شبح موهوم رمدسیویر بر سر بیماران و خانواده‌ها

سعیده علیپور

رمدسیویر برای ما که در ایران زندگی می‌کنیم، دیگر نام‌آشناترین داروی دوران کروناست. حتی جلوتر از واکسن. ضدویروسی که گرچه تنها یک سال است سروکله‌اش در بازار دارویی ایران پیدا شده، اما از همان بدو امر، حاشیه‌های زیادی به همراه داشته است؛ روزی کمبودش و زمانی قیمتش. یک روز بی‌اثر خواندنش و زمانی نجات‌بخشیش. اما در آخرین حاشیه‌های مربوط به این دارو، خبر ترخیص محموله 13 تنی رمدسیویرهای یک شرکت هندی با سابقه نامطلوب و توزیع آن در بازار دارویی توجه‌ها را به سمت خود جلب کرد. خبری که این نگرانی را بار دیگر تشدید کرد که آیا آمار مرگ و میرهای بالای کرونا در کشور می‌تواند نتیجه تزریق بی‌حد و حصر این دارو یا حتی داروهای غیراستاندارد و فاسد باشد؟

 ماجرای عجیب ترخیص رمدسیویر غیراستاندارد

دیروز خبرگزاری ایلنا گزارشی منتشر کرد که در آن از ترخیص ۴۰۰ هزار ویال(عدد) از داروی رمدسیویر فاسد از گمرک خبر می‌داد.

براساس این گزارش، چهارم مرداد ماه سال جاری اداره بازرسی فنی دارو نامه‌ای با موضوع جلوگیری از واردات دارو از یک شرکت هندی به علت سوابق شکایات و ریکال داروها به اداره کل امور دارو و مواد تحت کنترل ارایه می‌دهد و درخواست می‌کند تا داروهای وارداتی از این شرکت هندی ترخیص نشود. در این نامه نوشته شده بود که «نظر به وجود موارد متعدد شکایت و ریکال از داروهای مختلف تولیدی یک شرکت در هند در سال‌های گذشته به دلایلی مانند رسوب، ذرات خارجی، حشره در ویال تزریقی و تغییر رنگ و شکل دارو؛ جلوی واردات داروهای این شرکت گرفته شود».

با این حال در تاریخ هشتم شهریور در شرایطی که تمام این داروها وارد چرخه توزیع شده بودند، خبرگزاری فارس گزارش داد که محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در نامه‌ای به سازمان بازرسی گفته که «گمرک بدون دریافت و اخذ مجوز از وزارت بهداشت اقدام به صدور مجوز ورود برخی از اقلام دارویی به گمرکات کرده است و این مسئله منجر به انباشت دارو در گمرکات در شرایط نگهداری نامطلوب شده است».

مطالعات بالینی متعدد از سوی سازمان‌های بین‌المللی، اثرگذاری داروهایی همچون رمدسیویر را بر درمان کرونا رد می‌کند، اما در ایران همچنان درمانگاه‌های سرپایی تزریق رمدسیویر راه‌اندازی و این دارو تجویز شده و در بازار دولتی و آزاد بین یک تا سه میلیون تومان فروخته می‌شود

اما گمرک ترخیص خودسرانه این داروها که شامل داروی رمدسیویر از شرکت هندی و سرم شرکت ترک بوده را رد و اعلام کرد که «در تاریخ یک شهریور نامه‌ای از سوی سازمان غذا و دارو به گمرگ فرودگاه امام ارسال می‌شود مبنی بر اینکه دقیقا رمدسیورهای همین شرکت هندی ترخیص شود». اتفاقی که مورد مشابه آن برای سرم‌های تولید یک برند ترک نیز رخ داد.

