«برنامه اقدام فوری» برای نجات صنعت گردشگری از امروز اجرا می‌شود
پیچیدن نسخه‌های قدیمی برای یک بیمار محتضر
رویا کاکاوند
ماهی که گذشت ایران و رخدادهای آن در صدر اخبار بسیاری از رسانه‌ها بود. ترور شهید قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران توسط آمریکا و واکنش‌ها و رخدادهای پس از آن تاثیری عمیق بر بسیاری از ابعاد سیاسی و اقتصادی کشور گذاشت. چند روز پس از ترور، نیروهای ایرانی دو پایگاه آمریکایی در عراق را هدف حمله موشکی قرار دادند و تنش شدید بین ایران و آمریکا شائبه یک جنگ قریب‌الوقوع را در منطقه ایجاد کرد؛ سقوط فاجعه‌بار هواپیمای اوکراینی توسط پدافند خودی نیز در شرایط حساس پس از حمله رخ داد و این پیغام را به جهان مخابره کرد که آسمان ایران تا اطلاع ثانوی امن نیست.
بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی که نگران امنیت هواپیماها و مسافران خود بودند به سرعت تمام پروازهای خود به ایران را لغو کرده و مسیرهای پروازی خود به دیگر کشورها را به گونه‌ای تنظیم کردند که از آسمان ایران نگذرد. آسمان ایران به سرعت خالی شد و ظرف چند روز بخش عمده‌ای از تورهای ورودی کشور لغو شدند.
به گفته حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی پس از سانحه سقوط هواپیمای اوکراین، تورهای ورودی از آمریکا و کانادا 100 درصد، تورهای استرالیا و حوزه‌ی اقیانوسیه 80 درصد، تورهای ورودی از اروپا 60 درصد و تورهای ورودی آسیا 60 درصد سفرهای خود به ایران را لغو کردند.
حسین سیادتیان، رئیس جامعه هتلداران استان فارس، یکی از گردشگرپذیرترین استان‌های کشور نیز از لغو رزرو هتل‌های این استان در نوروز 99 توسط گردشگران خارجی خبر داد و اعلام کرد به این ترتیب هتل‌های کشور در آستانه ورشکستگی قرار دارند.
در نتیجه این اتفاقات رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی طی نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در خواست حمایت فوری کرد.
یادآور می‌شود، بر اساس سند چشم‌انداز 20 ساله گردشگری ایران که از سال 1384 آغاز شده است، قرار بود در 4 برنامه توسعه پنج ساله ایران بتواند در سال 1404 با جذب 5/1 درصد از گردشگران دنیا یعنی 20 میلیون گردشگر خارجی و 2 درصد از درآمد این صنعت معادل 25 میلیارد دلار را به خود اختصاص دهد. اما تحولات سیاست داخلی و بین‌المللی کشور و رخدادهای اخیر، این صنعت را در آستانه آغاز آخرین برنامه پنج ساله توسعه در شرایطی قرار داده است که بیش از 70 درصد تورهای ورودی آن لغو شده‌اند و با تداوم شرایط فعلی به نظر نمی‌آید امیدی به تحقق سند 1404 باشد.
اجرای برنامه اقدام فوری گردشگری بدون بودجه
مشکلات پیش آمده و لغو گسترده تورهای ورودی ظرف چند روز سه بخش مهم و اصلی این حوزه در صنعت گردشگری کشور یعنی شرکت‌های هواپیمایی، دفاتر خدمات مسافرتی و هتلداران را با مشکلات جدی مواجه کرد. بنابراین وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور تصمیم گرفت در برنامه‌ای فوری با نام «برنامه اقدام فوری گردشگری» وارد عمل شده و از عوارض منفی این رخدادها را تا جای ممکن بکاهد.
علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سه شنبه اول بهمن اعلام کرد: «سران قوا، شورای امنیت ملی، وزرای امور خارجه و اقتصاد در جریان وضع گردشگری کشور قرار گرفته‌اند و گزارش کاملی هم در اختیار رئیس‌جمهور قرار داده شده و پیشنهادهایی هم به وزرای اقتصاد و خارجه فرستاده و دولت هم تمهیداتی دارد و تلاش می‌کند اثر اخبار منفی را کنترل کند. برنامه اقدام فوری گردشگری ایران با هدف خنثی سازی تبلیغات منفی و ترمیم چهره کشور از روز شنبه (5 بهمن ماه) اجرا می‌شود»
البته به گفته وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این برنامه هیچ بودجه ویژه‌ای ندارد و قرار است با همکاری دستگاه‌های دیگر به نتیجه برسد. بنابراین دست اندرکاران این حوزه در بخش‌های مختلف که درخواست حمایت از دولت را داشتند نیز نباید انتظاری داشته باشند.
به گفته وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برنامه اقدام فوری برای احیای صنعت گردشگری هیچ بودجه ویژه‌ای ندارد و قرار است با همکاری دستگاه‌های دیگر به نتیجه برسد
مونسان«تبلیغات مثبت» را محور برنامه اقدام فوری گردشگری ایران اعلام کرد. پیش از این، نیز مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری برنامه‌ای را با عنوان «اعتمادسازی تبلیغات گردشگری ایران» با هدف عبور از چالش‌های بوجود آمده است، منتشر کرده بود. ولی تیموری، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم در مورد جزییات این برنامه گفت:«برنامه کوتاه مدتی با عنوان «اقدام فوری» تهیه شده است که در زمان کوتاهی باید اقداماتی را در دو قالب مدیریتی و تخصصی انجام دهیم. در اقدامات مدیریتی یکسری هم‌افزایی‌ها و تکالیف دستگاه‌های دیگر تعیین شده است، مثلا وزارت امور خارجه باید فعال‌تر شود و با سفرای مقیم در ایران و خارج از کشور ارتباطاتی برقرار کند. همزمان چهره‌ها و شخصیت‌های موثر را به ایران دعوت کنیم تا جریان تبلیغی مثبتی را راه بیاندازند. در حوزه گردشگری عرف است یک بخش از برنامه استراتژی را به مدیریت بحران اختصاص دهند که در آن، اقدامات فوری با توجه به مخاطب و بازارها تعیین می‌شود. ما هم در برنامه اقدام فوری سعی کردیم تجربیات بین‌المللی و اقداماتی که کشورهایی چون هند، اندونزی، مصر و ترکیه در شرایط بحران انجام داده‌اند را بومی کنیم و در کنار پیشنهادهای بخش خصوصی، فعالان و کارشناسان گردشگری قرار دهیم.»
به گفته تیموری برگزاری نشست‌های دو جانبه، دعوت از اینفلوئنسرهای موثر، برگزاری نمایشگاه‌های ویژه، اختصاصی و حتی یک روزه در برخی کشورها از جمله دیگر محورهای این برنامه فوری است.
برنامه‌هایی که برای دست‌اندرکاران کهنه‌کار گردشگری کشور تکرار همان برنامه‌های قدیمی در راستای تصحیح نگاه منفی جوامع بین‌المللی به ایران است و رنگی از تفکری جدید ندارد.
پر کردن جای خالی گردشگر خارجی با گردشگری داخلی
لغو 70 درصدی تورهای ورودی به معنی خالی ماندن هتل‌ها، رستوران‌ها، اماکن گردشگری و بیکار ماندن تورگردانان و راهنمایان تور است. اما برخی از دست اندرکاران معتقدند حالا که تورهای ورودی را از دست داده‌ایم لزومی ندارد این ظرفیت‌ها خالی رها شود. این بار هم مانند سال‌های دهه 80 شمسی که گردشگری ورودی کشور تحت تاثیر تحریم‌های سنگین به مشکل برخورده بود، نسخه رونق گردشگری داخلی پیچیده شد.
