شرایط در خوزستان نفسگیر و آخرالزمانی است
صف آب، در دمای ۵۰ درجه
سعیده علیپور
در روزهای گرمی که خاموشی‌های برق اغلب نقاط کشور، مردم را درگیر و عصبانی و هشدارهای مداوم قطعی احتمالی آب، آنها را نگران کرده است؛ مردم خوزستان در رنجی مضاعف روزگار را سپری میکنند. آنها در کنار قطعیهای طولانی مدت برق، چندی است که باید قطعی آب را هم تاب بیاورند.
دیروز دمای هوای بیشتر شهرهای خوزستان در حالی به نزدیک 50 درجه رسید که برخی شهروندان این استان در ساعات اوج گرما و البته خطر شیوع ویروس کرونای دلتا، در صفهای طولانی آب بودند.
هفته گذشته در حالی گزارشهایی از خشک شدن کامل تالاب هورالعظیم و رودخانه‌های کرخه و زهره، دو رود پرآب در خوزستان در شبکه‌های مجازی منتشر شد که تصاویری تلف شدن هزاران ماهی بر اثر کمبود آب در این رودخانهها نشان می‌داد که این استان، مرز هشدار را رد کرده و به فاجعه نشسته است. کم‌آبی که خیلی زود دامان شهروندان این مناطق را هم گرفت و میتوان پیشبینی کرد که سایر نقاط کشور را نیز درنوردد.
شرایط سخت هویزه و دشت آزادگان
در همین باره دیروز قاسم ساعدی، نماینده شهر دشت آزادگان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به وضعیت نابسامان دسترسی به آب آشامیدنی در اغلب شهرهای استان خوزستان به‌ویژه هویزه و دشت آزادگان، وضعیت را «بدتر از کرونا و فاجعه» توصیف کرد و به ایرنا گفت: «در بسیاری از روستاها حتی امکان پمپاژ آب به دلیل خشک شدن رودخانهها وجود ندارد».
نماینده مردم دشت‌آزادگان در مجلس با انتقاد از عملکرد وزارت نیرو و سازمان محیط زیست گفت: «امسال تنش آبی همه خوزستان را دربرگرفته و وضعیت تالاب هورالعظیم به عنوان یکی از هولناک‌ترین فجایع زیست محیطی در تاریخ است».
به گفته وی وزارت نیرو وظایف اولیه خود را در قبال طبیعت و تامین حق‌آبه‌های زیست محیطی، انجام نمی‌دهد.
نماینده دشت آزادگان در مجلس شورای اسلامی گفت: «برخی رودخانه‌های خوزستان خشک شده‌اند و کودکان در این رودخانهها فوتبال بازی میکنند. رودخانه جراحی توسط وزارت نیرو کاملا خشک شده و کارون با آن همه عظمت به یک نهر کوچک تبدیل شده است. رودخانه کرخه که از طولانی‌ترین رودخانه‌های کشور است نیز متاسفانه وضعیت خوبی ندارد».
ساعدی با بیان اینکه وزیر نیرو باید نسبت به وضعیت به وجود آمده در خوزستان برای رودخانهها و تالاب‌ها پاسخگوی مردم باشد، افزود: «وزارت نیرو موظف است که حق‌آبه شرب انسانی، حق‌آبه‌های زیست محیطی و حق‌آبه مورد نیاز کشاورزان و دامداران را تامین کند».
وی با انتقاد از عملکرد رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: «آقای کلانتری در جای خود جا خشک کرده و هیچ کاری برای هورالعظیم انجام نداده است».
ساعدی افزود: «دولت و نهادهای نظارتی باید مچ مسببان اصلی خشک شدن تالاب هورالعظیم را بگیرند. نهادهای نظارتی باید در بحث مدیریت آب کشور ورود کنند و مدیریت‌های این حوزه را بر اساس آمار، ارزیابی و آسیب‌شناسی کنند تا متوجه شوند که پشت این قضایای مدیریت آبی، چه مساله‌ای وجود دارد».
وی گفت: «مردم خوزستان در وضعیتی به مراتب خطرناک‌تر از وضعیت کرونایی قرار دارند، زیرا تامین آب مورد نیاز آنها به خطر افتاده است. تاسیسات آبرسانی در بسیاری از روستاهای خوزستان به دلیل خشک شدن رودخانهها حتی دیگر امکان پمپاژ آب را ندارند و مردم بلاتکلیف مانده‌اند».
پیشتر عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست ضمن تاکید بر نبود اولویت در مصرف آب و کاهش ذخایر آب تجدیدپذیر از ورود ایران به مرحله «ورشکستگی آبی» خبر داده بود
تنش آبی در خوزستان
کارون پرآب‌ترین، بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین رودخانه ایران با ۹۵۰ کیلومتر طول این روزها وضعیت بدی دارد. این رود که در شرایط عادی ۵۶۰ مترمکعب بر ثانیه دبی آب آن است، طبق اعلام وزارت نیرو دبی آب آن، امسال ۲۶۰ درصد کاهش یافته و سبب خشکیدگی بخش‌هایی از این رودخانه پرآب شده است.
این تنها سرنوشت کارون نیست، بلکه 4 رود بزرگ دیگر این استان هم با مشکل کم‌آبی شدید روبروست و همین موضوع تنش را از سطح طبیعت به روستاها و از روستاها به شهرها کشانده است. به طوری که 20 شهر و 730روستای این استان از بی‌آبی رنج می‌برند. در همین باره قاسم سلیمانی دشتکی، استاندار خوزستان نیز چندی پیش با اشاره به اینکه آب شرب و امکانات زیرساختی از نیازهای ضروری این استان است گفت: «730 روستا در استان خوزستان به آب شرب سالم دسترسی ندارند».
