در روزهای اخیر با افزایش آلودگی هوا شاهد افزایش چشمگیر موارد آنفلوآنزا در کشور بوده‌ایم که منجر به تعطیلی مدارس در برخی از استان‌ها نیز شده است. رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور درباره تاثیر آلودگی هوا بر شدت انتشار آنفلوآنزا می‌گوید: «آلودگی هوا تأثیر منفی دارد و می‌تواند بیماری‌ها را تشدید کند. در شرایط آلودگی هوا، عملکرد سیستم تنفسی مختل می‌شود و فرد مستعد ابتلا به عفونت می‌شود و اگر هم مبتلا شود بیماری تشدید می‌شود. این وضعیت به خصوص برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، شدیدتر می‌شود.»

به گزارش گروه شهرونوشت «توسعه ایرانی»، در هفته‌های اخیر، افزایش چشمگیر موارد آنفلوآنزا در ایران موجب نگرانی جدی میان مردم و مسئولان بهداشت شده است. طبق گزارش‌های رسمی وزارت بهداشت، این بیماری بیش از همه، کودکان و نوجوانان را درگیر کرده است؛ تا جایی که در برخی از استان‌ها مانند قم و خراسان رضوی، شدت ابتلا به حدی بوده که مدارس مجبور به تعطیلی موقت شده‌اند. شیوع بیماری در این گروه سنی به این دلیل اهمیت دارد که آن‌ها در محیط‌های تجمعی مانند مدارس به راحتی می‌توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند، که این موضوع باعث افزایش سرعت گسترش بیماری در جامعه می‌شود. 

اما این اتفاق فقط در کشور ما رخ نداده است؛ الگوی افزایش ابتلا در ایران مشابه آن چیزی است که در کشورهای آسیایی و حتی اروپایی دیده می‌شود. برای مثال، کشورهایی مانند ژاپن، چین، اندونزی و انگلستان نیز در ماه‌های اخیر با همین نوع از ویروس درگیر شده‌اند. این نشان می‌دهد که ما با یک مسئله جهانی مواجهیم و سویه فعلی آنفلوآنزا خاص ایران نیست، بلکه بخشی از گردش جهانی ویروس‌هاست. 

افزایش بی‌سابقه آنفلوآنزا در ایران

بر اساس تحلیل متخصصان، ویروس غالب در این موج جدید از نوع A و زیرسویه H۳N۲ است؛ این نوع از ویروس به نسبت گونه‌های پیشین قدرت سرایت بالاتر و علائم شدیدتری دارد. به گفته‌ی مینو محرز، آنفلوآنزا در چرخه‌های زمانی مشخصی تغییر می‌کند. او اشاره می‌کند که معمولاً هر ده سال، ویروسی جدید از خانواده‌ی آنفلوآنزا در جهان شیوع می‌یابد. اما همه‌گیری کرونا (کووید-۱۹) که چند سال اخیر تمام دنیا را درگیر کرده بود، باعث شد که این چرخه معمولی مختل شود و حالا با تاخیر، سویه جدیدی پدیدار شده که از نوع A است و نسبت به گونه‌های قبل شدت بیشتری دارد. 

واکسن هنوز مؤثر است، 

اما نه به‌طور کامل

نکته‌ی قابل توجهی که محرز بر آن تاکید می‌کند این است که واکسن‌های فعلی به‌صورت کامل در برابر این ویروس جدید ایمنی نمی‌دهند، زیرا سویه‌ی تازه در ترکیب آن‌ها لحاظ نشده است. با این حال، تزریق واکسن همچنان می‌تواند از شدت علائم و مدت بیماری بکاهد و بدن را مقاوم‌تر کند. این نکته به‌ویژه برای افراد پرخطر مانند سالمندان، بیماران قلبی- ریوی، و کودکان، اهمیت دوچندان دارد. 

تفاوت علائم با سرماخوردگی معمولی

از نظر بالینی، علائم این سویه با سرماخوردگی معمولی تفاوت آشکاری دارد؛ تب بالا، بدن‌درد و سردرد شدید، به همراه سرفه‌های خشک و ضعف عمومی از مهم‌ترین نشانه‌های آن است. برخلاف سرماخوردگی، در آنفلوآنزای H۳N۲ معمولاً آبریزش بینی وجود ندارد و به‌جای آن، تب و درد استخوانی بیشتر بروز می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از افراد در روزهای آغازین بیماری آن را با یک سرماخوردگی ساده اشتباه می‌گیرند و برای درمان دیر اقدام می‌کنند؛ همین تأخیر، روند انتقال بیماری را گسترش می‌دهد. 