سید محمد موسوی، عضو هیئت علمی پژوهشکده حکمت در یادداشتی با اشاره به این که براساس آمار رسمی شورای جهانی سفر و گردشگری حدود ۸۷ درصد تولید ناخالص داخلی ایران از صنعت گردشگری مربوط به سفرهای داخلی است و این مهم نه تنها در ایران بلکه در کشورهای بزرگ دنیا نیز از جمله چین (۸۸ درصد)، آمریکا (۸۰ درصد) و حتی اتحادیه اروپا (۷۷ درصد) و استرالیا (۷۴ درصد) نیز صدق می‌کند، عنوان کرد جایگزین کردن گرشگری داخلی به جای خارجی می‌تواند راه برون رفت از شرایط بحرانی موجود باشد. او تاکید کرد: «سیاستگذاران صنعت گردشگری کشور ابتدا باید همزمان با در نظر گرفتن تهدیدهای مختلف خارجی اثرگذار بر صنعت گردشگری کشور و همچنین شناخت ظرفیت‌های موجود گردشگری در داخل، فرصت‌ها و چالش‌های حوزه گردشگری را به صورت همه جانبه در نظر بگیرند تا با یک سیاست‌گذاری درست مبتنی بر واقعیات کشور تصمیم‌گیری کنند. باید این مهم را نیز مورد توجه قرار داد که صنعت گردشگری نه تنها در کشور ما بلکه در سراسر دنیا صنعتی محدود به گردشگر خارجی و هتل نیست این صنعت بسیار منعطف و گسترده‌تر از آن است که می‌توان از عوائد مختلف آن بهره برد.»
حوادث اخیر کشور به‌ویژه سقوط هواپیما بر اثر پدافند خودی، صنعت گردشگری را در شرایطی قرار داده است که بیش از 70 درصد تورهای ورودی آن لغو شده‌اند و با تدوام شرایط فعلی به نظر نمی‌آید امیدی به بهبود اوضاع باشد
رونق گردشگری داخلی در گرو شرایط اقتصادی
در حالی دست‌اندرکاران گردشگری کشور برای گذشتن از بحرانی که دامن گردشگری خارجی کشور را گرفته چشم امیدشان به رونق گردشگری داخلی است که وضعیت اقتصادی کشور به ویژه پس از گران شدن قیمت بنزین چندان چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای ندارد. آن هم پس از جهش 300 درصدی قیمت دلار در دو سال گذشته که موجب شد درآمد خانوارهای ایرانی به شدت کاهش یابد. به گفته احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیئت رئیسه مجلس سال ۹۸ سال تورم نقطه به نقطه ۵۰ درصد و عدد خط فقر برای خانواده در تهران زیر ۴ میلیون و 592 هزار تومان است. با این احتساب و با توجه به نرخ دستمزد وزارت کار اکنون بیش از 40 درصد مردم ایران زیر خط فقر هستند و در تهیه ملزومات زندگی با مشکل مواجه هستند پس سفر هیچ جایی در برنامه زندگی‌شان ندارد. افزون بر این که افزایش سه برابری قیمت بنزین به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی در هزینه سفر دامنه کسانی را که می‌توانند از گزینه سفر در مخارج ماهانه خود استفاده کنند را باز هم کمتر می‌کند. در نظر بگیرید که در بهترین روزهای گردشگری ایران در حدود 30 درصد از سفرهای داخلی با هدف گردشگری و زیارت انجام می‌شده است و حدود 60 درصد با هدف دید و بازدید از دوستان و آشنایان انجام می‌شده است. همچنین در نظر بگیرید سفر با هدف دیدار دوستان و آَشنایان عموما بدون تاثیری در اشغال هتل‌ها و رونق رستوران‌ها و اماکن گردشگری مانند موزه‌ها است. بنابراین می‌توان گفت با توجه به آمار نهایی سال 97 نهایت نرخ گردشگری داخلی در ایران حدود 30 درصد است. که آن هم با توجه به شرایط اقتصادی فعلی و نرخ بنزین اگر کاهش نداشته باشد، نمی‌توان امیدوار بود رشد جدی داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید