ریحانه جولایی

اسفندماه سال گذشته بود که تعدادی از مدیران شرکت‌های اینترنتی با انتقاد نسبت به تورم موجود، افزایش دستمزد کارکنان و گرانی هزینه‌های جانبی، خواستار افزایش تعرفه بسته‌های اینترنتی برای سال ۱۴۰۱ شدند. نخستین زمینه گران شدن اینترنت، با یک‌بند در بودجه پیشنهادی دولت سیزدهم نیز فراهم شد؛ دولت در این بند از بودجه، سهم خود از درآمد اپراتورهای تلفن همراه برای هزینه در توسعه زیرساخت‌ها را ۱۰ درصد افزایش داده است. افزایش پرداختی اپراتورها به دولت به معنای افزایش هزینه خدمات آن‌ها به کاربران ازجمله بسته‌های اینترنتی است.به‌این‌ترتیب به نظر می‌رسد افزایش قیمت، جزو نخستین وعده‌های وزیر ارتباطات است که آن را محقق کرده است. حالا در شرایطی با گرانی بسته‌های اینترنتی روبه‌رو می‌شویم که داده‌های سایت سنجش سرعت اینترنت اسپیدتست، نشان می‌دهد در این مدت سرعت اینترنت موبایل در ایران در میان کشورها، هفت رتبه کاهش‌یافته و به‌ردیف ۷۹ سقوط کرده است؛ ضمن آنکه کاربران خانگی هم از وضعیت اینترنت رضایت ندارند.

ایرانسل و همراه اول  بسته‌های به‌صرفه را حذف کردند

تنها چند روز پس‌ازآنکه اپراتور‌های اینترنت ثابت به‌صورت میانگین قیمت سرویس‌های خود را با راهکار تغییر نام سرویس۶۰ درصد افزایش دادند اکنون نوبت به اپراتور‌های موبایل رسیده که با ترفند حذف بسته‌های به‌صرفه اینترنت همراه، عملاً گرانی شدید اینترنت را رقم بزنند. به‌تازگی هم ۲ اپراتور مسلط کشور (همراه اول و ایرانسل) در اقدامی هماهنگ با یکدیگر اقدام به حذف بسته‌های به‌صرفه برای مردم کرده‌اند. بررسی سایت‌های خرید بسته این ۲ اپراتور تلفن همراه نشان می‌دهد که هم‌اکنون بیشترین مدت اعتبار بسته‌های اینترنت همراه ۴ ماه (۱۲۰روز) است و همه بسته‌های بلندمدت گذشته ازجمله بسته‌های شش‌ماهه و یک‌ساله که خرید آن‌ها اینترنت ارزانی در اختیار مردم می‌گذاشت به‌طور کامل حذف‌ شده‌اند. علاوه بر این بسته‌های پرطرفدار و به‌صرفه کوتاه‌مدت هم حذف و کاربران مجبور به استفاده از بسته‌های گران‌قیمت‌تری هستند.

به‌عنوان نمونه بسته پرطرفدار یک ماه اینترنت با ۱۰ گیگابایت ترافیک از بسته‌های هر ۲ اپراتور حذف‌شده و کاربران مجبور به خرید بسته‌های یک‌ماهه با حجم ترافیک پایین‌تری شده‌اند. کاربران این ۲ اپراتور درحالی‌که پیش‌ازاین بسته یک‌ماهه با ۱۰ گیگابایت ترافیک را می‌توانستند با قیمت ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان بخرند اکنون در بهترین حالت باید بسته یک‌ماهه با حجم ۷ گیگابایت را با قیمت ۲۸ هزار و۲۰۰ تومان خریداری کنند! در مورد این بسته افزایش قیمت هر گیگابایت اینترنت بیشتر از ۳۶.۵ درصد برآورد می‌شود.پیش‌ازاین هم در تیرماه سال۱۳۹۹ این ۲ اپراتور دست به اقدامی مشابه زده بودند که با شکایت دولت و در نظر گرفتن جریمه‌های سنگین برای آن‌ها از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی سرانجام بسته‌های به‌صرفه بار دیگر در دسترس قرار گرفتند.

