۸فوت، ۳۵ قطع عضو و۸۱ آسیب چشمی؛ یک روز مانده به چهارشنبه‌سوری
نگرانی از آمار فردا و سوری که شیون میشود
سعیده علیپور
امروز سه‌شنبه آخر سال، مشهور به چهارشنبه‌سوری است، اما هنوز نیامده آمار صدمات و تلفاتش چشمگیر شده و بسیاری را نگران آمار صبح چهارشنبه کرده است.
دیروز دوشنبه در حالی که هنوز بیشتر از 24 ساعت به زمان رسمی شروع مراسم چهارشنبه‌سوری مانده بود؛ مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس کشور از آمار بالای جانباختگان چهارشنبه آخر سال نسبت به سال گذشته خبر داد.
خالدی با اشاره به وضعیت شیوع کرونا در کشور و با اشاره به اینکه گمان نمی‌برده که شهروندان در چنین شرایطی هم دست به اقدامات پرخطر بزنند، افزود: «۲۸۳ نفر در پی حوادث مربوط به چهارشنبه آخر سال در کل کشور مصدوم شده که متأسفانه ۸ نفر از آنها فوت کردند».به گفته او ۳۵ نفر از مصدومین دچار قطع عضو، ۸۱ نفر دچار آسیب به چشم و ۱۳۲ نفر از این مصدومان نیز دچار سوختگی شده‌اند.
رقمی که گفته میشود نسبت به سال گذشته بیشتر شده و این نگرانی را ایجاد کرده که بخش درمان کشور که این هفته‌ها سخت خسته از کروناست، حال باید فکری هم به حال بی‌مبالاتی و ندانم‌کاری گروهی کند که برای برپایی جشن آخر سال به خود و اطرافیانشان آسیب می‌زنند. جشنی که با کمال تاسف چند دهه‌ای است به میدان جنگ تبدیل شده است.
این در حالی است که بخش درمان سوختگی در کشور نه تنها چندان بنیه‌ای برای درمان این حادثه‌دیدگان ندارد که حتی به گفته متخصصانش؛ در چند سال اخیر وضع سوختگی و درمان آن در کشور به مراتب بدتر هم شده است.
چهارشنبه‌سوری خطرناکتر در سالهای کرونایی
هر چند دو سال قبل درست مصادف با همین روزها، در حالی که خبر انتشار ویروس کرونا در کشور بسیاری را در بهت و وحشت فرو برده بود و نوروز آخرین سال قرن را هم متاثر از همین خبر کرده بود، امسال به نظر می‌رسد با بالا رفتن میزان واکسیناسیون و البته عادی‌تر شدن روند بیماری کووید 19 در کشور اوضاع کمی خطرناکتر از سالهای قبل در بخش سوختگی‌های ناشی از ترقه‌بازی خواهد بود. برخی حتی معتقدند در شرایط فعلی که اکثر مردم در خانه، ماشین، کیف و... اسپری الکل برای ضدعفونی کردن دست‌ها و سطوح دارند؛ ممکن است خطر ترقه، فشفشه و... بسیار بیشتر باشد و جان افراد بیشتری را هم در معرض خطر قرار دهد. از جمله رهگذران بی‌خبر از همه جا.
در همین باره دیروز محمدرضا مبین، رئیس مرکز سوانح سوختگی مرکز درمانی ولایت رشت هم گفت: «۷۵ درصد مراجعه‌کنندگان حادثه‌دیده، بیان می‌کنند به عنوان تماشاگر یا عابر در حال گذشتن از مسیر بوده‌اند که دچار آسیب‌های شدید سوختگی یا آسیب چشمی شده‌اند».
شهر؛ میدان جنگ
تا دهه‌ها پیش بسیاری از بزرگان فامیل برای برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری روزشماری می‌کردند تا افراد خانواده را دور هم جمع کرده و با خوردن آجیل، آش رشته و برافروختن 3 کپه آتش و پریدن از روی آن به استقبال بهار بروند، اما در سالهای اخیر وضعیت آنچنان اسفناک شده که بزرگان فامیل از چند روز قبل تقریبا خانه‌نشین شده و از ترس سروصدا و خطرات ناشی از انداختن ترقه و مواد محترقه و منفجره بیرون نمی‌روند.