ناقلان خاموش؛

 خطر حضور در مدرسه و محل کار

متخصصان تأکید می‌کنند که در دوره‌ی ناقل بودن (حدود پنج روز اول ابتلا)، فرد باید در خانه بماند و از تماس با دیگران خودداری کند تا مانع از سرایت بیماری شود. این موضوع به‌ویژه درباره کودکان بسیار مهم است؛ زیرا اگر دانش‌آموز بیمار به مدرسه برود، ممکن است هم‌کلاسی‌هایش را آلوده کرده و بیماری را به سرعت گسترش دهد. 

شدت متفاوت ویروس‌ها 

و تأثیر بر گروه‌های آسیب‌پذیر

آمیتیس رمضانی، رئیس انجمن متخصصان عفونی کشور در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی» درباره افزایش شیوع آنفلوآنزا در کشور گفت: در حال حاضر تایپی از آنفلوآنزا شایع است به عنوان آنفلوآنزا نوع A شناخته می‌شود که تایپ آن H۳N۲ است، مواردآنفلوآنزا   A در حال صعودی است و تقریباً در نمونه‌هایی که ارسال می‌شود، حدود ۱۰ درصد از نظر آنفلوآنزا  مثبت شناسایی می‌شوند و کمتر از دو درصد مربوط به کرونا است. بقیه انواع ویروس‌های سرماخوردگی هستند، ولی موارد آنفلوآنزا  به دلیل علائم شدیدتر تنفسی، می‌تواند مشکلات جدی‌تری   ایجاد کند. 

رئیس انجمن متخصصان عفونی کشور: به طور کلی، انتظار داریم تا آخر آذر به یک اوج برای آنفلوآنزا  برسیم. ممکن است یک هفته زودتر یا دیرتر باشد، اما معمولاً در آخر آذر به اوج می‌رسیم و سپس تعداد موارد آنفلوآنزا کاهش می‌یابد. در بهمن ماه، نوع دیگری از آنفلوآنزا ممکن است ظاهر شود که به آنفلوآنزای نوع B معروف است و معمولاً شدت و علائم کمتری دارد و نسبت به نوع قبلی کم‌سر و صداتر است

وی ادامه داد: از زمانی که هوا سرد می‌شود، ما افزایش موارد ویروس‌های تنفسی را داریم. این افزایش شامل طیف وسیعی از ویروس‌های سرماخوردگی ساده است که حدود ۲۰ نوع است و ممکن است تنها آبریزش بینی و علائم خفیفی داشته باشند، تا شدیدترین موارد که مربوط به آنفلوآنزا است و ممکن است دو هفته طول بکشد و بسیار جدی باشد کرونا هم در بین این دو قرار دارد یعنی نه در حد سرماخوردگی خفیف است و نه مانند آنفلوآنزا است البته اگر فردی بیماری زمینه‌ای داشته باشد، مانند سالمندها یا بچه‌های زیر پنج سال، ممکن است علائم جدی‌تری داشته باشد. 

رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور گفت: به طور کلی، تغییر در نوع آنفلوآنزا  در گردش به وجود نیامده است. اما مسئله این است که آنفلوآنزا جزو ویروس‌های تنفسی است که به خصوص برای گروه‌های پرخطر، مانند افراد با بیماری‌های زمینه‌ای، خانم‌های باردار، بچه‌های کوچک و سالمندان، می‌تواند خطرناک باشد و شدت آن می‌تواند منجر به بستری شدن و حتی فوتی شود و ما برای آنفلوآنزا نگرانی بیشتری داریم تا کرونا. 

آلودگی هوا می‌تواند علائم تنفسی را 

تشدید کند

رمضانی درباره تاثیر آلودگی هوا بر شدت انتشار آنفلوآنزا گفت: آلودگی هوا هم تأثیر منفی دارد و می‌تواند بیماری‌ها را تشدید کند. آلودگی هوا بر عملکرد سیستم تنفسی، چه تنفسی فوقانی و چه تحتانی، تأثیر می‌گذارد و می‌تواند سلول‌های تنفسی و سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهد. در شرایط آلودگی هوا، عملکرد سیستم تنفسی مختل می‌شود و فرد مستعد ابتلا به عفونت می‌شود و اگر هم مبتلا شود بیماری تشدید شود. این وضعیت به خصوص برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، شدیدتر می‌شود. 