 رمدسیویرهای حاشیه‌ساز

در حالی که خرید هر قلم داروی رمدسیویر، ضمن ایجاد صف‌های طولانی در داروخانه‌ها و مراکز درمانی، هزینه بالایی روی دست سیستم درمان می‌گذارد و جیب بیماران را خالی‌تر از قبل می‌کند، بسیاری معتقدند این دارو اثربخشی لازم را ندارد و تنها در ایران اینگونه مورد توجه است. حتی برخی از مسئولان امر، شائبه کاسبی با این دارو را هم مطرح کردند. به طوری که علیرضا زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونای تهران، ۲۱ مرداد گفت که «ما ۷۲۰ میلیون یورو برای رمدسیویر هزینه کردیم، درحالی‌که باید این پول را خرج واکسن می‌کردیم». او افزوده بود که «هزینه داروهای کرونا چند برابر واردات واکسن شده است، اما اجازه خرید واکسن ندادند، چون فکر می‌کردند گران است». در این میان برخی کارشناسان معتقدند، مطالعات بالینی متعدد از سوی سازمان‌های بین‌المللی اثرگذاری داروهایی همچون رمدسیویر را بر درمان کرونا رد می‌کند، اما همچنان درمانگاه‌های سرپایی تزریق رمدسیویر راه‌اندازی و این دارو تجویز شده و در بازار دولتی و آزاد بین یک تا سه میلیون تومان فروخته می‌شود.

رمدسیویر را بزنید تا تموم شه!

در روزهای اخیر علی‌اصغر زنده‌دل، متخصص تب سنتی در یک برنامه تلویزیونی در شبکه افق با اشاره به صحبت‌های دکتر قانعی، مسئول سابق کمیته علمی مقابله با کرونا در رد اثرگذاری داروهای رمدسیویر و فاویپیراویر و از قول او گفت: «ژاپن این دارو را تولید کرد و دید هیچ تأثیری ندارد و آن را به چین داد و چین با ایران مذاکره داشت و ایران هم بدون مطالعه این داروها را در سطح هزار میلیارد تومان خریداری کرد و این خرید هزارمیلیاردی را در چند مرحله تکرار کرد و این دارو را به تمام استان‌ها و دانشگاه‌ها فرستاد. با علم به اینکه این دارو هیچ تأثیری ندارد، مردم را مجبور به استفاده از این دارو کردند. به مرور هم معلوم شد تنها کشوری که از این دارو استفاده کرده ایران بوده ‌است و ما خودمان داوطلبانه با وجودی که می‌دانستیم دارو اثری ندارد، آن را خریداری کرده‌ایم و از آن بدتر دستور داده شد تا تمام شدن این داروها مصرف شوند و به عبارتی بزنید تا تموم شه و پولش را از مردم بگیریم»!

خبر ترخیص محموله 13 تنی داروی ضدکرونا رمدسیویر یک شرکت هندی با سابقه نامطلوب و توزیع آن در بازار دارویی، نگرانی‌های زیادی را در خصوص اثرات نامطلوب این دارو بر سلامتی و زندگی بیماران به وجود آورده است

تا ۳ ماه دپوی رمدیسیور داریم!

اما در این میان آنچه بیشتر وضعیت را نگران‌کننده ‌نشان می‌دهد، اظهارات سیدجلیل میرمحمدی میبدی، نایب رئیس اول کمیسیون بهداشت است. او با بیان اینکه تا سه ماه دپوی رمدسیویر داریم به ایلنا گفت:‌ «معاون غذا و داروی کشور در جلسه‌ای به نمایندگان مجلس گفته که تا سه ماه دیگر دارو هست». دپویی که برخی تمام شدن آن را با کاهش موج گسترده کرونا همزمان می‌دانند.

ادعای افزایش مرگ و میر

اما در برنامه تلویزیونی شبکه افق؛ زنده‌دل  گفت که تنگی نفس و افزایش ۵۰ درصدی مرگ و میر از عوارض جانبی رمدسیویر و فاویپیراویر است. به همین خاطر هم ما بیمارانی داریم که اصلاً مردنی نیستند، اما با دریافت این داروها می‌میرند. از نگاه این پزشک باید وکلا و حقوقدانان و کسانی که دستشان می‌رسد متهمان را محاکمه کنند، چراکه به ازای هر یک نفری که بر اثر عوارض این داروها جان خودشان را از دست داده‌اند، مسئولند.

