آسو محمدی

دو روز پیش معاون گردشگری از موافقت هیات دولت با «لغو یک‌طرفه» ویزای ایران برای اتباع چین خبر داد. به گزارش ایسنا این طرح پس از ابلاغ هیات دولت، فقط برای اتباع چینی اجرا می‌شود و ایرانی‌ها برای سفر به این کشور، همچنان باید ویزا دریافت کنند.

موضوع لغو روادید ایران و چین از سال 95 مطرح شده است اما سفیر چین در ایران تا یک سال پس از طرح چنین موضوعی نسبت به آن ابراز بی‌اطلاعی می‌کرد. پانگ سن به ایسنا گفته بود: «تاکنون صحبتی درباره لغو ویزا از سوی ایران با چین مطرح نشده است.» در ادامه ایران در گام بعدی و در شرایطی که طرفین نگرانی‌هایی درباره حواشی سفر بدون ویزا داشتند، طرح «لغو ویزای گروهی» را مطرح کرد که مورد توافق وزارت امور خارجه و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری واقع شد که به همراه پیشنهادهای دیگری چون «لغو یک‌طرفه ویزای ایران برای اتباع چین» یا «لغو ویزای گروهی با چین»، «صدور ویزای رایگان تزانزیت در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی» و «حذف مهر ورود در پاسپورت» به هیات دولت ارائه شد که در جلسه هفته گذشته، رئیس‌جمهور با هدف توسعه گردشگری، با برخی از این بندهای پیشنهادی موافقت کرد. همچنین روحانی هفته گذشته نیز با صدور مصوبه «حذف مهر ورود به ایران از گذرنامه اتباع خارجی» موافقت کرد. وزارت امور خارجه این طرح را از بهمن‌ماه سال 96 در فرودگاه بین‌المللی تهران آغاز کرده بود که از مهرماه سال 97 نیز در سایر مبادی ورودی به کشور فراگیر شد. در این میان ولی تیموری، معاون سازمان گردشگری گفته است: «این پیشنهاد حاصل توافق کارگروهی متشکل از رئیس سازمان، میراث‌فرهنگی، ‌صنایع دستی و گردشگری و وزیر امورخارجه بود که موافقت هیات دولت را برای تصویب دریافت کرد و حالا باید فرآیند ابلاغ آن طی شود تا به مرحله اجرا برسد.»

چند سالی می‌شود که رقابت بر سر جذب گردشگران چینی در سراسر جهان بالا گرفته است. گردشگرانی که به توریست‌های ولخرخ شهرت پیدا کرده‌اند و شمار بالای جمعیت‌شان آنها را به یکی از مهم‌ترین گردشگران دنیا تبدیل کرده است. هر کشوری در این بازار فشرده و رقابتی در صنعت گردشگری سعی می‌کند که سهمی از گردشگران چینی داشته باشد. در این میان ایران نیز سعی دارد تا با برقراری ارتباط با این کشور سهمی از گردشگران چینی داشته باشد. 

چینی‌ها؛ پرخرج‌ترین گردشگران جهان در سال 2016

در این میان براساس گزارش آژانس مسافرتی آنلاین سی تریپ چین و اتاق فکر چینی(مرکز چین و جهانی‌سازی) که به گردشگران چینی عنوان پرخرج‌ترین گردشگران جهان در سال 2016 را داده است، رقم ولخرجی این گردشگران در سال 2016 در سراسر جهان 261 میلیارد دلار بوده است که این میزان حدودا 21 درصد از صنعت گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است. طبق این گزارش گردشگری چینی در خارج از چین در 12 سال متوالی از رشد دو رقمی بهره‌مند بوده است. صدور ویزاهای 10 ساله برای گردشگران چینی توسط کشورهایی از جمله آمریکا، کانادا و سنگاپور به بازارهای گردشگری چین کمک می‌کرده است و این گردشگران را به مهم‌ترین نیروی محرک صنعت گردشگری جهان تبدیل کرده است. علاوه بر این، چین از ژانویه تا نوامبر سال گذشته 260 شرکت هواپیمایی بین‌المللی افتتاح کرده است که محرک تقاضا برای گردشگری بوده است. طبق این گزارش در سال 2015 مسافران چین بیش از 120 میلیون سفر خارجی انجام داده‌اند که در مقایسه با سال 2005 افزایش 313 درصدی داشته است. 

گردشگری چینی و ایجاد بیش از 292 میلیون شغل 

از سوی دیگر براساس ارقام منتشر شده از کنفرانس اقتصاد بین‌الملل در سال 2017، گردشگری چین 6/7 تریلیارد دلار در جهان توزیع کرده که به واسطه پولی که به اقتصاد جهان تزریق شده بیش از 292 میلیون شغل ایجاد شده است. از همین رهگذر، کشورهایی که در حوزه گردشگری پیشرو و فعال محسوب می‌شوند، توجه ویژه‌ای به بازار چین دارند و با بازاریابی‌های گسترده در این کشور، درصدد جذب گردشگران ولخرج چینی هستند که با سفرهای خارجی خود بیش از 2.5 میلیارد دلار برای جوامع میزبان و کشورهای مقصد خود عواید اقتصادی رقم می‌زنند. ایران نیز برای اینکه سهمی از گردشگران چینی داشته باشد، سعی در برقراری روابطی با این کشور در حوزه گردشگری داشته است. روابط رسمی گردشگری بین ایران و چین نیز از سال 2011 میلادی با امضای توافق‌نامه‌ای دوجانبه و با اضافه شدن نام ایران به فهرست مقاصد سفر چینی‌ها، آغاز شده است. ایران سال‌ها است برای جذب یک درصد از سهم بازار میلیونی گردشگری چین تمایل نشان داده و مدام حرفش را می‌زند، اما هنوز موفق نشده به این سهم را به دست آورد. طبق آخرین آماری که سفیر چین در ایران اعلام کرده، در سال 2017 برای 117 هزار نفر ایرانی ویزای چین صادر شده، در حالی که جمعیت چینی‌هایی که به ایران آمدند کمتر از 70 هزار نفر بوده است.

چین در سال 2017 پذیرای 60 میلیون و 740هزار گردشگر بود

گرچه دنیا برای دستیابی به سهمی از بازار گردشگران چینی تلاش می‌کند اما جالب است که بدانیم سر چین هم از این بازار بی‌کلاه نمانده است. طبق آخرین آمار سازمان جهانی گردشگری، چین در سال 2017 پذیرای حدود 60 میلیون و 740هزار گردشگر خارجی در این کشور بوده است؛ رقمی که فاصله‌ای چند میلیونی با آمار توریستی‌ترین کشورهای جهان دارد. اما «گاردین» در گزارشی چنین ادعا کرده است که تا سال 2030 معادلات کنونی به‌هم خواهد خورد و چین تبدیل به مقصد نخست گردشگری در جهان می‌شود. بنا به یافته‌های پژوهش جدیدی که موسسه «یورواستار اینترنشنال» انجام داده، تا سال 2030 چین با عبور از فرانسه به محبوب‌ترین مقصد سفر جهان میان گردشگران تبدیل خواهد شد و همزمان عنوان گردشگرفرست‌ترین و گردشگرپذیرترین کشور جهان را تصاحب خواهد کرد. به گزارش «گاردین» این پژوهش افزوده است که تا این سال، تعداد گردشگران خروجی چین از تعداد 260 میلیون نفر عبور می‌کند و چینی‌ها با اختلافی بسیار نسبت به گردشگران آمریکایی و آلمانی، پرتعدادترین گردشگران جهان خواهند بود. در حال حاضر فرانسه، اسپانیا و آمریکا به‌ترتیب با پذیرش 9/86 میلیون، 8/81 میلیون و 9/76 میلیون گردشگر خارجی در سال 2017 رتبه‌های برتر توریستی‌ترین کشورهای جهان را به خود اختصاص داده‌اند و چین در حالی در رده چهارم این فهرست قرار گرفته که در این سال میزبان اندکی کمتر از 61 میلیون گردشگر خارجی در خاک خود بود.

