افزایش ترافیک پایتخت در نخستین بارش آبان‌ماه
چرا تهران با هر بارندگی قفل می‌شود؟
سعیده علیپور
دیروز بارش باران پاییزی، اگرچه کیفیت هوا را برای پایتخت‌نشینان دلپذیر کرد، اما ترافیک سنگین خودروها در معابر مختلف پایتخت، امان بسیاری از شهروندان را برید و نخستین روز بارانی آبان ماه را به کامشان تلخ کرد.
طبق آنچه که از سطح شهر گزارش شد، ترافیک سنگین، کمی آبگرفتگی و صف‌های طولانی از مسافران منتظر در ایستگاه‌های تاکسی و تاکسی‌های عبوری که بیشتر به دنبال مسافران دربستی بودند و اتوبوس‌ها و متروهای مملو از جمعیت؛ خاطره دیروز بارانی تهران که این سال‌هاست دیگر کمتر تجربه می‌شود، حداقل برای آنها که باید به محل کارشان می‌رسیدند خوش‌آیند نبود.
در همین باره دیروز مجید رنجبر، رییس مرکز کنترل ترافیک پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ اعلام کرد که با بارش باران، حجم ترافیک در معابر پایتخت را حدود ۱۰ درصد افزایش داد.
او استفاده از خودروهای شخصی، کاهش دید و لغزندگی معابر را از جمله مواردی دانست که سبب کاهش سرعت در معابر و افزایش حجم ترافیک شده و گفت: «مسیر شرق به غرب خیابان دماوند، هر دو مسیر خیابان‌های انقلاب و خیابان آزادی، مقاطعی از خیابان‌های ولیعصر و کارگر جزو خیابان‌های پرترافیک شهر تهران بودند. همچنین در مقاطعی از بزرگراه‌های شهید همت، شهید سلیمانی، آیت‌الله هاشمی، چمران، حکیم، صدر، بابایی، شیخ فضل‌الله، چراغی، نواب صفوی امام علی و ... دارای وضعیتی مشابه بودند و در ترافیک سنگین صبحگاهی در آن گزارش شده است».
اما در این میان بسیاری از شهروندان آبگرفتگی برخی معابر را هم به لیست مشکلات اضافه می‌کنند و معترضند که با وجود پیش‌بینی هواشناسی، چرا تهران با هر بارندگی قفل و تردد در برخی معابر با سختی مواجه می‌شود؟ آیا نبود زیرساخت‌هایی مثل زهکشی‌های مناسب سبب راه‌بندان‌های پس از باران می‌شود یا رفتارهای شهروندان به تشدید چنین مشکلاتی می‌انجامد؟
آبگرفتگی خیابان‌ها و ترافیک سنگین
بارندگی صبح‌شنبه در حالی بخشی از مسیرهای اصلی پایتخت را بند آورد و مشکلات عدیده‌ای از جمله ترافیک ایجاد کرد که به اعتقاد برخی از کارشناسان باید از جنبه‌های مختلف مدیریت شهری و فرهنگی مورد بررسی قرار گیرد.
کافی است هنگام بارندگی در خیابان‌های شهر تردد کنید، تا شاهد سرازیر شدن آب باران همراه با زباله‌های فراوان در معابر باشید. گاهی سرازیر شدن آب چنان زیاد است که عبور و مرور برای عابر پیاده را هم سخت و حرکت خودروها را از ترس افتادن به چاله‌های عمیق، کُند می‌کند.
این در حالی است که براساس اعلام پلیس تا همین چندی پیش حدود ۷۸ نقطه در تهران در شرایطی از این دست دچار آبگرفتگی و سبب ترافیک سنگین در برخی نقاط تهران می‌شد.
رئیس مرکز کنترل ترافیک پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ اعلام کرد که بارش باران، حجم ترافیک در معابر پایتخت را حدود ۱۰ درصد افزایش داد
در این باره مدیرکل امور خدمات شهری شهرداری تهران مدعی است که با لایروبی و رسوب‌برداری‌هایی که در کانال‌های اصلی جمع‌آوری آب در شهر تهران انجام شده، مسیل‌ها و کانال‌ها کاملا آمادگی مواجهه با هر میزان بارندگی را دارد.
اصغر عطایی دیروز به خبرگزاری شهر گفت: «با هماهنگی‌های صورت‌گرفته همه مناطق به صورت یکپارچه مسیل‌ها و کانال‌های جمع آوری آب‌ها را به طول ۵۳۰ کیلومتر و انهار فرعی به طول ۱۰هزار کیلومتر را لایروبی و رسوب‌برداری کرده‌اند».
مدیرکل امور خدمات شهری شهرداری تهران با اشاره به این که ۵ طرح لایروبی و رسوب‌برداری در تهران انجام شده است، افزود: «زمان بارندگی، واریزه‌های همراه با آب به پایین دست می‌آید و شن و لای وارد حوضچه‌ها می‌شود. حوضچه‌ها نیز تخلیه و پاکسازی شده‌اند. در حال حاضر مسیل‌ها و کانال‌ها کاملا آمادگی هر بارندگی را دارند».با این حال باران دیروز تهران نشان داد که این اقدامات برای تهران کافی نبوده و تهران را از شر ترافیک و به هم‌ریختگی یک روز بارانی نجات نداده است.
زیر ساخت‌های به روز نشده
اما در این میان برخی از کارشناسان معتقدند که آنچه به سیلاب در پایتخت می‌انجامد گاهی به دلیل طراحی‌های سالیان گذشته است. در این باره صفا صبوری دیلمی، معاون سابق فنی و عمرانی شهرداری تهران، با بیان اینکه بیشتر آبگرفتگی‌های پایتخت ناشی از زیر ساخت‌های ساخته شده در گذشته است، می‌گوید: «هنگامی که پروژه‌ای طراحی می‌شود برای بازگشت سیلاب 25 ساله و طبق استاندارد طراحی می‌شود، اما هنگامی که بازگشت‌های 300 ساله پس از افتتاح پروژه رخ بدهد نمی‌توان انتظار داشت آبگرفتگی ایجاد نشود. اگر حجم بارندگی از مقدار استاندارد بیشتر باشد آب به خیابان می‌رود و زمان برای دفع آن نیاز است که در همه جای دنیا هم این مورد پیش می‌آید. به بارندگی‌های فرانسه هم نگاه کنید نشان می‌دهد ممکن است بارندگی‌ها تا کمر ماشین‌ها را در آب قرار بدهد اما بدین معنا نیست که نهر ندارند بلکه مقدار بارندگی از دوره طراحی بیشتر است».
زباله‌ها مقصر اصلی آبگرفتگی
در این میان هر چند برخی از آبگرفتگی‌ها مربوط به بحث به روز نبود زیر‌ساخت‌ها و باران‌های بیش از مقدار پیش‌بینی است، اما نگهداری از شهر هم نقش مهمی در بروز آبگرفتگی و ایجاد ترافیک شهری دارد. شهروندان آشغال‌ها را در نهر می‌ریزند و تصور می‌کنند نهر آنها را با خود می‌برد، غافل از اینکه این نهر در خیابان شرقی-غربی مانند همت، گیر می‌کند. در شمال شهر زباله می‌ریزند از جنوب شهر سر در می‌آورد. اینجاست که چند صد تن زباله گیرکرده در زهکشی خیابان‌ها در هنگام باران دست به دست هم می‌دهد و زندگی را برای شهروندان سخت می‌کند.