وی ادامه داد: آلودگی هوا می‌تواند علائم تنفسی را تشدید کند و در نتیجه خطر بیشتری ایجاد کند. اگر فردی زمینه بیماری داشته باشد، ممکن است بحرانی شود و نیاز به بستری شدن داشته باشد در واقع این شرایط منحصر به افراد مستعد نیست بلکه حتی افراد سالم هم در شرایط آلودگی مستعد عفونت هستند و علائم شدیدتری خواهند داشت. عوارض بیشتری خواهند داشت و اگر بیماری زمینه‌ای هم داشته باشند منجر به بستری شدن هم خواهد شد. 

رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور گفت: هم آنفلوآنزا و هم کرونا می‌تواند باعث ایجاد علائم گوارشی هم بشوند به ویژه در کودکان البته در بزرگسالان هم دیده می‌شود. در حال حاضر دو سویه کرونا وجود دارد که یک نوع آن در کشور ما گزارش شده است. 

رمضانی گفت: در حال حاضر، باید به آلودگی هوا توجه کرد و گروه‌های پرخطر باید از بیرون رفتن خودداری کنند. آنفلوآنزا ، از جمله بیماری‌های ویروس‌های است که درمان‌های ضد ویروسی برای آن‌ها داریم. گروه‌های پرخطر، مانند سالمندان و کودکانی که علائم تنفسی جدی دارند، باید به پزشک مراجعه کنند. با خوددرمانی از درمان خودداری کنند و با مراجعه به موقع از بستری شدن و عوارض شدیدتر آن پیشگیری کنند. 

اوج شیوع تا اواخر آذر

وی درباره روند این بیماری گفت: معمولاً بیماری‌های عفونی فصلی هستند و با سرد شدن هوا، ویروس‌های تنفسی افزایش می‌یابند. با گرم شدن هوا ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوآنزا از بین می‌روند و ویروس‌های گوراشی بیشتر می‌شوند. با گرم شدن هوا از اردیبهشت ویروس‌های گوارشی افزایش می‌یابند. تنها ویروس کرونا است که الگوی فصلی ندارد و هر چند وقت یک‌بار با جهش‌های جدید به جامعه برمی‌گردد. زمانی که ایمنی جامعه بالا می‌رود، ویروس کنترل می‌شود و در جهش‌های بعدی دوباره ظهور می‌کند. این موضوع ارتباطی با دمای هوا ندارد. 

آمتیس رمضانی در گفت و گو با «توسعه ایرانی»: آلودگی هوا می‌تواند علائم تنفسی را تشدید و در نتیجه خطر بیشتری ایجاد کند. اگر فردی زمینه بیماری داشته باشد، ممکن است بحرانی شود و نیاز به بستری شدن داشته باشد در واقع این شرایط منحصر به افراد مستعد نیست بلکه حتی افراد سالم هم در شرایط آلودگی مستعد عفونت هستند و علائم شدیدتری خواهند داشت

موج دوم آنفلوآنزا در بهمن ماه

رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور تصریح کرد: اما ویروس‌های تنفسی که ما نگران آن هستیم آنفلوآنزا  و سرماخوردگی، هستند به طور کلی، انتظار داریم تا آخر آذر به یک اوج برای آنفلوآنزا  برسیم. ممکن است یک هفته زودتر یا دیرتر باشد، اما معمولاً در آخر آذر به اوج می‌رسیم و سپس تعداد موارد آنفلوآنزا  کاهش می‌یابد. در بهمن ماه، نوع دیگری از آنفلوآنزا  ممکن است ظاهر شود که به آنفلوآنزای نوع B معروف است و معمولاً شدت و علائم کمتری دارد و نسبت به نوع قبلی کم‌سر و صداتر است. این روند، هرساله تکرار می‌شود. از فروردین، موارد کاهش می‌یابد و تا اردیبهشت ادامه پیدا می‌کند و سپس تا پاییز سال بعد دوباره برمی‌گردد.