بازگشت دوباره بوی بد مرموز به پایتخت؛
نیاز مبرم و همیشگی تهرانی‌ها به ماسک!
ریحانه جولایی
کمتر از یک سال پیش بود که بوی بدی تهران را فراگرفت. این بوی نامطبوع در برخی مناطق شدت بیشتری داشت؛ اما تقریباً در همه نقاط تهران استشمام شد و همین باعث شد عجیب خوانده شود.
هنوز منشا بوی سال قبل مشخص نیست
چهارشنبه ۱۲ دی‌ماه ۱۳۹۷ بوی نامطبوعی در تهران، به‌ویژه در مناطق مرکزی شهر موجب آزار شهروندان شد. سئولان مختلف زباله، کود، گوگرد، گاز، فاضلاب، آتش و زباله سوخته را به‌عنوان منشأ این بو اعلام کردند. محدوده وسیع و شدت این بو بسیاری از شهروندان را نگران و مسئولان را وادار به واکنش کرده بود. افزایش آلودگی هوا هم یکی از احتمالاتی بود که برخی مسئولان شهری تهران به‌عنوان ریشه این بو اعلام می‌کردند.
ناهید خداکرمی، یکی از اعضای شورای شهر تهران در مصاحبه‌ای گفته بود: «ازآنجایی‌که در شمال شهر تهران این بوی نامطبوع کمتر است، به نظر می‌رسد که وارونگی هوا با این بو ارتباط داشته باشد.»
بلافاصله بعد از این اظهارنظر نماینده شورای شهر، رئیس دایره محیط‌زیست شهرداری تهران این ادعا را رد کرد و گفت: «سازمان مدیریت بحران، محیط‌زیست، قرارگاه «ثارالله»، آتش‌نشانی، شرکت فاضلاب، شهرداران مناطق و سازمان پدافند غیرعامل در کارگروه ویژه در حال بررسی موضوع هستند. وارونگی هوا علت بو نیست، بو باید کانون داشته باشد.»
سپس فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی خبر داد که ایستگاه مترو «ملت» منشأ انتشار بوی نامطبوع در تهران است. اما مدیرعامل شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه با تکذیب سخنان او و ادعاهایی مبنی بر استقرار تیم‌های آتش‌نشانی و آب و فاضلاب در این ایستگاه گفت: «ایستگاه‌ها به‌صورت مداوم رصد می‌شوند و خودتان می‌توانید بروید ببینید که کار مترو در جریان است و ایستگاه‌های مترو باز هستند و مشکلی وجود ندارد.» معاون پایش آلودگی هوای سازمان محیط‌زیست استان تهران نیز در گفت‌وگو با روزنامه «ایران»، احتمال منشأ بوی بد را گاز مرکاپتان عنوان کرد؛ ماده‌ای که در گاز خانگی به کار می‌رود. او همچنین خبر داد که در کمیته تشکیل‌شده برای ریشه‌یابی این موضوع، هیچ‌کدام از نهادها مسئولیت آن را قبول نکرده‌اند.
به‌هرروی گمانه‌های زیادی در رابطه با بوی نامطبوعی که یک‌باره تهران را فراگرفته بود زده شد. عده‌ای گفتند این بوی فاضلاب است و به ساختمان پلاسکو وصلش کردند و گروهی دیگر اعلام کردند بوی گوگرد است و امکان دارد ناشی از فعالیت‌های آتشفشانی کوه دماوند باشد. ترکیدگی لوله گاز شهری، فعالیت‌های پتروشیمی، انباشت زباله و حتی انتشار مواد خام‌سوزی و خروجی اگزوزهای کارخانه‌های غرب و جنوب تهران همه مواردی بود که در این رابطه مطرح شد اما هیچ‌کدام به نتیجه نرسید و حالا تقریباً بعد از 11 ماه این بو دوباره مهمان تهران شده است.
گمانه‌ها درباره بوی نامطبوع تهران
این بار هم مثل سال گذشته هیچ‌کس نمی‌داند دلیل این بو چیست و از کجا می‌آید؛ نه استانداری، نه سازمان محیط‌زیست و نه شورای شهر تهران و شهرداری. وقتی هیچ مقام رسمی اطلاع دقیقی از منشأ این بو نمی‌دهد، بازار گمانه‌زنی داغ می‌شود و دوباره تمام احتمالات سری قبل بررسی می‌شود.
در رابطه با بوی ناخوشایند این روزهای تهران ناصر کرمی، کارشناس محیط‌زیست معتقد است زباله‌های دفن شده می‌تواند منشأ بو باشد، اما صد در صد این موضوع را تأیید نمی‌کند. به گفته او در منطقه کهریزک از ده‌ها سال پیش زباله انباشت می‌شده و این زباله به بخشی از بافت خاک تبدیل شده است. موقعی که باران می‌آید و فعل‌وانفعالات شیمیایی رخ می‌دهد، بحث تخمیر و آتش‌سوزی رخ می‌دهد، بحث آزادسازی گاز متان رخ می‌دهد و این می‌تواند چنین بویی را تولید کند.
این کارشناس بااین‌حال تأکید می‌کند که برایش سخت است قبول کند منشأ بوی بد تهران، انباشت زباله است چراکه اگر واقعاً چنین بود می‌بایست مدت‌زمان انتشار بو خیلی بیشتر از چند روز و چند هفته باشد، نه اینکه مثل یک رخداد خاص فقط در دو مقطع زمانی منقطع رخ دهد.
رئیس شورای شهر تهران در جمع خبرنگاران: «استاندار گفتند که منشأ بو پیدا نشده و شرکت آب و فاضلاب هم مسئولیت آن را نپذیرفته است. البته یکی از دوستان به شوخی گفت گندی زدیم که بویش درآمده است»
با استناد به گفته‌های این کارشناس دلایل دیگری ازجمله انباشت فاضلاب یا شهرک‌سازی در جنوب فرودگاه امام خمینی و لایه‌برداری از خاک هم می‌تواند نقشی در بوی بد تهران داشته باشند. این در حالی است که به گفته کرمی اینکه چرا نهادهای مسئول پاسخی برای این معضل پیدا نمی‌کنند، بر کسی معلوم نیست چراکه ابزار لازم برای تشخیص منشأ این بوی بد را در اختیاردارند: «سازمان محیط‌زیست، شهرداری تهران و وزارت بهداشت ابزارهای لازم را در اختیاردارند. ما اصلاً نهادهایی داریم که کارشان همین است: پایش آلودگی‌های محیطی شهر تهران. آن‌ها حتماً می‌توانند منشأ این بو را تشخیص دهند.»
بوی امسال با سال قبل تفاوت دارد
خبرگزاری ایسنا در رابطه با بوی اخیر تهران با حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران صحبت کرده است. شهیدزاده معتقد است بویی که امسال در شهر پیچیده تفاوت‌هایی با بوی نامطبوع سال گذشته دارد. او گفته: «سال گذشته به‌محض انتشار بوی نامطبوع در نقاط مختلف شهر، غلظت دی‌اکسید گوگرد در بعضی ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا افزایش پیدا کرد. این موضوع نشان می‌دهد که بوی نامطبوع سال گذشته در تهران سبب افزایش گاز دی‌اکسید گوگرد شده بود، اما دیروز هم‌زمان با پخش بوی نامطبوع شاهد افزایش غلظت دی‌اکسید گوگرد نبودیم.» به گفته شهیدزاده تنها شباهت بوی امسال با سال گذشته این بود که در هر دو موقعیت باد از سمت جنوب و جنوب شرق به سمت تهران وزیده بود و این در حالی است که بادهای تهران عموماً از سمت غرب و جنوب غرب می‌وزند. مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفته: «به همین دلیل شاید بتوان گفت که منشأ بوی نامطبوع تهران که هرازگاهی استشمام می‌شود خارج از شهر است.»
«مثل‌اینکه قضیه امنیتی است»
عجیب‌ترین واکنش نسبت به بوی بد تهران از سوی محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران صورت گرفته است. او پیش از جلسه شورای شهر در جمع خبرنگاران بیان کرده بود: « استاندار خبر آخر را اعلام کردند و گفتند که منشأ بو پیدا نشده و شرکت آب و فاضلاب هم مسئولیت آن را نپذیرفته است. البته یکی از دوستان به شوخی گفت گندی زدیم که بویش درآمده است.» او در مقابل صحبت یکی از خبرنگاران درباره اینکه این بوی نامطبوع سال گذشته هم به مشام می‌رسید هم با لبخند گفت: «مثل‌اینکه قضیه امنیتی است.»
