زنان دیشموک درمقابل خشونت، تحقیر و کتک‌های بی‌امان خودسوزی را برمی‌گزینند
اعتراض به بهای جان
آسو محمدی
تحقیقات میدانی فعالان اجتماعی در دیشموک و روستاهای اطراف نشان می‌دهد در شش ماهه ابتدای سال ۹۸ بیش از ۱۱مورد خودسوزی زنان اتفاق افتاده است. دیشموک شهری است در استان کهگیلویه وبویراحمد و از توابع شهرستان دهدشت، واقع در غربی‌ترین نقطه استان، یعنی درست چسبیده به خوزستان؛ جایی که سال‌هاست به خاطر فقر و محرومیت زبانزد است و حالا در کنار این محرومیت اتفاقی دردناک هم اگر نگوییم هر روزه؛ اما هر ماه می‌افتد.
شهری از توابع شهرستان کهگیلویه با بیش از ۲۳هزار نفر جمعیت که احتمالا نامش به گوش بسیاری از ما ناآشناست مگر آنکه در حوزه آسیبهای اجتماعی مطالعه کرده باشیم یا مشتری دائمی ستون حوادث رسانه‌ها باشیم که در آن صورت می‌دانیم که نام دیشموک مدت‌های مدیدی است که با خودسوزی زنانش مطرح و از این حیث رکورددار است.
در این میان یکی از نمونه‌های خودسوزی، مربوط به زنی با نام «ثریا» است که در ۱۱سالگی با یک پسر ۱۲ساله ازدواج کرد. آنها اختلافات زیادی با هم داشتند و پس از مدتی شوهر ثریا او را تهدید می‌کند که «یا از خانه می‌روی یا بچه کوچکت را می‌کشم.» ثریا از ترس به اتاق رفت و با نفت خود را به آتش کشید. یک دختر جوان دیگر به نام «کافی»، به دلیل کتک خوردن‌های مستمر از پدر و برادر شوهرش، دست به خودسوزی زد و بعد از ۲۰روز در بیمارستان درگذشت. یک زن باردار به نام «زیبا» در یکی از روستاهای دیشموک به نام «دلی» خودش را آتش زد و به همراه نوزادی که هفت روز به تولدش باقی مانده بود، جان باخت. زیبا دو فرزند چهار و هفت ساله داشت که در زمان وقوع خودسوزی در خانه بودند.
همچنین به گزارش ایلنا یک دختر ۱۷ساله در مردادماه امسال و دو دختر ۱۴ و ۱۷ساله در اردیبهشت ماه در دیشموک خودسوزی کردند. یکی از زنان منطقه در مورد خودسوزی زنان در دیشموک به خبرگزاری رکنا گفته است: «اینجا همه زنان از بس کتک می‌خورند خودشان را می‌سوزانند. همه این روستاهای اطراف پر است از این ماجرا.»
در ارتباط با همین موضوع دو روز پیش شورای اداری دیشموک برای کاهش آسیبهای اجتماعی با حضور معاون سازمان بهزیستی کشور، نماینده مردم تهران در مجلس و دیگر مسئولان استانی و شهرستانی تشکیل جلسه داد. در سال‌های گذشته به دلیل فقر و محرومیت، معضلات اجتماعی در این بخش از رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد و به دنبال آن برنامه‌های آموزشی و فرهنگی از سوی نهادهای مختلف اجرا شده است؛ اما گویا معضل عمیق‌تر و ریشه‌دارتر از این است و باید اقدامات اساسی‌تری انجام داد.
فقر و محرومیت از اصلی‌ترین دلایل خودسوزی‌ها
در ارتباط با این وضعیت هادی معتمدی، آسیب‌شناس اجتماعی به «توسعه ایرانی» می‌گوید: «ازدواج‌های زودهنگام، خشونت خانگی علیه زنان، فقر و محرومیت از اصلی‌ترین دلایل خودسوزی‌ها و خودکشی در غرب ایران از جمله ایلام، کرمانشاه، کردستان و کهگیلویه و بویراحمد است. این وضعیت در این مناطق در واقع حالتی مُدگونه به خود گرفته و به صورت یک امر رایج درآمده است؛ به‌طوری‌که وقتی با کمترین مشکلی مواجه می‌شوند، اقدام به خودسوزی یا خودکشی می‌کنند؛ در بعضی از موارد گچ می‌خورند. برچسب زدن‌های نامعمول، رفتارهای خشونت‌آمیز و سرزنش‌های مادرشوهر و خانواده همسر و مسائل اقتصادی بخشی دیگر از دلایل است.»
