«رومینا اشرفی»؛ جدیدترین قربانی قتل‌های ناموسی در ایران و یادآور یک قانون دیرپا؛
دخترکُشی قصاص ندارد!
زرناز غلامی
«پدر رومینا با داس دخترش را کشت». این خبر را رسانه‌های محلی استان گیلان مخابره کردند و از قتل ناموسی دختری ۱۴ ساله به دست پدرش در روستایی در این استان پرده برداشتند.
خبر به سرعت انتشار گسترده‌ای یافت و سایت‌های خبری و کانال‌های تلگرامی نوشتند که پدر رومینا اشرفی او را در خواب «سر بریده است».
بنابر گزارش‌ها این قتل ناموسی اول خرداد رخ داده، اما خبر آن چند روز بعد منتشر شده است.
به گزارش گیل‌خبر، رومینا اشرفی، متولد ۱۳۸۵ در بخش حویق از شهرستان تالش، دلباخته یک مرد همشهری خود بود و در پی مخالفت‌های شدید پدرش با این ازدواج، از منزل فرار کرد.
اما پلیس بعد از گزارش خانواده او و مرد همراهش را دستگیر کرد. به گفته شاهدان محلی رومینا از ترس جانش نمی‌خواسته به خانه برگردد؛ اما پلیس «طبق قانون» او را تحویل خانواده‌اش داده است.
به عبارت دیگر، گفته می‌شود رومینا به دلیل حفظ امنیت جانی خود و آشنایی با خلقیات پدرش، تمایل به بازگشت به خانه نداشته اما طبق قوانین و به تشخیص پلیس، این دختر نوجوان به ناچار به پدر خانواده تحویل داده می‌شود.
شواهد امر حاکی از آن است که پس از بازگشت رومینا به خانه، جو حاکم بر خانه نه تنها آرام نمی‌گیرد، بلکه اختلافات و تحریکات خانوادگی بالا گرفته و آتش خشم پدر شعله‌ورتر می‌شود تا جایی که پدر در روز یکم خرداد با خلوت کردن خانه، گردن رومینای ۱۴ ساله را با استفاده از داس درحالی که او در خواب بود، به طرز فجیعی از تن جدا می‌کند.
به گفته افراد محلی، مادر رومینا بعد از دیدن این صحنه با شیون و فریاد همسایه‌ها را خبر می‌کند و البته پدر نیز بعد از ارتکاب جرم با در دست داشتن داس از خانه خارج شده و به قتل دخترش اعتراف می‌کند ؛ در پی آن نیز توسط پلیس بازداشت و به مراجع قضایی سپرده می‌شود.
دو روایت متفاوت
سایت میدان در گزارشی با مردی که گفته شده با رومینا اشرفی در ارتباط بوده و همین طور عموی مقتول صحبت کرده که دو روایت متفاوت از ماجرا تعریف کرده‌اند.
در این گزارش، بهمن ۳۵ ساله گفته است که پدر رومینا به دلیل آن که «مذهب ما یکی نبود» مخالف ازدواج‌مان بوده و در پی این مخالفت‌ها رومینا از او خواسته که «او را فراری بدهد».
او می‌گوید آنها با هم فرار کرده‌اند تا این که پدر رومینا از او به دلیل «آدم‌ربایی» شکایت کرده و در نهایت پلیس آنها را دستگیر کرده است.
بهمن گفته است که یک شب در بازداشت بوده اما چون رومینا در بازجویی‌ها گفته که به اجبار همراه او نرفته، آزاد شده است.
اما اسفندیار اشرفی، عموی رومینا در گفت‌وگو با سایت میدان، بهمن را متهم کرده که «با زور و تهدید» رومینا را با خود برده و شش روز او را نگه داشته است.
او می‌گوید: « بعد از این موضوع حتی ما خواستیم که بیایند و خواستگاری کنند، اما خانواده آن پسر گفتند نه، پسر ما اشتباه کرده است. حتی عاقد آمده بود که عقدشان کند اما آن پسر قصدش چیز دیگری بود.»
عموی مقتول می‌گوید مادر ۴۰ ساله رومینا شرایط روحی خوبی ندارد و زندگی برادر شش ساله رومینا «نابود شده است.»
نام «قاتل» در آگهی ترحیم
این قتل ناموسی تکان‌دهنده در فضای مجازی و ازسوی کاربران بازتابی گسترده همراه با شوک و ناباوری داشته است.