در آن زمان محمدجواد آذری جهرمی، وزیر وقت ارتباطات اعلام کرده بود که افزایش قیمت اینترنت موبایل با «تبانی» همراه اول و ایرانسل غیرقانونی است و این اپراتور‌ها باید قیمت‌ها را به وضعیت گذشته بازگردانند.

پس از حدود ۴۵ روز کش‌وقوس سرانجام ۲ اپراتور مسلط کشور از اقدام مشترکشان برای گران کردن و حذف برخی بسته‌های اینترنت موبایل صرف‌نظر کرده و بسته‌های بلندمدت و به‌صرفه به اپلیکیشن‌ها و کد‌های ستاره مربع بازگشت.

انکار مسئولان نسبت به گرانی اینترنت مخابرات

اما موضوع دیگر، افزایش قیمت اینترنت مخابرات است که  از آن نیز زمزمه‌هایی شنیده می‌شود. همان‌گونه که اخباری مبنی بر افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی در رسانه‌ها منتشر شد، افزایش قیمت در بسته‌های اینترنت مخابرات نیز گزارش شده است. طبق اطلاعات و آماری که کاربران درباره قیمت اینترنت مخابرات منتشر کرده‌اند، این شرکت قیمت بسته‌های اینترنتی خود را صد درصد افزایش داده؛ به‌طوری‌که قیمت ۵۰۰ گیگابایت اینترنت ماهانه از ۱۶۰ هزار تومان به ۳۰۰ هزار تومان رسیده است.در همین زمینه رئیس رگلاتوری، چندی قبل با افزایش صددرصدی اینترنت مخالفت و اعلام کرد که در سال ۱۴۰۱ بعد از بررسی و مطالعات لازم، تعرفه‌های اینترنت به‌طور حتم افزایش خواهد یافت.

عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات در روزهای ابتدایی سال جدید اظهار کرد: هدف ما این است که به نقطه مطلوبی برسیم و طوری تعرفه را اصلاح کنیم که به مردم فشار نیاید. می‌دانیم مردم درگیر انواع و اقسام تورم‌ها هستند و باید کمکشان کنیم.

اما واکنش شرکت مخابرات ایران، درباره این اخبار مبنی بر افزایش دو برابری قیمت بسته‌های اینترنت برخی از اپراتورهای اینترنتی ازجمله شرکت مخابرات، چه بوده است؟

بنا به گفته مسئولان این شرکت، تعرفه‌های اینترنت شرکت مخابرات ایران بر اساس تعرفه‌های ابلاغی سازمان تنظیم مقررات در سال ۱۳۹۶ است و هیچ‌گونه افزایشی در سال‌های اخیر صورت نگرفته است.محمدرضا بیدخام، مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات، در پاسخ به اخبار منتشر شده در برخی رسانه‌ها مبنی بر افزایش دو برابری قیمت بسته‌های اینترنت برخی از اپراتورهای اینترنتی ازجمله شرکت مخابرات اظهار کرد: باوجود افزایش شدید قیمت تمام‌شده سرویس‌های ارتباطی هنوز تعرفه جدیدی به شرکت مخابرات ایران ابلاغ نشده است و این شرکت هیچ‌گونه افزایشی در این خصوص نداشته و هزینه اینترنت را همچنان بر اساس تعرفه‌های ابلاغی گذشته محاسبه می‌کند.