بااین‌حال پیگیری‌ها نسبت به بوی عجیب و نامطبوع تهران همچنان ادامه دارد. به همین دلیل روز سه‌شنبه مجمعی در تهران علت بوی بد پایتخت را بررسی کرد. به گفته محمدرضا بادامچی، از استاندار تهران پیگیری کردیم به ما گفته شد هنوز منشأ بو را تشخیص نداده و منبع آن را پیدا نکرده‌اند. ما پیگیری‌های لحظه‌ای از محیط‌زیست و استانداری داریم و خواسته‌ایم که گزارشی از اقداماتشان و علت انتشار بوی نامطبوع در سطح شهر تهران ارائه کنند.
نماینده تهران با بیان اینکه احتمالاً منشأ بوی نامطبوع همان بوی نامطبوع در شهرهای واوان، رباط‌کریم و اطراف فرودگاه امام خمینی (ره) است، گفت: روزانه 14 میلیون نفر در تهران جمع می‌شوند که حل مسائل محیط زیستی مربوط به این حجم جمعیت با شیوه‌های قدیمی مقدور نیست؛ باید از تکنولوژی روز و مطابق با استانداردهای محیط زیستی در این زمینه بهره گرفت تا از تکرار این اتفاقات جلوگیری شود.
در رابطه با همین موضوع پیروز حناچی، شهردار تهران هم گفت: منشأ بوی نامطبوع تهران در دست بررسی است و قرار است در کمیته‌ای در استانداری تهران این مسئله بررسی شود.
او همچنین اضافه کرد: در مورد منشأ بوی تهران، تمامی عوامل مؤثر را ابتدا باید جمع‌آوری کنیم ازجمله جهت باد، آلایندگی‌های شهر تهران و ...؛ لذا همکاران در کمیته‌ای که قرار شد در استانداری تشکیل شود، در حال انجام این کار هستند؛ هر کدام از این فرضیه‌ها ادله‌ای دارد لذا باید ابتدا اطلاعات را جمع‌آوری و موردبررسی قرار دهیم.
حناچی در مورد تأثیر این بوی نامطبوع بر سلامت شهروندان هم اظهار کرد: عاملی که اضافه‌تر از موارد قبل باشد و برای سلامتی زیان‌آور باشد، به‌طورقطع دیده نشد، اما علت اینکه منشأ بود چه بوده، در دست بررسی است.
فقدان پاسخگویی، معضل اصلی شهر
کلام آخر اینکه تهران کلان‌شهری با هزار مشکل در روز است. مشکلاتی که گاهی یک منطقه را دربرمی‌گیرند و بعضی اوقات هم تمامی شهر را درگیر خود می‌کنند. اما شاید مشکل اساسی این کلان‌شهر فقدان پاسخگویی برای چرایی مشکلات باشد.
امسال هم مثل سال گذشته هیچ‌کس نمی‌داند دلیل بوی نامطبوع تهران چیست و از کجا می‌آید؛ نه استانداری، نه سازمان محیط‌زیست و نه شورای شهر و شهرداری
مشکلی که با تشکیل کمیسیون‌های تخصصی با حضور متخصصان واقعی تا حد زیادی قابل‌حل شدن است. انتظار می‌رفت بعد از انتشار بوی مرموز در دی‌ماه سال گذشته مسئولان شهری تهران کمیته‌هایی برای تشخیص منشأ این مشکلات تشکیل داده و به نتایجی هم رسیده باشند، اما اظهارنظرهای احتمالی مسئولان شهری و محیط‌زیست درباره منشأ بوی مرموز تهران نشان می‌دهد از سال گذشته تاکنون تصمیم جدیدی برای پیشگیری از وقوع این ماجرا و حتی تشخیص منبع آن از سوی مسئولان گرفته نشده است.
این فضای بی‌خبری می‌تواند افکار عمومی را در مورد این موضوع حساس کرده و بعداز آن شایعاتی را که از گوشه و کنار مطرح می‌شوند، روزبه‌روز قدرتمندتر کند.
دیدگاه تان را بنویسید