دشتکی افزود: «در خوزستان بارندگی و کم بارش بودن، مصیبت است. بارندگی زیاد باعث تداخل فاضلاب و آب شرب می‌شود و خشکسالی نیز باعث شوری آب و غیر مصرف شدن آب شرب است».
در چنین شرایطی علاوه بر مشکل اصلی در تامین آب، بر اثر کم‌آبی و خشک‌شدن بستر رودخانه‌های استان، شرایط برای افزایش منابع تولید ریزگرد فراهم شده است. وضیعتی که می‌تواند باعث به اوج رسیدن تنش‌های محیط زیستی خوزستان در ماه‌های گرم پیش رو شود.
در این میان برخی شهروندان و اهالی روستاهای حاشیه رودخانهها می‌گویند به علت عدم دسترسی به آب آشامیدنی، آب کولرهای خود را جمع‌آوری کرده و می‌نوشند. هر چند قطعی مداوم برق در این مناطق نیز این امکان را از مردم سلب کرده است. مشکل تنها مختص این استان نیست و کم‌کم صدای مخوف آن به گوش سایر شهرها هم می‌رسد. به طوری که شرکت آب و فاضلاب کشور نیز اعلام کرده است که بحران تامین آب در روستاها تشدید شده و تعداد روستاهای نیازمند به آبرسانی سیار از ۵ هزار و ۵۰۰ مورد در سال گذشته به ۸ هزار مورد در سال جاری در کشور افزایش یافته است.
این بار صدای بحران آب
بلندتر از گذشته است
هر چند برخی اخبار اخیر در خصوص عدم تامین حق‌آبه هورالعظیم، را در فاجعه بار شدن وضعیت آب این استان مقصر می‌دانند، اما برخی از کارشناسان محیط‌زیست معتقدند؛ برداشت گسترده آب از منابع زیر زمینی، انتقال آب از سرچشمه‌های رودخانه‌های استان خوزستان به فلات مرکزی ایران و سدسازی‌های بی‌رویه بر روی این رودخانهها از عوامل مهمی است که در گفته‌های مقامات به آن اشاره نمی‌شود.
هر چند که این بار صدای بحران آب بلندتر از دفعات قبل است اما چندی است که اهالی «غیزانیه» روستایی در نزدیکی اهواز بارها به کمبود و نبود آب اعتراض کردند. شرایط بارها چنان بر مردم این منطقه سخت شد که با بستن جاده ، خواهان تامین آب آشامیدنی سالم شدند. مطالبه‌ای که به آن توجهی نشد و گاهی با آن برخورد هم صورت گرفت.
کم‌آبی و خشک‌شدن بستر رودخانه‌های خوزستان، سبب افزایش ریزگردها شده و ضمن پایین آوردن کیفیت زندگی مردم، تنش‌های محیط زیستی خوزستان را در ماه‌های گرم پیش رو افزایش خواهد داد
یک قطره آب تو خونه‌ها نیست
قطعی آب در خوزستان دیروز در فضای مجازی هم خبرساز شد و انتقادات زیادی به همراه داشت.
کاربری در توییتر نوشت: «استانی با بیش از 10 سد عظیم آبی بزرگ که بیست درصد برق کشور را تامین می‌کند. روی نفت و گاز بیکران با بیش از ده‌ها پتروشیمی فعال، رتبه دوم کشاورزی ایران و داشتن هفتاد درصد صادرات و واردات دریایی کشور در دمای بالای پنجاه درجه نه آب دارد و نه برق!»
کاربر دیگری نوشت: «در حالی که از قطعی برق می‌نویسیم، مردم در گرم و خشک‌ترین مناطق کشور از تشنگی و قطعی آب فریاد می‌زنند: «یک قطره آب تو خونه‌ام ندارم!» و در خوزستان، نماینده دشت آزادگان میگه که رودخانه جراحی کاملا خشک شده. کارون با آن عظمت به یک نهر کوچک تبدیل شده. کرخه وضعش بهتر نیس...»
کاربر دیگری با اعتراض به آب استفاده شده در استخر ویلاها نوشت: «درحالیکه خوزستان اینروزها با کمبود شدید آب مواجه است و کشاورزانش حتی حق کشت تابستانه را هم ندارند، باغ ویلاها با حفر چاه غیرمجاز به صورت روزانه استخرچند ده متری خودرا پر و خالی میکنند؛ آیا وقتش نشده تا برای باغ ویلاها و آثار مخرب آنها بر سفره‌های آب زیر زمینی و کشاورزی فکری کرد؟».
آب کوپنی می‌شود؟
کمبود و قطع آب در سال‌های گذشته در ایران، تبدیل به یک بحران اساسی برای مردم و گروه‌های مختلف شغلی شده است.
پیشتر عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست ضمن تاکید بر نبود اولویت در مصرف آب و کاهش ذخایر آب تجدیدپذیر از ورود ایران به مرحله «ورشکستگی آبی» خبر داده بود.
همه این خبرها سبب شد تا شایعاتی در خصوص کوپن آب و جیره‌بندی آب در فضای مجازی منتشر شود. خبری که گرچه تکذیب شد اما نمی توان آن را چندان هم دور از واقعیت دانست. در همین باره حمیدرضا جانباز مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب ایران گفت: «هنوز به شرایط کوپن نرسیده‌ایم اما در برخی از استان‌ها در تابستان امسال وضعیت سختی داریم». به گفته او در حال حاضر ۳۰۴ شهر در معرض تنش آبی هستند و ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز تامین آب قرار دارند. خبری که بیم آن را بر می‌انگیزد به زودی آنچه در برخی از شهرها و روستاهای خوزستان و سیستان و بلوچستان شاهد آن هستیم تمام کشور را در بر بگیرد.
دیدگاه تان را بنویسید