با وجود پیش‌بینی هواشناسی، چرا تهران با هر بارندگی قفل و تردد در برخی معابر با سختی مواجه می‌شود؟ آیا مشکلات زیرساختی سبب راه‌بندان‌های پس از باران می‌شود یا رفتارهای شهروندان به تشدید چنین مشکلاتی می‌انجامد؟
علیرضا یعقوبی، کارشناس حوزه شهرسازی، با تائید این نکته که زباله بزرگترین مشکل گرفتگی معابر است، به خبرگزاری برنا می‌گوید: «تهران دو شبکه آب اصلی و فرعی دارد که شبکه آب‌های فرعی یعنی نهرها در اختیار مناطق بوده و شبکه اصلی در اختیار شهرداری مرکز و معاونت فنی و عمرانی انجام می‌شود. تهران به خاطر توسعه، شبکه‌هایش در برخی مناطق مانند 22 و 21 یعنی در غرب تهران هنوز کامل نشده ولی در قسمت‌های مرکزی و شرق و جنوب این شبکه کامل است و نگهداری نیاز دارد. برخی از آب گرفتگی‌ها به خاطر نهرهایی است که سرپوشیده شده است. زباله‌ها در نهرها ریخته می‌شود و مردم رعایت نمی‌کنند و البته شهرداری هم به موقع این نهرها پاکسازی نمی‌کند».
تغییر در رفتار رانندگی افراد
اما در کنار این موضوع، کارشناسان ترافیکی عواملی کاهش اصطکاک چرخ‌های وسیله نقلیه و سطح راه و نیز کاهش میزان دید در روزهای بارانی و برفی را هم که سبب احتیاط بیشتر و ریسک کمتر رانندگان می‌شود در بروز ترافیک موثر می‌دانند. از طرف دیگر کاهش سرعت حرکت خودروها به دلیل لغزندگی خیابان‌ها باعث می‌شود که کمبود ظرفیت معابر بیشتر از روزهای عادی احساس شود. این عامل صرفنظر از موقعیت جغرافیایی در نقاط مختلف دنیا وجود دارد. هر چند در شهرهایی که بارش باران یا برف در آنها به کرات اتفاق می‌افتد می‌توان انتظار داشت که تغییرات در رفتارهای رانندگی افراد کمتر ایجاد شود.
همچنین در روزهای بارانی وقوع تصادفات نیز افزایش می‌یابد و همین امر هم بر تشدید ترافیک تاثیرگذار است. تصادفات خسارتی که در شرایط بارندگی و به دلیل لغزندگی معابر و کاهش دید رانندگان اتفاق می‌افتد باعث می‌شود ظرفیت تسهیلات حملونقل شهری به شدت کاهش پیدا کند.
عدم توسعه مناسب سیستم حملونقل عمومی
مرور تجارب سایر کشورها نشان داد در کشورهایی که حملونقل عمومی توسعه‌یافته و دارای ظرفیت‌های سرویس‌دهی مناسب هستند، افراد در مواجهه با شرایط جوی نامساعد ترجیح می‌دهند از حمل‌ونقلی و به‌خصوص سیستم‌هایی که حساسیت کمتری نسبت به تغییرات جوی دارند استفاده کنند. در این میان استفاده از حملونقل عمومی به کاهش استفاده از خودروی شخصی منجر می‌شود و ترافیک خیابان‌ها را کم می‌کند.
اما در شهر تهران سیستم حملونقل عمومی در شرایط معمول نیز پاسخگوی حجم بالای سفرهای روزانه کلان شهر تهران به خصوص در ساعات اوج نیست و به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت که شهرندان به پشتوانه آن خودروهای شخصی خود را در خانه بگذارند.
به همین دلیل عامل تاثیرگذار دیگری که نقش مهمی در ترافیک شهرهای بزرگی مثل تهران در زمان بارندگی دارد این است که افراد در زمان بارش باران انگیزه بیشتری برای استفاده از خودروی شخصی دارند. چراکه احساس می‌کنند اگر بخواهند از وسایل حملونقل عمومی یا تاکسی استفاده کنند، باید بخشی از مسیر را پیاده بروند و در باران بمانند. به ویژه آن که معمولاً در چنین شرایطی کمبود تاکسی یا سایر تسهیلات حملونقل عمومی وجود دارد به همین دلیل عده زیادی از افراد که حتی به طور متعارف کمتر از خودروی شخصی استفاده می‌کنند به استفاده از خودروی شخصی خود در چنین شرایطی ترغیب می‌شوند.
دیدگاه تان را بنویسید