 هرچند برخی اظهارنظر جنجالی زنده‌دل را که تخصصش طب سنتی است و چندان گرایشی به طب مدرن ندارد، قابل اتکا نمی‌دانند اما معتقدند جدال در خصوص این دارو نه بر سر جان مردم که سیاسی و اقتصادی است.

ماجرای رمدسیویر از کجا شروع شد؟

همه چیز از یک لایو اینستاگرامی شروع شد. دهم فروردین دکتر هاشمیان، پزشک مستقر در بیمارستان مسیح دانشوری و متخصصICU ، در یک لایو اینستاگرامی انتقادات شدیدی را به وزارت بهداشت جهت جلوگیری از تولید یا واردات و استفاده از یک داروی ژاپنی به نام «فاویپیراویر» مطرح کرد. دارویی که بعدها آن را با نام رمدسیویر می‌شناسیم.

هاشمیان مدعی بود که وزارت بهداشت از ورود این دارو به دلیل نداشتن استاندارد «FDA» (سازمان غذا و دارو ایالات متحده) جلوگیری کرده، در حالی که این داروی ژاپنی توانسته جان 27 نفر از 30 نفر بیماری را که تحت درمان این دارو بوده‌اند، نجات دهد.

اما کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو در پاسخ به این اظهارت که به شدت واکنش‌برانگیز هم شده بود گفت: «مقررات و آیین‌‌نامه‌‌های حاکم بر ورود یک دارو به فهرست دارویی کشور مشخص است و هیچ جای دنیا در لایو اینستاگرامی درخواست ورود یک دارو به کشور را ابراز نمی‌‌کنند». جهانپور در ادامه تایید کرد که این دارو طبق آزمایش‌ها، تأثیر نسبی بر بهبود بیماران را نشان می‌‌دهد. او بعدها تمام قدتر پشت این دارو درآمد و اواخر مرداد ماه امسال گفت که رمدسیویر به کاهش ۴۰ درصدی مرگ و میر در بیماران مبتلا به کووید -۱۹ می‌انجامد.

هاشمیان بعد از صحبت‌های جهانپور بازی را تمام نکرد. او در گفت و گویی مفصل با یورونیوز مدعی شد که وزارت بهداشت از ما ناراحت است که چرا جلوتر از کمیسیون وزارت حرکت کرده‌ایم. او در ادامه تاکید کرد که شرکت‌های داخلی پیگیر تولید این دارو هستند.

تولید دارو در کشور

در نهایت چندی بعد یعنی در اردیبهشت رئیس سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه دارویی در مصاحبه‌ای با فارس تایید کرد که این دارو در کشور در حال تولید است و یک شرکت شروع به وارد کردن آن کرده است. همچنین موفق به واردات مواد اولیه آن شده‌ایم و اگر نتایج آزمایش‌های بالینی تایید شود ظرف چند روز آینده یک میلیون دوز از داروی فاویپیراویر که توسط صنایع دارویی تولید شده وارد بازار خواهد شد. بر اساس گزارشی که آن زمان روزنامه مردم‌سالاری منتشر کرد با تطبیق تاریخ ویدئو و فرآیند تولید دارو، شکی نیست که شرکت‌های تولید و واردکننده، خیلی زودتر از دعوای میان دو طرف، دست به تولید و واردات این دارو زده‌اند. با این حال نمی‌توان پذیرفت که وزارت بهداشت، اطلاعی از این موضوع نداشته باشد.

این موضوع شاید به نحوی در خصوص ادامه واردات و توزیع داروی رمدسیویر هم صدق کند. با وجود موج مخالفت‌ها و مطالعات در خصوص بی‌اثر بودن آن بر روند بهبود کرونا، هنوز هزاران ویال از این دارو وارد و حتی با شائبه فساد در داروخانه‌ها توزیع می‌شود. موضوعی که بسیاری معتقدند نتیجه ورود نگاه کاسبکاری اقتصادی و سیاسی به پروسه درمان در کشور است.