در حالی که کشته شدن رومینا به دست پدرش جامعه ایران را بهت‌زده کرده است، انتشار تصویر آگهی ترحیم این دختر نوجوان شمالی در رسانه‌های اجتماعی بار دیگر واکنش‌های زیادی را برانگیخته است زیرا در اعلامیه ترحیم رومینا، نام «کربلایی رضا اشرفی»، پدر او که عامل این قتل ناموسی است، درج شده است.
نام پدربزرگ‌ها، برادر، دایی و عموهای رومینا نیز به عنوان صاحب عزا در این آگهی آمده است.
مراسم ترحیم سومین و هفتمین روز درگذشت رومینا روز دوشنبه ۵ خرداد در منزل پدربزرگش در روستای سفیدسنگان برگزارشد.
یکی از کاربران با بیان اینکه «هم می‌کشد و بهش هم تسلیت می‌گویند!» یادآور می‌شود: «قاتل و هم‌دستان قاتل »گرامی« خوانده می‌شوند و برای تسلیت باز نزد همان قاتل می‌روند... چه حقیرند افرادی که در چنین مراسمی شرکت می‌کنند! این آگهی طنز تلخِ زندگی زیر سایه مردسالاری و قوانین متحجرانه است.»
ورود دادستانی و بهزیستی به موضوع
پس از واکنش گسترده به قتل ناموسیِ دختر ۱۳ ساله در تالش؛ معاون امور اجتماعی بهزیستی گیلان از ورود دادستانی و بهزیستی به موضوع این قتل خبر داد.
بنابر گزارش‌ها، رضا جعفری این قتل را «نمونه‌ای از نقض آشکار حقوق کودک» نامید و گفت که «به دلیل ماهیت جرم، دادستان مطابق با ماده ۵ قانون حمایت از کودک و نوجوانان به‌عنوان مدعی‌العموم ورود پیدا کرده است و بهزیستی نیز به عنوان سازمان دولتی مدافع حقوق کودکان، تمام تلاش‌های خود را جهت احقاق حقوق حقه کودک به کار خواهد برد.»
پدر قصاص نمی‌شود
با این حال بر پایه قوانین جاری در ایران، پدر رومینا به عنوان قاتل قصاص نمی‌شود. بر اساس قانون مجازات اسلامی در ایران پدری که فرزندش را بکشد قصاص نمی‌شود و در صورت محکومیت در دادگاه به پرداخت دیه و حبس محکوم می‌شود. به بیان دیگر، مطابق با ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی، پدر در جایگاه ولی دم در قتل فرزند قصاص نمی‌شود بلکه قصاص تبدیل به دیه و تعزیر می‌شود. به هر حال هنوز جزئیاتی از احتمال آغاز مراحل قضایی و محاکمه این پدر قاتل منتشر نشده است. اما حمیدرضا گودرزی، وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به جنبه عمومی قتل رومینا اشرفی توسط پدرش اظهار کرد: از لحاظ قانونی پدر در صورت قتل فرزندش قصاص نمی‌شود، اما جنبه عمومی جرم را که ۳ تا ۱۰ سال حبس است، باید بگذراند.
در هر صورت قتل رومینا با واکنش‌های مختلفی از سوی اهالی منطقه این دختر نوجوان و افکار عمومی مواجه شده است. بواقع اینگونه موارد از جمله جرایمی است که قلب افکار عمومی را در سینه می فشارد و شاید لازم است تا مجلس و قانون برای جلوگیری از تکرار این موارد تدابیر شدیدتری اتخاذ کنند.
واکنش زنان مسئول؛ از نقد قانون تا دستور پیگیری
معاون سابق امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری ایران در دولت یازدهم نیز به این قتل ناموسی واکنش نشان داده است.
شهیندخت مولاوردی در توئیتی نوشته است: «رومینا نه اولین قربانی قتل‌های ناموسی است و نه آخرین آن؛ تا زمانی که قانون، رویه قضایی و فرهنگ حاکم و مسلط بر جوامع محلی و جهانی بازدارندگی لازم را نداشته و با تشویق و ترویج آن در خدمت این جنایت بشری باشند.»
در همین راستا، معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری نیز با صدور دستوری ویژه، خواستار رسیدگی به پرونده جنایت در تالش شده است.
زخمی که دوباره سر باز کرد
همه ساله در ایران، زنان و دخترانی به دست مردان خانواده خود، تحت عنوان دفاع از ناموس، به قتل می‌رسند و این بار قرعه به نام رومینا افتاده است!
آمار دقیقی از این نوع قتل‌ها در ایران در دست نیست، اما اینطور که گفته می‌شود، ناموس یکی از سه عامل منجر به قتل در کشور است.
در سال ۹۳، هادی مصطفایی، معاون وقت مبارزه با جرائم جنایی پلیس آگاهی تهران خبر داده بود که ۲۰ درصدِ قتل‌های ایران، قتل‌های ناموسی است.
