قطع سراسری اینترنت؛ مبین یک نکته مهم بود؛
«اینترنت ملی» کارساز نیست!
ریحانه جولایی
اجرای طرح سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین در چند روز گذشته در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفت و نگرانی‌هایی را در جامعه ایجاد کرد. افزایش ناگهانی قیمت بنزین بدون اعلام قبلی آن باعث شد تا مردم خشمگین شوند و همین خشم آنها را به خیابان‌ها کشاند. متعاقب آن اعتراضات به خشونت کشیده شد و عده‌ای که به صفت «آشوبگر» متصف می‌شوند، به تخریب گسترده اموال عمومی و آتش زدن بانک‌ها، پمپ‌بنزین‌ها و... دست زدند و تنش‌ها بالا گرفت؛ در پی آن اینترنت کل کشور قطع شد و با قطع شدن اینترنت مشکلات زیادی برای مردم و مشاغل به وجود آمد. در ابتدا گمان می‌رفت این قطعی موقت است و چند ساعت بیشتر طول نمی‌کشد تا شرایط به حالت عادی برگردد، اما همچنان روزها می‌گذرد و حتی با آرام شدن نسبی فضا اینترنت هنوز وصل نشده است. البته چند ساعت پس از قطع شدن اینترنت که با تصویب شورای عالی امنیت صورت گرفت، دسترسی به معدود سایت‌های داخلی از جمله وب‌سایت‌های داخلی، بانک‌ها و ادارات دولتی، خبرگزاری‌های داخلی و ظاهرا تمامی وب‌سایت‌هایی که سرورهای داخلی دارند امکان‌پذیر شد و به‌تدریج برنامه‌هایی از جمله انقال پول، درخواست تاکسی یا برخی سایت‌های خرید و فروش در دسترس قرار گرفت که برای دستیابی به این سایت‌ها باید به‌جای جست‌وجوی آن در گوگل، به صورت مستقیم آدرس آن را در نوار اینترنت نوشت.
آذری جهرمی با تأکید بر اینکه«ما موضوعی به نام اینترنت ملی نداریم»، گفته است: شایعاتی که مبنی بر اجرای اینترنت ملی بر سر زبان‌ها افتاده است صحت نداشته و اصلا اینترنت داخلی معنا ندارد بلکه یک عبارت کاریکاتور شده، بسیار غلط است
با در دسترس قرار گرفتن سایت‌های داخلی و طولانی شدن قطعی سراسری اینترنت در کشور بسیاری ادعا کردند که این تازه گام‌های آغازین اجرایی شدن طرح «اینترنت ملی» است و همین موضوع باعث شنیده شدن شایعاتی شد. بسیاری گفتند این همان شبکه ملی اطلاعات است که در چند سال گذشته بارها به آن اشاره شده و شاید تا پیش از اختلالات این چند روز، کمتر به صورت ملموس استفاده از آن مورد توجه قرار گرفته بود، اما در روزهای اخیر توانست اجرایی شود.
البته با اینکه می‌گویند طرح اینترنت ملی در حال اجراست؛ هنوز بسیاری از زیرساخت‌ها برای این طرح ایجاد نشده است. از جمله ساخت موتورهای جست‌وجو و پیام‌رسان برای انتقال اطلاعات و فایل‌ها نظیر یاهو یا گوگل و کاربران در حال حاضر برای انتقال فایل‌ها و اطلاعات به این سایت‌ها نیاز دارند. با این حال اگر اتفاق مشابه قطعی اینترنت در روزهایی رخ می‌داد که شبکه ملی اطلاعات و سرورهای داخلی نبودند، دسترسی به وب‌سایت‌های داخلی هم برای کاربران ممکن نبود.
اینترنت ملی از کجا آمد؟
اما شاید برای خیلی از ما این پرسش پیش آمده باشد که طرح شبکه ملی اطلاعات برای اولین بار از کجا آمد؟ این طرح برای اولین بار اواخر سال ۱۳۸۴ مطرح و مهم‌ترین دلیل پیاده‌سازی این شبکه در آن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد، اما در سال‌های بعد عملا اجرای این طرح با کندی صورت گرفت تا اینکه در دوره وزارت محمود واعظی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم، اجرای این طرح پیگیری و درنهایت در اواخر همان دولت فازهای اول، دوم و سوم آن افتتاح و رونمایی شد.
در سند «ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» که سایت مرکز ملی فضای مجازی منتشر کرده، آمده که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبکه همه شبکه‌های کشور است. شبکه ملی اطلاعات متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملاً داخلی، شبکه‌ای حفاظت‌شده نسبت به اینترنت و شبکه‌ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است. این شبکه در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران با پشتیبانی کامل از دیگر اقدامات آموزشی، حقوقی و قضایی به نحو مطلوب و مطمئن تامین‌کننده نیازهای ارتباطی برای انواع ذی‌نفعانی که حداقل یکی از آنها در داخل کشور قرار دارد، است. شبکه ملی اطلاعات امکان ارائه انواع خدمات و محتواهای فضای مجازی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و دفاعی را در کشور فراهم می‌کند.
با در دسترس قرار گرفتن سایت‌های داخلی و طولانی شدن قطعی سراسری اینترنت در کشور بسیاری ادعا کردند این تازه گام‌های آغازین اجرایی شدن طرح «اینترنت ملی» است و همین موضوع باعث شنیده شدن شایعاتی شد
اینترنت ملی هیچ معنایی ندارد
در سند ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات، بر ایجاد شبکه‌ای با قابلیت برقراری ارتباطات امن و پایدار میان دستگاه‌ها و مراکز حیاتی کشور و میزبانی داخلی در صورت نبود شبکه جهانی اینترنت تاکید شده است؛ کمااینکه اکنون با قطع شدن اینترنت جهانی، سرویس‌هایی که بر بستر شبکه ملی اطلاعات، شکل گرفته‌اند، بدون اختلال در دسترس کاربران قرار داشته و به فعالیت خدمات‌رسانی خود ادامه می‌دهند.
