«نئاندرتال‌ها»؛ نیاکانی هوشمندتر از آنچه می‌پنداشتیم

بدن نئاندرتال‌ها برای زندگی در آب و هوای سرد، سازگاری یافته بود. بطور مثال آنها کاسه سر بزرگ داشتند، کوتاه قامت، بسیار قوی و دارای بینی بزرگی بودند

عطیه لواسانی

با شنیدن این خبر چه احساسی به ما دست می‌دهد: « نئاندرتال‌ها آنطور هم که تا به حال فکر می‌کردیم، کم هوش نبوده‌اند». آیا ترجمه دیگر این خبر می‌تواند این باشد که «اجداد ما خیلی هم از نئاندرتال‌ها باهوش‌تر نبوده‌اند؟» اجداد ما ده‌ها هزار سال پیش با نئاندرتال‌ها آمیزش داشته‌اند. بنابراین یافته‌های محققان در مورد نئاندرتال‌ها، به شناخت بیشتر انسان مدرن امروزی کمک خواهد کرد.

چندی پیش  نتایج یک پژوهش‌ها بر روی یک غار منقوش در اسپانیا نشان داد توانمندی‌های انسان نئاندرتال، بیش از آنچه تاکنون تصور می‌شد بوده است. یکی از محققان کشورمان نیز که رساله دکترای خود را زمینه توانمندی‌های انسان نئاندرتال اختصاص داده و مدتی سرپرستی کاوش یکی از سایت‌های مربوط به این گونه انسانی در کویر سمنان را عهده‌دار بوده اظهارداشته است که نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد برخلاف باور عمومی، نئاندرتال کندذهن نبوده‌اند. 

حامد وحدتی سرپرست هیئت کاوش تپه‌های میرک سمنان که سابقه مطالعه بر روی غارهای منقوش لرستان را نیز دارد در پاسخ به پرسشی در خصوص آثار باقی‌مانده در غارهای منقوش لرستان خاطرنشان کرده است این نقاشی‌ها در مقایسه با نقاشی‌های غارهای اسپانیا جدیدترند و چند سالی است که یافته‌های باستان‌شناسی این گزاره را تقویت کرده که این گونه انسانی منقرض شده چندان هم کندذهن نبوده است.

هر چه یافته های باستان شناسی در مورد نئاندرتال بیشتر می شود، وجوه مشترک بیشتری میان انسانهای امروزی و آنها پیدا می‌شود و یافته‌های اخیر در شمال اسپانیا، ابعاد بیشتری از موضوع را روشن کرده است.  محققان معتقدند که فسیل‌های بدست آمده از شمال اسپانیا نشان‌دهنده مرحله سوم تکامل انسان است. در این مرحله قد انسان‌ها بلند و هیکل آن‌ها، کاملا پهن و تنومند بوده است. فسیل‌های بدست آمده از شمال اسپانیا نشان‌دهنده اندام کامل و شکل ظاهری نزدیک به نسل کنونی انسان‌های مدرن در طول یک میلیون سال گذشته است.

دانشمندان پس از بررسی فسیل‌های 430 هزار ساله دریافتند که بدن انسان در طول قرن‌ها حداقل چهار بار از نظر اندازه بدن و شکل اندام‌ها تغییر کرده است. 

مجموعه فسیل‌های انسان بدست آمده در مناطق شمالی اسپانیا از نظر تعداد و قدمت، بهترین و کامل‌ترین نمونه موجود در دنیا است. 

در بررسی‌های اولیه بر روی فسیل‌های 430 هزارساله مشخص شد که اجداد انسان‌ها دارای ویژگی‌های خاصی همچون قدبلند، بدن پهن و پر از ماهیچه و همچنین از نسبت مغز به وزن کمتری در مقایسه با نئاندرتال‌ها برخوردار بوده‌ و استخوان پشت جمجمه انسان‌های اولیه در مرحله آغاز تکامل به سمت نئاندرتال‌ها متمایل بوده است. 

نکته مهم در این رابطه، عدم تغییر شکل کلی اندام‌های بدن انسان مانند سایر گونه‌ها است. 

انسان نئاندِرتال گونه‌ای از سرده انسان بود که در اروپا و قسمت‌هایی از غرب آسیا، آسیای مرکزی و شمال چین سکونت داشت.

اولین نشانه‌ها از نئاندرتال‌های اولیه به حدود 130 تا 230 هزار سال پیش در اروپا برمی‌گردد. ۱۳۰ هزار سال پیش، مشخصه‌های کامل نئاندرتال‌ها ظاهر شد و در ۵۰ هزار سال قبل نئاندرتال‌ها دیگر در آسیا دیده نشدند، 

با این وجود نسل آنها در اروپا در حدود چهل هزار سال پیش منقرض شد. با توجه به اینکه انسان امروزی در پنج هزار سال پیش از انقراض آنها وارد اروپا شد، احتمالاً این دو گروه انسانی با هم تماس‌هایی داشته‌اند. برخی ژن‌ها میان نئاندرتال‌ها و انسان امروزی مشترک است. این به آن دلیل است که نئاندرتال‌ها و اجداد انسان مدرن زمانیکه تازه از آفریقا بیرون آمده بودند با یکدیگر آمیزش داشتند.

بدن نئاندرتال‌ها برای زندگی در آب و هوای سرد، سازگاری یافته بود. بطور مثال آنها کاسه سر بزرگ داشتند، کوتاه قامت اما بسیار قوی بودند و دارای بینی بزرگی بودند؛ یعنی همان ویژگی‌هایی که مطلوب آب و هوای سرد است.

طبق تخمین‌ها اندازه کاسه سر آنها و مغزشان بزرگتر از انسان‌های مدرن بوده‌ است. بطور میانگین، نئاندرتال‌های مذکر دارای قد ۱۶۵ سانتی‌متر، از نظر وزنی سنگین و به دلیل فعالیت بدنی زیاد دارای استخوان‌بندی قوی بوده‌اند. بلندی زن‌های نئاندرتال بین ۱۵۳ تا ۱۵۷ سانتی‌متر بوده‌ است. محققان همچنین در بررسی جمعیت آن‌ها دریافته‌اند که تعداد انسان‌های نئاندرتال در گذشته بیشتر از دهها هزار نفر بوده است.

تحقیقات در مورد این گونه، یکی از مهمترین محورهای تحقیقاتی در خصوص نیاکان انسان‌های امروزی است.