معتمدی توضیح می‌دهد: «به‌طورکلی خودسوزی که زیرمجموعه خودکشی است را امیل دورکیم، جامعه‌شناس در سال 1898 در کتاب خود تحت‌عنوان خودکشی کلاسیک می‌شناسد. خودکشی در غرب ایران نمایش اعتراض به وضع موجود درباره زنان است. در همین کهگیلویه و بویراحمد مسئله مردسالاری، خشونت و ارث است. تحقیر و سرزنشی است که بی‌خود و بی‌جهت به زنان رواداشته می‌شود. در برخی از مناطق لرستان و الشتر زن حق ارث و میراث ندارد. یعنی از نظر قانونی دارد، اما وقتی که پدرش فوت می‌کند و ارثی به او می‌رسد باید سهم خود را به برادرش بدهد.»
می‌خواهند بگویند وضعیت ما را ببینید
این آسیب‌شناس می‌گوید: «ما سه نوع خودکشی داریم. خودکشی خودخواهانه، دگرخواهانه و آنومیک (فروریختگی ارزش‌ها و هنجارها). خودسوزی نوعی خودکشی خودخواهانه است و وحشتناکترین و دردآورترین نوع خودکشی است. این رفتار در عین حال اعتراض‌آمیزترین شیوه خودکشی است. این مدل از خودکشی خانواده و اطرافیان فرد و همچنین جامعه را به درد می‌آورد. نمونه‌اش همین چند وقت پیش در ماجرای خودسوزی سحر خدایاری اتفاق افتاد. این زنان یا دختران با فدا کردن خودشان می‌خواهند توجه جامعه را به یک مطالبه و به ستمی که بر آنها رواداشته می‌شود، جلب کنند. با این کار آنها به جامعه می‌گویند که ما در چنین شرایطی قرار داریم. وضعیت ما را ببینید.»
خودسوزی نوعی خودکشی خودخواهانه و وحشتناکترین و دردآورترین نوع خودکشی است. خودسوزی درعین‌حال اعتراض‌آمیزترین شیوه خودکشی است. زنان و دخترانی که به مبادرت به این کار می‌کنند، با فدا کردن خودشان می‌خواهند توجه جامعه را به یک مطالبه و به ستمی که بر آنها رواداشته می‌شود، جلب کنند
از دیگر سو این معضلات باعث شد مسئولان کشوری و نمایندگان مجلس از این بخش بازدید داشته باشند. روز چهارشنبه معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور و رئیس فراکسیون زنان در مجلس شورای اسلامی به همراه تعداد زیادی از مسئولان استانی و شهرستانی با برگزاری جلسه شورای اداری تصمیماتی برای حل مشکلات اجتماعی این بخش اتخاذ کردند.
مشکلات زنان، دغدغه اصلی فراکسیون زنان
در این جلسه بخشدار دیشموک با اشاره به فقر و محرومیت مردم، افزود: «خودکشی، خودسوزی و طلاق از مهم‌ترین معضلات اجتماعی در این بخش است.» صفا حبیبی، فقر اجتماعی و فرهنگی در این بخش را زیاد دانست و گفت: «نیاز است مسئولان کشوری و استانی همکاری لازم در رفع محرومیت از این بخش را داشته باشند.» فرماندار کهگیلویه نیز در این جلسه با اشاره به اینکه آمار آسیبهای اجتماعی در این بخش نسبت به دیگر نقاط کشور پایین است گفت: «با ارائه راهکارهای مناسب بسیاری از این مشکلات قابل‌حل هستند.» علیرضا اتابک بر ارائه آموزش‌های کاربردی به همه سنین در بخش دیشموک تاکید کرد و گفت: «اجرای طرح‌های تولیدی و اشتغالزایی به توسعه این منطقه کمک می‌کند.» او بر بسیج همه نهادها در توسعه متوازن امکانات در بخش دیشموک تاکید کرد. مدیرکل بانوان استانداری کهگیلویه‌وبویراحمد هم در این جلسه از اجرای طرح‌های ویژه خانواده خبر داد و گفت: «این طرح در بخش دیشموک به‌صورت ویژه برای حمایت از زنان سرپرست خانوار اجرا خواهد شد.» نادیا صداقت تصریح کرد: «این طرح در راستای توان‌افزایی و ارتقای تاب‌آوری زنان در مرکز استان با کمک۴۰ سازمان مردم نهاد در حال برگزاری است. این طرح به صورت ویژه برای حمایت از خانواده‌ها و کاهش آسیبهای اجتماعی در بخش دیشموک اجرا خواهد شد.»
رئیس فراکسیون زنان مجلس که به این استان سفر کرده است، در این جلسه با اشاره به اینکه بررسی و برطرف کردن مشکلات زنان یکی از دغدغه‌های اصلی این فراکسیون در مجلس است، گفت: «قانون حمایت از زنان در اولویت است.» طیبه سیاوشی با اشاره به اینکه مشکلات آسیبهای اجتماعی زنان از سوی مجلس بجد در حال پیگیری است، گفت: «دولت در مقابله با آسیبهای اجتماعی نیازمند همکاری سایر نهادها نیز هست. در صورت حمایت همه نهادها و ارائه آموزش‌های لازم آسیبهای اجتماعی حوزه زنان تا حدود زیادی کاهش خواهد یافت.»
هادی معتمدی، آسیب‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: ازدواج‌های زودهنگام، خشونت خانگی علیه زنان، فقر و محرومیت از اصلی‌ترین دلایل خودسوزی‌ها و خودکشی در غرب ایران است. این وضعیت در این مناطق در واقع مُد شده و به صورت یک امر رایج درآمده است
بسته پیشنهادی برای حل مسائل دیشموک
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز در این جلسه با اشاره به اینکه مشکلات اجتماعی در بخش دیشموک از سوی مسئولان ارائه شد گفت: «آسیبهای اجتماعی در این بخش مورد تایید شورای اجتماعی و سازمان بهزیستی است». حبیب‌الله مسعودی‌فرید افزود: «موضوعات آسیبهای اجتماعی طی سال‌های اخیر در جلسه با حضور رهبر معظم انقلاب نیز بررسی و راهکارهای لازم ارائه شد. برای برطرف کردن آسیبهای اجتماعی در بخش دیشموک اقدامات کوتاه و بلندمدت باید اجرا شود.» مسعودی فرید تصریح کرد: «در اقدامات کوتاه‌مدت آموزش مهارت‌های زندگی، سبک زندگی، افزایش تاب‌آوری برای کاهش آسیبهای اجتماعی باید اجرا شود. اقدامات بلند مدت شامل آمایش سرزمین است که باید در سطح کلان نیز بررسی و اجرایی شود». مسعودی فرید بر تغییر سبک زندگی، ارتقای مهارت‌های زندگی مدیریت هیجان و افزایش تاب‌آوری برای کاهش آسیبهای اجتماعی نیز تاکید کرد و گفت: «باید با ارائه یک برنامه زمان‌بندی آموزش‌های منجر به توسعه و اشتغالزایی در این بخش افزایش یابد. آسیبهای اجتماعی دیشموک در همه زمینه‌ها طی یک بسته پیشنهادی طراحی و با هماهنگی همه دستگاه‌ها و بنیاد برکت و علوی اجرایی خواهد شد.» با این حال این امید می‌رود که با چنین اقداماتی این رنج تاریخی از زندگی مردمان این بخش برداشته شود و دیگر خبر خودسوزی در این منطقه شنیده نشود.
دیدگاه تان را بنویسید