بایدها و نبایدهای سفر انسان به مریخ

عطیه لواسانی

شنیدن دو خبر همزمان در مورد مریخ، طی روزهای اخیر، هر شنونده‌ای را می‌تواند به فکر فرو ببرد؛ اینکه ارتباط با مریخ نورد «فرصت» که چندی پیش دچار اختلال جدی شده بود، هنوز بهبود نیافته و این خبر که برنامه اعزام مسافران بی بازگشت مریخ، به پیش می‌رود و آنهایی که  داوطلبان اعزام به مریخ شده‌اند، باید آماده سفر شوند.

درواقع سوالی که به ذهن می‌رسد اینکه اگر مسافران مریخ در همان بدو ورود به این سیاره، دچار طوفانی شوند که «فرصت» دچار آن شده است، چنین سفری چه پیامدها، دستاوردها و عواقبی خواهد داشت. در پی وقوع طوفان در سطح مریخ، مدتی است که ارتباط با مریخ نورد «فرصت» قطع شده و در نوعی خواب فرو رفته است. تلاش دانشمندان برای بیدار کردن آن هم هنوز به جایی نرسیده است. در سوی دیگر ماجرا، چند روز پیش، شرکت «اسپیس ایکس»  با برگزاری یک کارگاه، بایدها و نبایدهای ماموریت اعزام انسان به مریخ را بررسی کرد. سفری که طی آن، برخی از انسان‌ها در مریخ باقی خواهند ماند. اما پیش از عملی شدن سفر به مریخ، این شرکت اعلام کرده است که اولویت فعلی‌اش، اعزام انسان به فضا است. این شرکت هم‌اکنون قصد دارد که فضانوردانی را به «ایستگاه فضایی بین‌المللی» اعزام کند و همانطور که از قبل وعده داده است، سال بعد، اولین فضانوردان خود را به مدار زمین خواهد فرستاد.

این پروژه، اولین ماموریت سرنشین‌دار شرکت اسپیس ایکس خواهد بود که در آوریل سال ۲۰۱۹ میلادی انجام خواهد شد. این شرکت اخیرا سخت‌افزارها و فضانوردانی را که در این ماموریت حضور خواهند داشت، به مردم معرفی کرد. گوئین شات‌ول مدیر پرواز اسپیس ایکس اعلام کرد، پیش‌بینی دقیق روز انجام این ماموریت دروغی بیش نیست. در حالی که دولت آمریکا مدعی شده است که اسپیس ایکس قادر نخواهد بود تا سال آینده، فضانوردانش را به ایستگاه فضایی بین‌المللی اعزام کند اما مدیران اسپیس ایکس اعلام کرده‌اند در اوایل ماه جاری، ۹ فضانوردی را به فضا اعزام خواهند کرد. خانم شات‌ول اظهار کرده است که «اسپیس ایکس» کارهای زیادی را برای رسیدن به این موفقیت باید انجام دهد. برای فضانوردان لباس ویژه‌ی فضایی طراحی شده است و تست پرواز این ماموریت  تا پایان سال جاری انجام خواهد شد. این فضانوردان با استفاده از کپسول فضایی «دراگون» به فضا خواهند رفت. این کپسول طراحی منحصر به فردی دارد و داخل آن ۴ صندلی تعبیه شده است. شرایط زندگی در ایستگاه فضایی، با آنچه فضانوردان در مریخ تجربه خواهند کرد متفاوت خواهد بود و به همین خاطر است که مدیران اسپیس ایکس از بایدها ونبایدهای سفر به مریخ سخن می‌گویند. بیش از دو ماه از طوفان مریخ می‌گذرد و مهندسان ناسا همچنان در تلاش هستند با پخش موسیقی، مریخ‌نورد «فرصت» را از خواب بیدار کنند. کاوشگر «فرصت» از 10 ژوئن با شروع یک طوفان بزرگ در مریخ و در پی اینکه به دلیل ابرهای گرد و غبار، تابش نور خورشید به آن متوقف شد، به خواب رفته است. اکنون که طوفان در حال فرونشستن است، مهندسان امیدوارند «فرصت» دچار مشکل دیگری نشده باشد و با تابش دوباره نور خورشید، باتری‌های خود را شارژ کرده و مجددا ارتباط برقرار کند و به کاوش خود ادامه دهد. چرا که «فرصت» برای تنظیم ساعت ماموریت خود به نیروی باتری‌ها احتیاج دارد و در واقع بدون آن نمی‌داند ساعت چند است.

مهندسین برنامه اکتشافی مریخ ناسا از طریق پخش آهنگ‌های مختلف از اتاق کنترل در حال تلاش برای فعال کردن مجدد کاوشگر «فرصت» و البته بالا نگه داشتن روحیه خود هستند. آنها منتظرند تا «فرصت» با شنیدن این موسیقی‌ها به هوش بیاید و دوباره با مرکز کنترل ارتباط برقرار کند.

در واقع «فرصت» به صوت پاسخ می‌دهد و بهترین راه برای برقراری ارتباط مداوم صوتی، پخش موسیقی است که توسط تیم کنترل به طور مستمر در حال انجام است.

«فرصت» 5 هزار و 176امین روز خود را در مریخ می‌گذراند، اما بعد از آن که طوفان گرد و غبار تمام شد، همچنان در خواب است. آخرین تماس با «فرصت» در تاریخ 10 ژوئن ثبت شد و برخی مهندسان ناسا تصور می‌کنند که تایمر آن منقضی شده و منجر به بروز یک نقص دیگر شده است، هرچند که تیم مهندسی انتظار ندارد تا زمانی که تاری اتمسفر مریخ ناشی از طوفان گرد و غبار فرو بنشیند، چیزی از «فرصت» بشنود. آهنگ‌هایی که برای «فرصت» پخش می‌شوند متشکل از 18 ترانه از گروه‌ها و خوانندگانی همچون بیتلز، التون جان، کویین، دیوید بوئی و گلوریا گاینور است. تیم کنترل تنها می‌تواند امیدوار باشد که «فرصت» در نهایت زمانی که آهنگ «من زنده می‌مانم» از گلوریا گاینور را می‌شنود، بیدار شود.

این روزها، روحیه تیم هدایت کننده «فرصت» کمی شکننده شده است، چون این اولین بار است که «فرصت» صحبت کردن با آنها را متوقف کرده است. اعضای این تیم عزم خود را جزم کرده‌اند که ارسال یک دستور را سه بار در هفته قطع نکنند به این امید که «فرصت» در نهایت با بوق خود یک بار دیگر به آن پاسخ دهد. تلسکوپها نشان داده اند در تاریخ ششم اوت، حجم ابرهای گرد و غبار کاهش یافته و سطح مریخ در حال شفاف شدن است و نشانه‌هایی وجود دارد که میزان شفافیت جوی در آخرین نقطه «فرصت» در حال کاهش است. طوفان گرد و غبار اولین بار در ماه مه گزارش شد. از 4 تا 5 ژوئن، جو مریخ رو به خراب شدن رفت. هفتم تا 10 ژوئن، طوفان گرد و غبار شدت یافت و در این زمان بود که «فرصت» با پیام کمبود قدرت مواجه شد و تا کنون به خواب رفته است. حال شرایطی را باید متصور شد که مسافران مریخ، در بدو ورود به این سیاره، طوفانی شدید، از جنس آنچه همین اواخر در مریخ رخ داده است را تجربه کنند. آیا نتایج و دستاوردهای چنین اعزامی، آنقدر خواهد بود که «خطرپذیری» آن را «توجیه پذیر» کند؟