تنها چند روز پس‌ازآنکه اپراتور‌های اینترنت ثابت به‌صورت میانگین قیمت سرویس‌های خود را با راهکار تغییر نام سرویس۶۰ درصد افزایش دادند؛ اکنون نوبت به اپراتور‌های موبایل رسیده که با ترفند حذف بسته‌های به‌صرفه اینترنت همراه، عملاً گرانی شدید اینترنت را رقم بزنند

گرانی به اینترنت ثابت هم رسید

هفته گذشته خدمات‌دهندگان اینترنت ثابت (ADSL) هم به‌صورت میانگین سرویس‌های خود را ۶۰ درصد گران کردند. پیش از اعتراض‌های کاربران سرانجام سازمان تنظیم مقررات به‌عنوان متولی قیمت‌گذاری اینترنت به صدور اطلاعیه پرداخت. هرچند این سازمان در اطلاعیه خود تأکید کرده که هنوز هیچ مصوبه جدیدی برای افزایش قیمت اینترنت تصویب نشده، اما به‌طور ضمنی تأیید کرده که افزایش قیمت از سوی برخی شرکت‌های خدمات‌دهنده اینترنت زیر نظر این سازمان بوده است.

رگلاتوری با اشاره به افزایش تعرفه بسته‌های اینترنتی برخی اپراتور‌ها نوشته است: اخیراً افزایش قیمت اینترنت ثابت در برخی اپراتور‌ها در دست بررسی است تا چنانچه در خارج از چارچوب قانونی (مصوبات سال‌های ۹۵ و ۹۶) باشد، به‌سرعت نسبت به اصلاح آن اقدام و جریمه قانونی برای متخلفان اعمال شود.براساس اطلاعیه رگلاتوری،‌ اپراتور‌ها در محدوده مشخصی امکان افزایش تعرفه را دارند. در این اطلاعیه آمده است: «لازم می‌دانیم توجه کاربران را به این نکته نیز جلب کنیم که بر اساس مقررات مصوب سال‌های گذشته اپراتور‌ها در محدوده مشخصی مجاز به تعریف بسته‌های خدماتی بودند که به دلیل شرایط رقابتی بعضاً در سطح بسیار پایین‌تری اقدام به تعرفه‌گذاری می‌کردند و اکنون با افزایش چندبرابری هزینه‌ها، ادامه سرمایه‌گذاری و پاسخ به مصرف روزافزون مشترکان با چالش جدی مواجه شده است. قطعاً ادامه روند، دسترسی مردم عزیزمان به خدمات باکیفیت و پایدار را دچار مشکل خواهد کرد.» البته این در حالی است که بعد از گذشت چندین روز از این اطلاعیه هنوز اقدامی درباره گران شدن اینترنت ثابت صورت نگرفته و وضعیت به منوال روز‌های قبل ادامه دارد.

مخالفت صریح مجلس با افزایش قیمت اینترنت بی‌کیفیت

افزایش قیمت‌ها در حالی بی‌صدا و بی‌خبر رخ داد که روز گذشته نماینده مردم اقلید در مجلس شورای اسلامی از وزارت ارتباطات خواست که در رابطه با گران شدن بسته‌های اینترنتی تا ۶۰ درصد پاسخ دهد. مسلم صالحی گفت: این کار با کدام منطق و توجیه صورت گرفته است؟ آیا سایت‌های جدیدی را احداث کرده‌اید؟ آیا خدمات جدیدی ارائه کرده‌اید؟ آیا کمیت و کیفیت خدمات شما افزایش پیداکرده است؟

رئیس فراکسیون راهبردی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه مجلس با افزایش تعرفه اینترنت ثابت و موبایل مخالف است گفت: افزایش تعرفه تنها در صورت افزایش کیفیت خدمات و بهره‌مندی مشترکان از تکنولوژی‌های برتر امکان‌پذیر است

پیش‌ازاین هم رئیس فراکسیون راهبردی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه مجلس با افزایش تعرفه اینترنت ثابت و موبایل مخالف است گفت که افزایش تعرفه تنها در صورت افزایش کیفیت خدمات و بهره‌مندی مشترکان از تکنولوژی‌های برتر امکان‌پذیر است.