تعداد گردشگران ورودی به ایران در سال 2016 برابر با چهار میلیون‌ و 942 هزار نفر بود که این رقم با رشد منفی 5/1 درصد در سال 2017  به چهار میلیون ‌و 867 هزار نفر رسید و به‌ این‌ ترتیب، سال 2017 سهم ایران از گردشگری جهانی فقط 5/1 درصد بوده است

ایران در سال 2017 پذیرای 4میلیون ‌و 867 هزار گردشگر بود 

این وضعیت چین درحالی است که سازمان جهانی گردشگری ملل متحد (UNWTO) سپتامبر 2018 گزارش وضعیت گردشگری سال 2017 را منتشر کرد. این گزارش نشان می‌دهد که تعداد گردشگران ورودی به ایران در سال 2016 برابر با چهار میلیون‌ و 942 هزار نفر بود که این رقم با رشد منفی 5/1 درصد در سال 2017  به چهار میلیون ‌و 867 هزار نفر رسید و به‌ این‌ ترتیب، سال 2017 سهم ایران از گردشگری جهانی فقط 5/1 درصد بوده است. همچنین، درآمد حاصل از بخش گردشگری در سال 2016 در ایران برابر سه میلیارد و 713 میلیون دلار بود و در شرایطی‌ که تمام کشورها داده‌های درآمد گردشگری بین‌المللی سال 2017 را ارائه کرده‌اند، اطلاعاتی درباره درآمد گردشگری ایران در سال 2017 در این گزارش وجود ندارد. اکنون با به‌روزرسانی این گزارش در ژانویه 2019، سازمان جهانی گردشگری ملل متحد جزییاتی از روند گردشگری ایران بین سال‌های 2013 تا 2017 اعلام کرده است. با بررسی این جزییات به‌راحتی می‌توان رشد چشمگیر گردشگران بین‌المللی ورودی به کشورمان را در سال 2015 مشاهده کرد که علت آن می‌تواند امضای توافق هسته‌ای در این سال باشد.

اتاق فکر چین، به گردشگران چینی عنوان پرخرج‌ترین گردشگران جهان در سال 2016 را داده است، رقم ولخرجی این گردشگران در سال 2016 در سراسر جهان 261 میلیارد دلار بوده است که این میزان حدودا 21 درصد از صنعت گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است

صنعت گردشگری از صنعت نفت اقتصادی‌تر است

علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه لغو روادید یکی از راهکارهای جذب گردشگر است، گفت: «باید باور کنیم صنعت گردشگری به‌مراتب از صنعت نفت اقتصادی‌تر است و این درآمد پایدار تحریم‌پذیر نیست. ارتقای جایگاه صنعت گردشگری در کشورمان با تصویب قوانین و موضوعات مرتبط با این حوزه مشهود و محسوس است، خوشبختانه در حال حاضر پروژه‌های گردشگری بسیاری از کشورمان در حال اجراست که با تکمیل این پروژه‌ها زیرساخت‌های گردشگری تکمیل می‌شود». مونسان اضافه کرد: «بخش خصوصی به‌عنوان بازوی توانمند صنعت گردشگری باید در معرفی ظرفیت‌ها و هدایت گردشگران به‌سمت مراکز اقامتی رسمی، شفافیت در قیمت و ارتقای کیفیت، همکاری و همراهی لازم را در مسیر لغو روادید با سازمان میراث‌فرهنگی داشته باشد. وی افزود: کشورهای هدف گردشگری پس از بازبینی انتخاب شده‌اند و برنامه‌های لازم برای توسعه همکاری‌ها با این کشورها در دست انجام است.»

با این حال چین یکی از بازارهای هدف اصلی و اولویت گردشگری ایران است. در سال 2017 جمعیتی در حدود 129 میلیون چینی به خارج از این کشور سفر کردند که در همان سال سهم ایران از این گردشگران کمتر از 70 هزار نفر بود. با این اقدامات این امید می‌رود که میزان گردشگران چینی در سال‌های آینده در کشور افزایش یابد و دروازه‌های صنعت گردشگری ایران به روی نه فقط چینی‌ها که برای همه گردشگران جهان باز شود.