند، خود در این کپی‌کاری‌ها دست دارند.
آثاری که در اصالت آنها شبهاتی وجود داشت در سال‌های قبل به حراج‌های خارجی هم راه پیدا کرد و در آن حراج‌ها باعث بروز مشکلاتی شد و سودجویی و منفعت‌طلبی برخی جریان‌های اقتصادی به آبروی هنرهای تجسمی ایران لطمه‌های بسیاری وارد کرد.این اتفاق در جریان حراج تهران هم رخ داد. حراج تهران به عنوان مهم‌ترین حراج هنری در ایران طی چند سال گذشته هم با همین شائبه‌ها مواجه بود. به خصوص در مورد برخی آثار کلاسیک ایرانی و چند اثر مدرنی که در حراج به فروش گذاشته شد، مثل همان اثر 4 میلیاردی سهراب سپهری که به دلیل قیمتش برای اولین بار موجب شگفتی و خبرساز شد.
اطلاعیه‌ای برای اعاده حیثیت «حراج تهران»
حالا حراج تهران برای جلوگیری از این نوع اتفاق‌ها اقدام به تنظیم بندهایی در اساسنامه خودش کرده است تا جدای از ایجاد ضمانت برای شرکت‌کنندگان و خریداران، از خود اعاده حیثیت کند.
در اطلاعیه حراج تهران آمده است: «با توجه به حساسیت‌های به وجود آمده در خصوص تعهد و مسئولیت حراج در قبال اصالت آثار یادآوری می‌شود، مبنای تعهدات حراج‌گذار، وفق شرایط عمومی حراج تهران است که در قرارداد فی‌مابین حراج تهران و فروشندگان و خریداران آثار هنری منعقد می‌شود و در سایت رسمی حراج نیز درج شده است. بر همین اساس ملاک ضمانت و تعهد حراج همچون ادوار گذشته به قوت خود باقی و شرایط عمومی پانزدهمین دوره حراج تهران روی سایت به نشانی
tehranauction.com قابل دسترس است.»با توجه به حواشی پیش آمده در خصوص میزان تعهد و مسئولیت اصالت آثار، توجه همگان را به مفاد قرارداد در مورد اصالت آثار جلب می‌کند: « کلیه آثار ارایه شده در حراج تهران توسط کارشناسان معتبر بررسی و اصالت و انتساب آنها به پدیدآورنده اثر مورد بررسی قرار می‌گیرد. در خصوص آثار کلاسیک، عنداللزوم بررسی توسط کارشناسان وزارت میراث فرهنگی و گردشگری صورت خواهد گرفت. علی ایحال با توجه به آنکه آثار ارایه شده در حراج به مدت ۳ روز جهت رؤیت متقاضیان در معرض بازدید عموم قرار می‌گیرد، متقاضیان این امکان را جهت بررسی‌های کارشناسی متعارف از جانب کارشناسان منتخب خود در مدت مزبور دارا هستند.»
با حسن نیت ادامه بند ۹ ناظر بر اصالت آثار هنری مندرج در کاتالوگ که اشاره به دعوای حقوقی احتمالی فی‌مابین فروشنده و خریدار است را حذف و تعهد می‌نماید در این زمینه، شرایط عمومی حراج تهران که در سایت و قرارداد‌های حراج تهران آمده، ملاک قرارداد خواهد بود.
شائبه کپی بودن آثار سهراب سپهری که در جریان حراج‌های مختلف به فروش می‌رفت، یکی از موارد مسئله‌ساز در جریان این نوع رویدادهای تجاری- هنری بود. در آن موقعیت بسیاری از رسانه‌ها به شکل غیررسمی معتقد بودند که افرادی که مسئول اصالت‌سنجی آثار اینچنینی هستند، خود در این کپی‌کاری‌ها دست دارند
حراج تهران ضمن تشکر از توجه جامعه رسانه‌ای، هنرمندان، مجموعه‌داران و خریداران آثار هنری نسبت به این رویداد اقتصادی هنر، ملاک فعالیت خود را شرایط عمومی حراج تهران مندرج در سایت حراج تهران می‌داند که ضمیمه قرارداد خرید آثار خواهد بود».
آیا ابزار و علم اصالت‌سنجی آثار وجود دارد؟
اگرچه در متن این اساسنامه به نوعی بر نگاه فنی در اصالت‌سنجی آثار تایید شده است اما به هنوز این سوال وجود دارد که به راستی این تخصص در ایران وجود دارد و افرادی هستند که به شکل علمی و با استفاده از ابزارهای روز دنیا به انجام این کار اقدام کنند. نگاه در اصالت‌سنجی آثار و تضمین دادن درباره این که یک اثر اصالت دارد یا نه؟ اگر همچنان به عنوان یک موضع سنتی انگاته شود آیا می‌تواند راهبردی را برای برون‌رفت از این وضعیت پیش روی ما قرار بدهد؟
اگر چه این حرفه نیاز به تخصص خاص خود دارد اما در جهان نهادها، شرکت‌ها و کمپانی‌هایی هستند که با توجه به اهمیت این حوزه به دلایل تاریخی و اقتصادی به اصالت‌سنجی آثار می‌پردازند.اما در ایران هنوز مشخص نیست که چه افرادی، با چه جایگاه علمی و با چه ابزاری این اقدامات را انجام می‌دهند؟ برخی معتقدند به دلیل اهمیت کار این افراد و حساسیت‌هایی که کار آنها با خود همراه دارد بهتر است که هویت‌شان ناشناخته باشد چرا که ممکن است این کار برای آنها خطرات جانی به همراه داشته باشد اما سوال اینجاست که چگونه برخی شرکت‌ها و انستیتوها در خارج از ایران به شکل رسمی خدماتی را ارائه می‌دهند.
دیدگاه تان را بنویسید