به همین دلیل است که در حال حاضر دسترسی به اغلب سایت‌های ایرانی که در داخل کشور میزبانی می‌شوند، فراهم است و همچنین علاوه بر سرویس‌های داخلی همچون سرویس‌های حمل‌ونقل اینترنتی و فروشگاه‌های آنلاین داخلی، شبکه شتاب بانکی و شبکه خدمات‌رسانی بانک‌ها نیز بدون به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
اگرچه عده‌ای همواره راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات را مساوی با قطعی اینترنت و قطع ارتباط با شبکه جهانی می‌دانستند، اما مسئولان همواره این موضوع را رد کرده و عنوان کردند که اینترنت باید به عنوان یک خدمت روی شبکه ملی اطلاعات ارائه شود.
حالا با اتفاقات پیش آمده و اعتراضاتی که در رابطه با گرانی بنزین به وجود آمده حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد که اینترنت ملی وارد فاز اول اجرا شده است اما محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با تاکید بر اینکه زیرساخت شبکه ملی اطلاعات پیشرفت قابل‌توجهی داشته، تصریح کرده است که اگر زیرساخت شبکه ملی اطلاعات نبود، خدمات ابری داخلی و بسیاری از زیرساخت‌های مهم دیگر امروز را نداشتیم. شاید دو میلیون راننده تاکسی اینترنتی و مردم در عذابی بزرگ بودند، بانک‌ها مختل می‌شدند و بسیاری مباحث دیگر در پی آن به وجود می‌آمد.
او همچنین به این نکته اشاره کرد که قطع اینترنت ضررهای فراوانی برای مردم و نظام داشته و دارد و خبر داد که شورای امنیت کشور بزودی نسبت به صدور مجوز برقراری اینترنت در کشور اقدام خواهد کرد و او هم پیگیری‌های لازم را برای بازگشت اینترنت انجام می‌دهد.
از سوی دیگر آذری جهرمی گفته است که شایعه‌هایی که مبنی بر اجرای اینترنت ملی بر سر زبان‌ها افتاده است صحت نداشته و اصلا اینترنت داخلی معنا ندارد بلکه یک عبارت کاریکاتور شده، بسیار غلط است: «ما موضوعی به نام اینترنت ملی نداریم». وزیر ارتباطات در بخش دیگری از سخنان خود به این موضوع اشاره کرد که پیگیری‌های لازم در حال انجام است تا با عادی شدن شرایط مجوز لازم صادر شود و شرکت‌ها مجدد اینترنت را برقرار کنند.
وزیر کابینه دوازدهم با بیان اینکه قطع خدمات اینترنت ضربه بسیاری به مردم زده، اما حفظ امنیت کشور بسیار حائز اهمیت است، ادامه داد: با گروه‌های مختلفی که در این موضوع دست‌اندرکار هستند مانند وزارت کشور، صحبت کردم تا سریع‌تر اینترنت وصل شود.
وعده‌هایی برای وصل شدن اینترنت در آینده نزدیک
حالا سوالی که در این میان پیش می‌آید این است تا چه زمانی قرار است اینترنت قطع بماند؟ در همین رابطه یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفته است اینترنت به زودی وصل خواهد شد. البته ابوالفضل حسن‌بیگی معتقد است که معترضان از اینترنت برای پیشبرد کارهایشان استفاده می‌کردند و با توجه به دستگیری تعدادی از معترضان، در چند روز آینده مجددا اینترنت وصل خواهد شد. او با اشاره به قطعی اینترنت بیان کرده :«در تمام دنیا امنیت موضوع اصلی و مهم محسوب می‌شود و تامین آن وظیفه قطعی نظام است، لذا وقتی احساس شود ابزاری عامل اغتشاش و ناامنی است و امنیت را مختل می‌کند باید تا زمان تامین امنیت استفاده از آن ابزار را محدود کرد. تصمیم قطع اینترنت هم در شورای امنیت کشور گرفته شده که این شورا متشکل از مسئولان امنیتی، نظامی و انتظامی است.»
بدیهی است که قطع اینترنت و نامعلوم بودن زمان وصل آن مشکلات زیادی برای مردم به وجود آورده است. از جمله این مشکلات ضرر و زیان به کسب و کارهای وابسته به اینترنت است، اما مهمتر از همه این‌ها نامشخص بودن تکلیف بیمارانی است که برای گرفتن نتایج نیاز به اینترنت دارند، بیماری که تایید نسخه‌اش به اینترنت وابسته است و هزار و یک دلیل دیگر که داشتن اینترنت را توجیه می‌کند. وقت آن رسیده که به جای پاک کردن صورت مسئله به فکر راه حل باشیم. شاید به جای قطع اینترنت که خسارات زیادی به همراه دارد، بهتر است به این اندیشیده شود که چگونه می‌توان فضایی قانونی برای مردم فراهم کرد تا در آن فضا، هم مطالبات خود را به‌صورت آزادانه مطرح و دنبال کنند، هم امنیت‌شان تأمین شود و هم مطالبات تجمعات اعتراضی‌شان به بیراهه کشیده نشود؟
دیدگاه تان را بنویسید