وب‌سایت خبرآنلاین هم نوشت است: «طبق آمارها در سال ۱۳۹۲، ۱۸.۸ درصد از قتل‌ها با انگیزه‌های ناموسی و منکراتی بوده و استان‌های خوزستان، فارس، آذربایجان شرقی از جمله استان‌هایی هستند که بالاترین آمار این قتل‌ها را داشته‌اند.»
علاوه بر این، این قتل‌ها در استان‌های ایلام، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، لرستان، چهارمحال و بختیاری، همدان و آذربایجان غربی هم به چشم می‌خورد.
«رومینا نه اولین قربانی قتل‌های ناموسی است و نه آخرین آن؛ تا زمانی که قانون، رویه قضایی و فرهنگ حاکم و مسلط بر جوامع محلی و جهانی بازدارندگی لازم را نداشته و با تشویق و ترویج آن در خدمت این جنایت بشری باشند»
در ویکی‌پدیا آمده است: «قتل ناموسی به ارتکاب خشونت و اغلب قتل زنان یک خانواده به دست مردان خویشاوند خود گفته می‌شود. این زنان به علت «ننگین کردن شرافت خانواده خود» مجازات می‌شوند. این ننگ موارد گوناگونی را شامل می‌شود از جمله خودداری از ازدواج اجباری، قربانی یک تجاوز جنسی بودن، طلاق گرفتن (حتی از یک شوهر ناشایست)، رابطه با جنس مخالف، یا ارتکاب زنا. برای اینکه فردی قربانی جنایت‌های ناموسی شود، فقط اینکه گمان برده شود او آبروی خانواده را بر باد داده است کافی‌ست.»
به گفته بازپرس شعبه ویژه قتل اهواز برخی آداب و رسوم «مانند لزوم ازدواج دخترعمو با پسرعمو نیز یکی از دلایل این قتل‌ها است که برخی مواقع اگر غیر از این اتفاق بیفتد منجر به قتل می‌شود.» برخی قتل‌های ناموسی هم فقط بر مبنای سوء ظن صورت می‌پذیرد.
رواج خشونت در نبود برخورد قانونی
دکتر افسر افشار نادری، رواج و عادی شدن خشونت در جامعه را یکی از دلایل منجر به وقوع وقایع خشونت‌آمیز می‌داند و به شفقنا زندگی می‌گوید: «خشونت یک عامل فرهنگی است که بر اثر عدم برخورد جدی با جرایم خشونت‌آمیز تبدیل به یک امر عادی شده است. به طور مثال زمانی که زنی برای شکایت از خشونت و کتک خوردن از سوی همسرش به دادگاه مراجعه می‌کند با این سوال مواجه می شود که آیا مرد خرجی می‌دهد؟ اگر جواب مثبت باشد به او توصیه می‌شود که برو به زندگیت ادامه بده. یعنی اصلا این درک وجود ندارد که خشونت و خرجی و نفقه دو موضوع جدا از هم است و این تصور وجود دارد که مردی که خرجی زنش را م دهد اجازه هر نوع خشونتی علیه همسرش دارد.»
«پدر رومینا با داس دخترش را کشت». این خبر را رسانه‌های محلی استان گیلان مخابره کردند و از قتل ناموسی دختری ۱۴ ساله به دست پدرش در روستایی در این استان پرده برداشتند
این روانشناس با اشاره به رواج قتل‌های ناموسی در ایران خاطرنشان می کند: «در بسیاری از موارد اینکه فرد مشکوک به خیانت بوده مجوزی برای اقدام خشونت‌آمیز علیه همسر بوده است. اقدام قانونی علیه این اعمال خشونت‌آمیز هم نیاز به شاکی خصوصی دارد که در بسیاری از موارد شاکی خصوصی با تهدیدات مختلف مجبور به دنبال نکردن شکایت می‌شود. این مسایل باعث می شود روز به روز بیشتر شاهد قتل‌های ناموسی باشیم.»
به هر حال آنچه مسلم است قتل هولناک، تکان‌دهنده و تأثربرانگیز رومینا اولین مورد قتل‌های ناموسی در کشور ما نبوده و بدون‌شک آخرین آن نیز نخواهد بود. تکرار می‌شود و تکرار می‌شود و زنان و دختران بیشتری را به عنوان قربانی به کام خود می‌کشاند ریشه در سنت و تابوهای اجتماعی- فرهنگی دارد؛ نه قانون مانعی بر سر راه آن است و نه اساسا حمیتی برای ریشه‌کن کردن آن دیده می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید