سعیده علیپور

هفته جاری در حالی به شکل چشمگیری بر شمار خبرهای مربوط به مسمومیت دانش‌آموزان در مدارس دخترانه افزوده شده که یکی از اعضای کمیته حقیقت‌یاب‌(درباره این موضوع) در مجلس تلویحا اشاره کرده که اساسا جدیتی برای یافتن عاملان این حوادث وجود ندارد؛ رخدادهایی که در حدود چهار ماه اخیر صدها یا احتمالا چند هزار دانش‌آموز را در کشور درگیر و مضطرب کرده است. محمد‌حسن آصفری، نماینده مجلس، دیروز در گفت‌وگویی با ایسنا با اشاره به جلسه بی‌نتیجه هفته گذشته کمیته حقیقت‌یاب بررسی علل مسمومیت دانش‌آموزان در مجلس گفت که «دستگاه‌های امنیتی نتوانسته‌اند سرنخ‌های اصلی مسمومیت‌ها را به دست آورند» و همچنین «وزارت بهداشت هم به صورت دقیق نوع مسمومیت را معلوم نکرده است». این نماینده مجلس «دامن زدن» برخی دانش‌آموزان به این مساله را محتمل دانست، اما درعین‌حال تاکید کرد: «این‌که فقط بگوییم عامل مسمومیت بادکنک‌های اسباب بازی بودار بوده قابل قبول هیات نیست».

در این میان مروری بر اخبار و گزارش‌های رسمی و غیررسمی نشان می‌دهد تنها در دو روز گذشته چندین مدرسه دخترانه در تهران، سنندج، کرج، ارومیه، اردبیل، خوزستان و ... هدف حملات موسوم به شیمیایی قرار گرفته‌اند و حتی شدت این حملات روز یکشنبه در مدارس شهر سقز در استان کردستان به ترتیبی بوده که مردم این شهر در اعتراض به بی‌تفاوتی در پیگیری و دستگیری مجرمان واقعی، دست به اعتراض زدند.

بسیاری از دانش‌آموزان و اولیای آنها و سایر شهروندان این سوال را طرح می‌کنند که چرا راز ماجرای مسمومیت‌های زنجیره‌ای در مدارس دخترانه پس از گذشت حدود چهار ماه از پرده برون نمی‌افتد و مسئولان انتظامی و امنیتی که هر روز خط و نشان‌های پررنگی برای برخورد با بی‌حجابی برای مردم می‌کشند، چرا در این خصوص سخنی مشترک و واضح مبنی بر پیگیری و بررسی ماجرا نمی‌گویند و با سکوت یا ارائه گزارش‌های مبهم خانواده‌ها را نگران‌تر می‌کنند؟

در همین باره دیروز عضو کمیسیون آموزش مجلس با اشاره به دستگیری حدود 100 نفر درخصوص این مسمومیت‌ها در سخنانی پرتناقض مسمومیت‌های گسترده در مدارس کشور را ساخته و پرداخته توهمات و شیطنت‌های دانش‌آموزان ارزیابی کرد.

مهرداد ویس‌کرمی، در گفت‌و‌گو با رویداد 24 اساس مسمومیت‌ها را زیر سوال برد وگفت: «اصلا مسمومیتی در کار نبوده است، برخی دانش‌آموزان به دلیل استنشاق بوی نفت فقط حالشان به ‌هم خورده است، اینکه مسمومیت نیست! حالت تهوع به لحاظ علمی هم مسمومیت نیست».

مسمومیت‌هایی که سراسر کشور را درگیر کرد

هر چند از نخستین خبرها در خصوص مسمومیت دختران دانش‌آموز در قم، حدود چهار ماه می‌گذرد، اما در این مدت هنوز توضیحات رسمی و قانع‌کننده‌ای از سوی مسئولان امر ارائه نشده است. بعد از قم گزارش‌هایی از مسمومیت دختران دانش‌آموز در بروجرد، تهران، کرمانشاه و اردبیل هم منتشر شد و سپس از در سراسر کشور، خبرهای پراکنده و مشابهی منتشر شد. نمایندگان مجلس درباره تعداد دانش‌آموزان مسموم شده آمارهای مختلفی ارائه داده‌اند که از ۸۰۰ تا 2 هراز نفر را شامل می‌شود. عددی که امسال هم بر آن افزوده شده و به نظر می‌رسد همچنان هم این روند افزایشی ادامه خواهد داشت.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های رسمی تا دهم اسفند ماه سال گذشته دست‌کم ۵۷ مدرسه دچار مسمومیت شده‌اند که ۳۰ مدرسه در قم، ۹ مدرسه در اردبیل، ۸ مدرسه در تهران، ۵ مدرسه لرستان و استان‌های خراسان رضوی، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، مازندران، سمنان هر کدام با یک مدرسه دچار مشکل شده‌اند.

هر چند مقامات رسمی، حتی مسئولان آموزش و پرورش در ابتدا وقوع چنین رخدادی را انکار کردند و سپس آن را به اضطراب روحی دختران نسبت دادند، اما گسترش قابل‌توجه این حوادث سبب شد تا خیلی زود این دیدگاه خوشبینانه منتفی شود.

عدم شفاف‌سازی در این خصوص نیز زمینه شایعه‌سازی را فراهم آورده است. برخورد با منتشرکنندگان خبر مسمومیت‌ها، زد و خورد نیروهای لباس شخصی با اولیای معترض دختران مسموم شده، دستگیری یک روزنامه‌نگار و صدور حکم تعلیق از تحصیل برای حداقل ۱۶ نفر از دانشجویان معترض به مسمومیت گسترده مدارس! از ادعاهایی است که منابع گوناگون آن را منتشر کرده‌اند.