سئوال مهم این است که چرا و چگونه آیین باستانی جشن چهارشنبه‌سوری و مراسم امن آن اکنون شهر را تبدیل به میدان جنگی بزرگ کرده است؟ چه اتفاقی افتاده است که یک جشن ملی، تبدیل به یک شب دلهره‌آور همراه با آسیب دیدن و معلول شدن افراد جامعه به ویژه جوانان شده است؟ چه کار کردیم که شبی که باید با شادی، دور هم جمع شدن و آجیل خوردن باشد تبدیل به شب بمب پرتاب کردن و آسیب رساندن شده است؟ سوالی که برخی از کارشناسان حوزه اجتماعی، آن را نتیجه رویکرد غلط مدیریتی و پس راندن این جشن ملی در چند دهه اخیر می‌دانند.
سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می‌گوید: «در چند دهه گذشته سعی کردیم این جشن را حذف کنیم، اما به دلیل اینکه مراسم چهارشنبه‌سوری با زندگی مردم آمیخته شده موفق نبودیم. سال‌ها مسئولان رفتارهای غلط و نامناسبی در برابر برگزاری این جشن ملی از خود نشان داده و سبب شده‌اند تا مردم از برگزاری این جشن به شیوه سنتی فاصله بگیرند. همین رفتارهای غلط و نبود برنامه‌ریزی‌های مناسب سبب شده تا نوجوانان و جوانان ندانند در جشن چهارشنبه‌سوری باید چه کارهایی انجام دهند. این در حالی است که اگر اجازه داده می‌شد مردم در جای مناسب به ابراز شادی بپردازند اکنون شاهد این برخوردها و استفاده از مواد خطرناک برای برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری نبودیم».
در این میان در سالهای اخیر بسیاری از خانواده‌ها سعی دارند تا این موضوع را به سمت درستی هدایت کرده و با برپایی جشن‌های کنترل شده به مدیریت افراد معتمد محله، کمی از خطرات آن بکاهند. با این حال هنوز هم آمارها موید این موضوع است که خطر در مراسم چهارشنبه‌سوری آنچنان هست که بسیاری جرات ندارند در این روز حتی از خانه خارج شوند.
۷۵ درصد مراجعه‌کنندگان حادثه دیده مراکز درمانی در شب چهارشنبه‌سوری بیان می‌کنند به عنوان تماشاگر یا عابر در حال گذشتن از مسیر بوده‌اند که دچار آسیب‌های شدید سوختگی یا آسیب چشمی شده‌اند
شهر پر شده از ترقه‌فروش
«پروانه‌ای، لاک‌پشتی، پیازی، آبشاری و ....» اینها اسامی برخی از ترقه‌هایی است که این روزها در بساط ترقه‌فروشان پیدا میشود. از چند روز مانده به چهارشنبه آخر سال در خیابان‌های تهران و سایر شهرها و حتی روستاها قدم‌به‌قدم فروشندگان این اقلام بساط و گروهی از نوجوانان و کودکان را دور خود جمع کرده‌اند. کودکان دست پدر و مادر را می‌کشند و مانند یک متخصص از بین مدل‌های مختلف انتخاب می‌کنند و برخی والدین در انفعالی خطرناک به خواست بچه‌ها تن می‌دهند، هر چند که احتمالا می‌داند؛ سالی نیست که چهارشنبه آخرش بدون کشته یا زخمی‌شدن کودکان سپری شده باشد.
در این میان در طول سالهای گذشته و با واردات بی‌رویه و غیرقانونی انواع ترقه و مواد منفجره و ... این بازار مکاره هر روز پررونق‌تر هم میشود.
چهارشنبه‌سوری مساوی سوختگی
اما سوی دیگر ماجرا آسیب‌های جسمی همین انحرافی است که این روزها به اسم مراسم چهارشنبه‌سوری شناخته میشود.
محمد جواد فاطمی، رئیس هیئت مدیره انجمن حمایت از بیماران سوخته در درباره وضعیت سوختگی‌های ناشی از روزهای منتهی به چهارشنبه‌سوری به ایلنا گفت: «سوختگی‌های ناشی از چهارشنبه‌سوری نه تنها کاهش پیدا نکرده که در سالهای اخیر افزایش نیز پیدا کرده است. این در حالی است که پارسال طبق آمارهای منتشر شده حوادث چهارشنبه‌سوری بیش از ۵۰ درصد با افزایش مواجه بود».
او افزود: «شایع‌ترین آسیب دیدگان این حوادث دو گروه هستند، کسانی که این وسایل را به صورت دست‌ساز تولید می‌کنند و گروه دیگر نیز کودکانی هستند که این مواد محترقه را در لباس و دستشان گرفته و در حال دویدن زمین می‌خورند یا ضربه‌ای با آنها می‌خورد و مواد محترقه در نزدیک بدنشان که اغلب در دستشان است منفجر میشود و دستان و انگشتان این افراد، صدمه جدی می‌بیند و با قطع عضو مواجه می‌شوند. از طرفی کسانی که درحال گذر هستند، به دلیل انفجار مواد محترقه، اجسامی مانند شیشه و سنگ‌ریزه به سمت‌شان پرتاب میشود و به دیگر نقاط بدن آنها آسیب می‌رساند و ایجاد صدمه می‌کند».
چرا و چگونه آیین باستانی جشن چهارشنبه‌سوری به میدان جنگی بزرگ تبدیل شده است؟ چه اتفاقی افتاده است که یک جشن ملی، به یک شب دلهره‌آور همراه با آسیب دیدن و معلول شدن افراد جامعه به ویژه جوانان تغییر یافته است؟
آمار بسیار کمتر از میزان حوادث است
معمولا هرسال آمارهای سوختگی و صدمه ناشی از حوادث چهارشنبه‌سوری منتشر میشود، اما به گفته کارشناسان این آمارها دقیق نیست. از سویی نیروی انتظامی براساس افراد صدمه آماری ارائه می‌دهد و از سوی دیگر آماری را بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی می‌دهند. در این میان اما بسیاری به مراکز بهداشتی متفرقه و خصوصی مراجعه می‌کنند که آمارشان ثبت نمی‌شود. به همین دلیل به نظر می‌رسد؛ حوادث رخ داده قطعا بیشتر از آماری است که در گزارش‌های اورژانس، وزارت بهداشت، نیروی انتظامی یا آتش نشانی اعلام میشود.
در این میان عامل دیگری هم در این آمار مخدوش دخیل است. رئیس هیئت مدیره انجمن حمایت از بیماران سوخته می‌گوید: «برخی از کسانی که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، اگر نگران باشند که بیمه شان ممکن است به این دلیل که خودشان عامل این صدمات نبودند، قبول نشود، راست نمی‌گویند و علت را چیز دیگری بیان می‌کنند».
هزینه بالای سوختگی‌های شدید
براساس آمار سوختگی در ایران ۸ برابر متوسط جهانی است. این در حالی است که میزان مرگ‌ومیر ناشی از سوختگی در کشور نیز ۲ برابر متوسط جهانی است. هر چند که همه این آمار به گردن حوادث چهارشنبه‌سوری نیست اما بخش قابل‌توجهی از این آمار هم متوجه مراسمی است که همین چند دهه قبل اساسا شباهتی به مراسم پربلای امروزی‌اش ندارد.
در همین باره زهرا حبیبی، متخصص پوست می‌گوید: «ما معتقدیم که سوختگی قابل پیشگیری است و اگر آموزش‌های لازم به افراد داده شود، افراد هرگز نمی‌سوزند. ولی عمده سوختگی‌ها مخصوصا در چهارشنبه آخر سال به دلیل سهل‌انگاری رخ می‌دهد». وی با بیان اینکه هزینه درمان سوختگی در کشور به دلایل مختلف بالاست، اظهار کرد: «متأسفانه تحریم‌ها تأثیر نامناسبی روی بیماری سوختگی دارد و برای مثال درحال حاضر درخصوص تأمین پانسمان سوختگی با مشکل مواجه هستیم. بعد از شیوع کرونا در کشور به دلیل اینکه عمده بودجه وزارت بهداشت به سمت کنترل بیماری کرونا رفت، وضعیت درمان بیماری سوختگی نیز بدتر شد و از طرفی بیمه‌ها هم به تمام تعهداتشان در قبال پوشش بیماران سوختگی عمل نمی‌کنند. درحال حاضر اگر فردی دچار سوختگی شدیدی شود، باید بین ۹۰ تا ۱۴۰ میلیون هزینه کند و اغلب افراد نیز از تأمین این هزینه ناتوان هستند».
در حالی برخی برگزاری جشنی با محوریت آتش را اساسا پرخطر می‌دانند که در برخی کشورهای دیگر نیز جشن‌های آتش‌بازی در مناسبت‌های مختلف برگزار میشود و هیچ‌کس آسیب نمی‌بیند یا حداقل کمتر کسی آسیب می‌بیند. اما متأسفانه در کشور ما به دلیل نبود نظارت کافی در فروش مواد منفجره خطرناک و همچنین فرهنگ عمومی، اتفاقاتی رخ می‌دهد که سور این شب را تبدیل به ماتم می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید