هنر آدرس دادن هنگام رانندگی!

فردین علیخواه، جامعه‌شناس

ما معمولاً برای پرسیدن آدرس؛ معیارها و ملاحظاتی را در نظر می‌گیریم. در این خصوص، کلیشه‌های ذهنی از پیش موجود هم در آدرس پرسیدن به کار گرفته می‌شوند. مثلاً هرچند گذرا، ابتدا ظاهر افراد را وارسی می‌کنیم و بعد برای پرسیدن آدرس از آنان تصمیم می‌گیریم. ممکن است ظاهر فردی شبیه به خلافکاران باشد و ترجیح دهیم  از او آدرس نپرسیم. ممکن است فردی سالمند باشد و ترجیح دهیم  از او آدرس نپرسیم. هم‌چنین بسته به مقصد و نوع مکانی که می‌خواهیم برویم معمولاً افراد مختلفی را برای پرسیدن آدرس انتخاب می‌کنیم.  

کلیشه‌های جنسیتی هم در پرسیدن آدرس مؤثرند. در جامعه ایرانی معمولاًمردان از زنان کمتر آدرس می‌پرسند. برعکس، زنان کم‌وبیش از مردان آدرس می‌پرسند. در پس این رفتار، علاوه بر وجود کلیشه‌های جنسیتی، این تصور نیز وجود دارد که مردان به دلیل حضور بیشتر در بیرون از خانه طبیعتاً بیشتر از زنان آدرس می‌دانند. هرچند با تغییرات اجتماعی و فرهنگی جامعه، این امر به‌تدریج در حال کم‌رنگ شدن است. برخی از مردان نیز پس از بیان دقیق آدرس برای زنان، احساس مردانگی بیشتری دارند، درنهایت برخی هم تصور می‌کنند که آن زن با پرسیدن آدرس می‌خواست غیر مستقیم پیامی به آن‌ها بدهد!

آدرس‌گویان را می‌توان به چند تیپ تقسیم کرد:

آدرس‌گویان مصلح: اینان کسانی هستند که پس از بیان آدرس احساس می‌کنند می‌توانستند بهتر آدرس بدهند. اینان مسیری را به دنبال پرسنده می‌دوند تا او را بیابند و آدرس قبلی را اصلاح کنند. اگر نیابند یک روز خودشان را سرزنش می‌کنند و مدام در تصورات‌شان به آن فرد آدرس درست می‌دهند.

آدرس‌گویان عجول: شما در خیابان از فردی آدرس می‌پرسید. چند مترآن‌طرف‌تر از شما، صدایی بلند می‌شود: کجاش می‌خوای بری؟ شما صاحب صدا را نمی‌بینید. فرد اصلی که از او آدرس پرسیده‌اید هاج و واج گفت‌وگوی شما و او را نظاره می‌کند.

آدرس‌گویان سخاوتمند: اینان کسانی هستند که با آرامش کامل سعی می‌کنند آدرس را برای شما توضیح، تبیین و تشریح کنند. برخی از اینان به شکل اغراق‌شده‌ای از حرکات دست‌شان هم استفاده می‌کنند. 

آدرس‌گویان همراه: اینان پاسخی کوتاه به شما می‌دهند: بله؛ دنبالم بیا! و بعد در مسیر از وضع آب‌وهوا و گرانی صحبت می‌کنند. برخی از اینان نیز اگر سواره باشند راهنمای خودرو را روشن کرده و از شما می‌خواهند دنبال‌شان بروید.

آدرس‌گویان خسیس: اینان پاسخ شما را تنها با کلمه یا اشاره می‌دهند. مستقیم، جلوتر، برو چپ. 

آدرس‌گویان فضول: این گروه پاسخ شما را به درستی می‌دهند ولی از انگیزه‌ها و دلایل مراجعه شما به آن آدرس هم سوال می‌کنند.

به همین شکل می‌توان آدرس پرسندگان را نیز طبقه‌بندی کرد. ولی کمیاب‌ترین آنان در جهان که در ایران هستند کسانی‌اند که سوار برموتور سیکلت یا اتومبیل، در اتوبان از اتومبیل یا موتورسیکلت در حال حرکت آدرس می‌پرسند و آدرس‌گو نیز به آن‌ها آدرس می‌دهد. باز هم نمونه نادرتر، رانندگان موتورسیکلت یا اتومبیل‌هایی هستند که به هنگام رانندگی، فرمان را رها کرده و با حرکات دست توضیح خود را تکمیل می‌کنند.