سید محمدرضا میرتاج الدینی بیان کرد: در بخش اینترنت ثابت حتماً باید شبکه فیبری در دسترس مردم قرار گیرد و اپراتورها بر اساس آن، تعرفه گذاری جدید را مدنظر قرار دهند. او همچنین با تأکید بر اینکه به‌طور حتم مجلس شورای اسلامی با افزایش قیمت تعرفه اینترنت بر اساس تکنولوژی‌های منسوخ گذشته مخالفت خواهد کرد، گفت: حتماً باید افزایش تعرفه‌ها با افزایش کیفیت شبکه همراه باشد.از سوی دیگر سهیل یحیی‌زاده، رئیس کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات فراکسیون راهبردی مجلس شورای اسلامی هم با اشاره به اینکه در اسرع وقت و به‌صورت فوری با حضور اپراتورها و نمایندگان مجلس شورای اسلامی جلسه‌ای را برگزار می‌کنیم، گفت: نتایج این جلسه در اختیار نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار خواهد گرفت.

او با اشاره به اینکه مصوبه ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در سال ۱۳۹۶، آخرین مصوبه حوزه تعرفه‌گذاری خدمات اینترنت ثابت بوده است، گفت: در این مصوبه برای خدمات اینترنتی، کف و سقف قیمت تعیین‌شده است و همه شرکت‌ها ملزم به رعایت آن هستند؛ بعد از مصوبه ۲۶۶، مصوبه دیگری نداشته‌ایم و همچنان ملاک ما همان مصوبه است، با توجه به رقابتی بودن فضای بازار، بعضی شرکت‌ها خدمات خود را با تعرفه پایین‌تر از سقف مصوب ارائه می‌کردند و اکنون اعلام کرده‌اند تعرفه را به سقف مصوبه رسانده‌اند که صحت این مسئله باید توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بررسی شود.

یحیی‌زاده ادامه داد: البته شرکت مخابرات به‌این‌علت که یکی از شرکت‌های غالب و دارای مشترک بالا است، برای تغییر تعرفه، حتی در بازه کف و سقف مصوب هم باید مجوز دریافت کند و این‌که آیا چنین کاری را انجام داده یا نه، بررسی و اعلام می‌شود.او با اشاره به اینکه بر اساس مصوبه موجود در رابطه با اپراتورهای غالب، علاوه بر اینکه ملزم به رعایت سقف و کف هستند، باید بسته‌ها و تعرفه‌گذاری‌ها به تایید سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برسد،‌ بیان کرد: بنابراین اپراتورها مجاز نیستند نسبت به تغییر بسته‌های تعرفه حتی در بازه مربوطه راسا اقدام کنند.

اپراتورها چه می‌گویند؟

اما اپراتورهای تلفن همراه که طی سال قبل به وزارت ارتباطات و رگلاتوری اعلام کرده بودند با تعرفه‌های فعلی نمی‌توان سطح کیفیت خدمات را ارتقا داد، درباره دلایل این درخواست خود چه می‌گویند؟ بنا به گفته این فعالان، تعرفه‌های فعلی برای اپراتورها صرفه اقتصادی به همراه ندارد. درواقع اپراتورهای ثابت و همراه، ارتقای اینترنت را مشروط به افزایش قیمت دانستند تا بتوانند با درآمد حاصل از آن، زیرساخت‌های ارتباطی را توسعه دهند. به‌تازگی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که اگر قیمت اینترنت افزایش پیدا نکند، سطح خدمات با افت شدید مواجه خواهد شد.حالا دیگر اینترنت یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر زندگی مردم شده است. فارغ از بحث سرگرمی و اطلاع‌رسانی، افراد زیادی هستند که از طریق اینترنت امرارمعاش می‌کنند و ایجاد تغییرات در قیمت یا محدودسازی اینترنت می‌تواند آثار و تبعات زیادی بر زندگی آن‌ها ایجاد کند. درعین‌حال نمی‌توان جلو افزایش قیمت‌ها را گرفت اما اگر قرار باشد افزایش قیمت‌ها همراه با کاهش کیفیت و سرعت باشد؛ موضوع گرانی اینترنت می‌تواند تبدیل به یک بحران شود.