ریحانه جولایی

ظهور اینترنت به عنوان یک ابزار جدید، سریع و ارزان ارتباطی عرصه‌های مختلف زندگی بشر را دچار دگرگونی کرده و از بسیاری جهات معنا و مفهوم جدیدی به آن بخشیده؛ همچنین با از بین بردن فاصله‌های زمانی و مکانی جهان را برای همه به عرصه حضور تبدیل کرده است. امروزه نقش اینترنت در زندگی اجتماعی و در عرصه‌های علمی و فنی، غیرقابل‌انکار است. این تکنولوژی به یک جزء جدانشدنی زندگی تبدیل شده است چراکه زندگی روزمره و کاری بسیاری از افراد جامعه به اینترنت گره خورده است و جزو لاینفک زندگی امروز به حساب می‌آید.

دنیای کنونی، دنیای اینترنت است و اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست. سال‌ها پیش وقتی به اینترنت وصل می‌شدیم، انتظار پنج دقیقه‌ای یا بیشتر برای برقراری ارتباط کاملا معمول و طبیعی بود؛ اما حالا وقتی بارگذاری یک صفحه بیش از چند ثانیه طول می‌کشد کلافه می‌شویم. شاید کلافه شدن پشت شبکه اینترنت در ایران برای بسیاری از کاربران امری عادی باشد؛ اما کارشناسان حوزه اینترنت دلایل مختلفی را برای این کندی‌ها مطرح می‌کنند و راه‌حل‌هایی نیز ارائه می‌شود؛ راه‌حل‌هایی که سال‌ها در حال ارائه شدن است و کسی آن‌ها را تبدیل به واقعیت نمی‌کند. بسیاری از کارشناسان و شرکت‌هایی که در زمینه ارائه خدمات اینترنتی فعالیت دارند، یکی از اصلی‌ترین دلایل کندی سرعت اینترنت در کشور را کمبود پهنای باند عنوان می‌کنند.

شکایت‌های مردمی از سرعت اینترنت کشور

کاهش سرعت و کیفیت اینترنت در روزهای گذشته شکایت کاربران زیادی را در پی داشته است. این در حالی است که وزیر ارتباطات، اختصاص میزانی از پهنای باند فرکانسی برخی اپراتورها به سیستم‌های هواپیمایی، را باعث کاهش کیفیت اینترنت می‌داند.

گرچه موضوع سرعت و کیفیت اینترنت در ایران از سال‌ها پیش دغدغه‌های کاربران بوده، اما در روزهای اخیر بیش از پیش باعث شکایت کردن آنها شده است. آمارها نشانگر آن است که از میان شکایت‌های مختلف در حوزه‌های ارتباطی ایران، بیشترین شکایت‌ها به حوزه سرعت و کیفیت اینترنت مربوط می‌شود.

اگر شما هم کاربر پر و پا قرص اینترنت باشید حتما از پایین بودن سرعت اینترنت شکایت دارید. رسانه‌ها‌ و خبرگزاری‌های داخلی در روزهای گذشته بارها از «شرایط بسیار بد» اینترنت خبر و گزارش داده بودند که اپراتورها نیز با وجود ارائه خدمات ضعیف و بی‌کیفیت، قیمت‌های زیادی را در نظر گرفته و از طرف دیگر روند افزایشی قیمت بسته‌های اینترنتی اعتراض کاربران را به همراه داشته است.  گزارش شده بود که در این روزها شبکه موبایل نیز به دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده، با کاهش سرعت در برخی از شهرهای ایران مواجه شده است.

اما و اگر‌های خدمات اینترنتی 

موضوع شکایت کاربران تا جایی ادامه داشت که ایسنا در گزارشی به این موضوع پرداخت. طبق آمار سامانه رسیدگی به کاربران حوزه ارتباطات، شکایت مشترکان در درجه اول به حوزه «اینترنت پرسرعت، ثابت و در بخش‌های پشتیبانی و ارائه خدمات، کیفیت سرویس، مشکلات مالی و تعرفه» برمی‌گردد.

اداره کل «حفاظت از حقوق مصرف‌کنندگان معاونت امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» گزارش ماهانه سامانه ثبت و پاسخگویی به شکایات مشترکین خدمات ارتباطی (موسوم به سامانه ۱۹۵) را تا پایان شهریورماه سال جاری  منتشر کرده که بر اساس آن، اغلب شکایت‌ها به «حوزه خدمات اینترنتی» مربوط می‌شوند.

وزیر ارتباطات: با توجه به نیازی که سیستم‌های هواپیمایی کشور داشت، از ماه پیش مجبور شدیم میزانی از پهنای باند روی باند ۹۰۰ مگاهرتس را به سیستم‌های هواپیمایی اختصاص بدهیم

محمد امامی، مدیرکل حفاظت از حقوق مصرف‌کننده سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، بهمن‌ماه سال گذشته نیز با استناد به نتایج ارزیابی هفتگی سامانه ۱۹۵، اعلام کرده بود که بیشترین شکایت مشترکین مربوط به حوزه اینترنت بوده است. بر اساس گزارشی که ایسنا منتشر کرده، بیشترین شکایت‌های مشترکین اینترنت از شرکت مخابرات ایران در شهریورماه گذشته به «پشتیبانی و ارائه خدمات» اختصاص داشته و «اعمال محدودیت زمانی روی مکالمات سامانه ۲۰۲۰ و وجود صف انتظار طولانی جهت اتصال به اپراتور که مصادیق عدم ارائه خدمات پشتیبانی مطلوب است، به‌شدت در شکایات مطرح‌شده در این بازه مشهود است.»

همچنین بیشترین شکایت از اپراتور «همراه اول» در حوزه اینترنت به کیفیت سرویس (عدم دسترسی به اینترنت پرسرعت 3G و 4G )اختصاص داشته است. طبق همین گزارش، اکثر شکایت‌های ثبت‌شده در حوزه اینترنت از اپراتور ایرانسل نیز به کیفیت سرویس، قطعی و وصلی مکرر اینترنت وایمکس، خصوصا در رابطه با مودم‌های

 TD-LTE  اختصاص داشته است. تعداد کل شکایت‌های ثبت‌شده از اپراتور رایتل نیز در شهریورماه به نسبت مردادماه گذشته، بیش از ۳۶ درصد افزایش داشته است.

واکنش وزیر ارتباطات به وضعیت اینترنت

وضعیت بد اینترنت در ایران باعث شد تا وزیر ارتباطات نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد. محمدجواد آذری جهرمی اخیرا از تشکیل کارگروهی برای «بازنگری در پهنای باند فرکانسی اپراتورها» خبر داده و دریافت کردن گزارش‌های زیادی درباره کیفیت بد شبکه تلفن همراه را تأیید کرده است.

محمدجواد آذری جهرمی به‌رغم آنکه هسته اصلی شبکه ارتباطی کشور را در وضعیت استاندارد توصیف کرده، گفته است: «با توجه به نیازی که سیستم‌های هواپیمایی کشور داشت، از ماه پیش مجبور شدیم میزانی از پهنای باند روی باند ۹۰۰ مگاهرتس را به سیستم‌های هواپیمایی اختصاص بدهیم. این باند فرکانسی برای ارائه خدمات نسل سوم همراه در اختیار اپراتور اول تلفن همراه کشور بوده و اشتراک‌گذاری آن با سیستم هواپیمایی موجب شده کیفیت ارائه خدمات اینترنتی توسط این اپراتور کاهش پیدا کند.»

آذری جهرمی ضمن تأکید بر لزوم بازنگری در پهنای باند فرکانسی اپراتورها، گفته است: «این منطقی نیست که شبکه اپراتوری که خالی است پهنای باند فرکانسی زیادی داشته باشد، اما اپراتوری که مشترکان زیادی دارد در دسترسی به پهنای باند در یک باند فرکانسی با محدودیت مواجه شود. تغییرات در این زمینه به صورت جدی در رگولاتوری و اپراتورهای تلفن همراه در دست بررسی است.»

وزیر ارتباطات ایران همچنین با بیان اینکه در ارتباطات بین‌الملل و شبکه داخلی اختلالی دیده نمی‌شود، تأیید کرد: «اما کاربرانی که از خدمات 4G رایتل و 3G همراه اول استفاده می‌کنند در سرعت و کیفیت اینترنت دچار مشکلات زیادی هستند.»

رقابت ناعادلانه مخابرات با شرکت‌های خصوصی 

کندی سرعت اینترنت در ایران اما دلایل دیگری هم دارد. درواقع زیرساخت مسی کشور از گذشته توسط شرکت مخابرات تامین شده است. این شرکت در گذشته دولتی بود و وظیفه تامین زیرساخت کشور را به عهده داشت و نباید تبدیل به شرکتی خصوصی می‌شد. بعد از خصوصی شدن شرکت مخابرات، این اپراتور اقدام به ارائه خدمات اینترنتی در کشور کرد.

به گفته کارشناسان، چون زیرساخت از قبل توسط خود مخابرات ایجاد شده بود قیمت سرویس‌های اینترنتی مخابرات در مقایسه با شرکت‌های خصوصی پایین‌تر درمی‌آید و رقابتی ناعادلانه ایجاد می‌کند. شرکت‌های خصوصی در مواقعی نیاز به مراجعه به شرکت مخابرات دارند و این موضوع سبب می‌شود که این شرکت در مواردی همکاری‌های لازم را انجام ندهد. برای مثال محدود شدن امکان توسعه پورت‌ها و وضعیت پهنای باند یکی از این مشکلات است که شرکت‌های خصوصی با مخابرات بر سر آن با مشکلاتی رو به رو هستند.

کارشناسان راه‌حل رفع مشکل سیم مسی در کشور را اینگونه عنوان می‌کنند که باید تعریفی در رابطه با نحوه استفاده از امکانات زیرساختی کشور تنظیم شود که درحال حاضر چنین چیزی وجود ندارد. درصورتی که در بسیاری از کشورها چنین موضوعی در نظر گرفته شده است. وقتی سیم مسی تبدیل به یک وسیله عمومی شده و جایگزینی برای آن وجود ندارد باید تمامی افراد حق یکسان از استفاده آن را داشته باشند. قانون در رابطه با این موضوع ضعف دارد و با خصوصی شدن شرکت مخابرات عملا رقابتی ناعادلانه در رابطه با اینترنت در کشور به وجود آمده است.

بعضی از شرکت‌های خصوصی با اعمال ضریب اشتراک بالا روی پهنای باند ارائه شده به کاربران، باعث کاهش کیفیت سرویس‌ها می‌شوند

کم‌فروشی شرکت‌های خصوصی اینترنتی

البته نباید این موضوع را فراموش کرد که در این بین بعضی شرکت‌های خصوصی با اعمال ضریب اشتراک بالا روی پهنای باند ارائه شده به کاربران، باعث کاهش کیفیت سرویس‌ها می‌شوند.

 کارشناسان حوزه در این رابطه بهترین راه‌حل را در آگاه ساختن کاربران اینترنت می‌دانند و اعتقاد دارند ضریب اشتراک و مسائلی از این قبیل در تمام نقاط دنیا مطرح است. اگر مصوبات سازمان تنظیم مقررات ارتباطات را برسی کنید، ضریب اشترک هر سرویس مشخص شده است مبحثی که باید در این بین به آن توجه کنیم بحث اطلاع‌رسانی و آگاهی مردم نسبت به حقوقشان است. اگر مردم از حقوق خود آگاه باشند با مراجعه به مراجع قضایی مربوط می‌توانند حق خودشان را احقاق کنند.

دسترسی به اینترنت جزئی از حقوق شهروندان

بسیاری از کشورهای جهان حق دسترسی به اینترنت را جزئی از حقوق بنیادین شهروندان خود می‌دانند. طبق قطعنامه‌ای که در سال ۲۰۱۶ میلادی به تصویب سازمان ملل متحد رسید شهروندان حق دارند از اینترنت استفاده کنند. در ایران نیز حسن روحانی، رئیس‌جمهور در منشور حقوق شهروندی خود در سال ۱۳۹۵ این حق را زیر عنوان «حق دسترسی به فضای مجازی»  به رسمیت شناخته است.

با وجود این، سرعت و کیفیت اینترنت نیز از سال‌ها پیش دغدغه کاربران فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بوده است. با تمام این حرف‌ها هنوز بسیاری از کاربران در کشور از سرعت پایین‌ اینترنت و قیمت بالای آن رنج می‌برند. با این حال باید منتظر ماند و دید که آیا دولت راه‌حلی برای افزایش سرعت اینترنت در کشور دارد یا همچنان باید به اینترنت با سرعت پایین و تعرفه‌های بالا ساخت.