این روزها با اوج‌گیری موضوع مبارزه با بی‌حجابی؛ رویکری که پس از چهار ماه هنوز به شناسایی و دستگیری عاملان مسمومیت دانش‌آموزان منجر نشده؛ واکنش‌های بسیاری در میان فعالان عرصه‌های اجتماعی به همراه داشته است. بسیاری می‌گویند که در بحبوحه مسمومیت‌ها، نیروهای انتظامی در پی خط و نشان کشیدن برای زنان بدحجاب است

اولویت مبارزه با بی‌حجابی است یا عوامل مسمومیت دانش‌آموزان؟

اما این روزها با اوج‌گیری موضوع مبارزه با بی‌حجابی؛ رویکری که پس از چهار ماه هنوز به شناسایی و دستگیری عاملان مسمومیت دانش‌آموزان منجر نشده؛ واکنش‌های بسیاری در میان فعالان عرصه‌های اجتماعی به همراه داشته است. بسیاری می‌گویند که در بحبوحه مسمومیت‌ها، نیروهای انتظامی در پی خط و نشان کشیدن برای زنان بدحجاب است. این نکته‌ای است که حتی نماینده چابهار نیز به آن اشاره کرده و گفته است: «اگر بنا است از ظرفیت‌های نرم‌افزاری استفاده کنیم، اولویت حوزه‌های نظامی و انتظامی را در جهت مسائل بسیار مانند بزه‌کاری، دزدی، کیف‌قاپی و زورگیری و مسمومیت دختران دانش‌آموز بگذاریم نه مسائلی که اخیراً مطرح می‌شود».

معین‌الدین سعیدی درباره استفاده از دوربین برای شناسایی افراد کم حجاب و بی‌حجاب در کشور و اینکه آیا از این تجهیزات نمی‌توان در مواردی مشابه استفاده کرد، به ایلنا گفت: «این نحوه اولویت‌بندی موضوعات و نگاه به مسائل کشور به نظر من اساسا مشکل دارد، مشخصا در این خصوص که تاکید داشته‌اند از ۲۶ فرودین این کار را انجام خواهند داد».

محمد‌حسن آصفری، نماینده مجلس: دستگاه‌های امنیتی نتوانسته‌اند سرنخ‌های اصلی مسمومیت‌ها را به دست آورند و وزارت بهداشت هم به صورت دقیق نوع مسمومیت را معلوم نکرده است. دامن زدن برخی دانش‌آموزان به این مساله محتمل است، اما این‌که فقط بگوییم عامل مسمومیت بادکنک‌های ‌ازی بودار بوده قابل قبول هیات حقیقت‌یاب نیست

 افزایش نسبت‌دادن مسمومیت‌ها به شیطنت دانش‌آموزان

اما در این میان به نظر می‌رسد در روزهای اخیر، روایاتی که بر شیطنت دانش‌آموزان و بی‌پایه بودن مسمومیت‌ها تاکید دارد افزایش یافته و یکی از راه‌های مدیریت ماجرا از سوی برخی از مسئولان شده است.

در حالی که پیشتر اشاره شد، دیروز مهرداد ویس‌کرمی، عضو کمیسیون آموزش مدعی شد که «اصلا مسمومیتی در کار نبوده است، برخی دانش‌آموزان به دلیل استنشاق بوی نفت فقط حالشان به‌هم خورده است، اینکه مسمومیت نیست!».

دیروز معاون امنیتی وزارت کشور نیز اتفاقات اخیر در مدارس را ناشی از شیطنت دانش‌آموزان دانست.

سید مجید میراحمدی ضمن ادعای تسلط بر اوضاع، گفت که «در بیانیه‌های وزارت کشور در خصوص اتفاقات اخیر در برخی از مدارس تمامی مطالب توضیح داده شده است و با شروع سال تحصیلی، در حال حاضر تمامی مدارس فعال و همه دانش‌آموزان مشغول به تحصیل هستند».

وی افزود: «چند موردی که در سال جدید پیش آمد که بسیار محدود بود، تمارض و شیطنت برخی از دانش‌آموزان برای تعطیلی کلاس‌ها و مدارس بوده است؛ البته اعلام شد که حتماً برخوردهای انضباطی جدی با این افراد صورت گیرد و در موارد دیگر نیز در صورت لزوم به دستگاه قضایی معرفی شوند».

به گفته او یکی دو مورد نیز استفاده از گاز فلفل توسط دانش‌آموزان بوده است که شناسایی شدند و قطعاً با آن‌ها برخورد خواهد شد.

در این میان خبرگزاری مهر دو روز پیش در توضیح ویدیویی از حیاط یک مدرسه دخترانه، نوشت: «لحظه پرتاب نارنجک عطرزا توسط یکی از دانش‌آموزان دختر». هر چند تصاویر مبهم است و گویا نیست، اما به نظر می‌رسد این ویدوئو به نوعی موید سخنان مسئولانی است که مسمومیت را به گردن دانش‌آموزان شیطان می‌اندازند.

در این میان بسیاری می‌گویند، توضیحات مسئولان کشور نه تنها شهروندان بلکه حتی نمایندگان‌ همسو در مجلس را هم قانع نمی‌کند و پاسخگویی به اذهان عمومی نیازمند جدیت و اهتمام بیشتری است.