امیرعبداللهیان و بورل برای بازگشت فوری به وین توافق کردند:
نیروی محرکة جدید و تغییر مدار مذاکرات
طهمورث حسینی
نتیجه گفت و گوی چهارساعته و پشت درهای بسته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران و جوزپ بورل، نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا یک چیز بود: مذاکرات برجام به سرعت باید ازسرگرفته شود.
بورل در تهران گفت که قرار نبوده مذاکرات تا این اندازه متوقف شود: «ما به عنوان هماهنگ‌کننده برجام، در ماه مارس پیشنهادهایی را مطرح کردیم و یک سری متن و سوالاتی بود که قرار بود ایران و آمریکا به آن پاسخ بدهند و قرار شد مذاکرات متوقف بشود تا این سوالات پاسخ داده شود اما قرار نبود سه ماه متوقف بشود، اما امروز باید مذاکرات از سر گرفته شود و این تصمیمی است که در تهران و واشنگتن گرفته شده است.»
این مقام عالی اتحادیه اروپا همچنین گفت که تیمش آماده حضور در وین می‌شوند. «بعد از سفر من، مذاکرات وین آغاز می‌شود و تیم من در آنجا خواهند بود، رسیدن به توافق برای کل دنیا و جهان مهم است چراکه ما از ماه فوریه در دنیای دیگری زندگی می‌کنیم و جنگی بین روسیه و اوکراین آغاز شده و اگر در چنین فضایی توافق تاریخی ما به نتیجه برسد، بسیار مهم است.»
او هدف اصلی سفرش را شکستن بن‌بست برجام و کم کردن تنش‌ها اعلام و تاکید کرد: «برای من مهم است که بن بست برجام را از بین ببریم و قرار است مذاکرات برجام را در روزهای آینده و به سرعت آغاز کنیم.» امیر عبداالهیان اما به موارد بیشتری از مذاکرات طولانی مدت خود با جوزپ بورل اشاره کرد تا نشان دهد دغدغه‌های متصل به برجام متعدد است.
وزیر خارجه گفت که بحث تداوم مذاکرات ایران و طرف‌های دیگر برای لغو تحریم مورد برررسی قرار گرفت و آقای بورل از من سوال کردند که چگونه می‌توانیم از بن‌بست و توقفی که بعد از قطعنامه آژانس است، بیرون برویم و بنده گفتم که ایران همیشه از مسیر مذاکرات استقبال می‌کند.
امیرعبداللهیان با بیان اینکه گفت‌وگوهای مفصل و عمیق و دقیقی را در خصوص مطالبات ایران با نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا داشتیم، اظهار داشت: آمادگی داریم در روزهای آینده مذاکرات را از سر بگیریم و نفع اقتصادی ملت ایران برای دولت مهم است.
وزیر امور خارجه ایران از فرصت انداختن توپ به زمین آمریکایی‌ها هم استفاده کرد و گفت: امیدواریم به طور مشخص طرف آمریکایی این بار واقع‌بینانه برای رسیدن به توافق تعهدات خود را انجام دهد.
انتقال محتوای سفر وزیر امور خارجه روسیه به ایران هم از دیگر مباحث مطرح شده در این جلسه طولانی بود و امیرعبداللهیان گفت که جوزپ بورل را در جریان گفت وگو با لاوروف قرار داده است.
البته وزیر امور خارجه اشاره‌ای هم به سنگ‌اندازی‌های اسرائیل کرد و گفت: ایران اقدامات رژیم جعلی رژیم صهیونیستی و اقدامات تخریب‌کننده این رژیم را محکوم می‌کند.
الان باید توافق نهایی شود
جوزپ بورل پس از دیدار و مصاحبه با امیرعبداللهیان و قبل از اینکه با دبیرشورای عالی امنیت ملی دیدار کند دست به توئیت شد و نوشت: «سفرم به تهران یک هدف عمده دارد؛ دادن نیروی محرکه‌ای جدید به مذاکرات و بازگرداندن توافق هسته‌ای (برجام) به مسیر خود. سه ماه از وقتی مذاکرات را متوقف کردم، گذشته است. ما باید رویه فعلی گسترش تنش‌ها را از بین ببریم و کارمان را سرعت ببخشیم. باید الان توافق را نهایی کنیم»
بسیاری از طرف‌های برجامی نیز سعی کردند با نگاهی مثبت به حضور این مقام اتحادیه اروپا به ایران بنگرند. وزارت امورخارجه فرانسه در بیانیه‌ای تصریح کرد: «ما آماده رسیدن به نتیجه بر سر این توافق (برجام) هستیم و از ایران می‌خواهیم که از این فرصت دیپلماتیک برای دستیابی به توافق، درحالی‌که هنوز امکان‌پذیر است، استفاده کند.»
راب مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران نیز با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «از جوزپ بورل و انریکه به دلیل ادامه همکاری نزدیکشان با ایالات متحده قدردانی می‌کنم. ما با مشورت با شرکای اروپایی خود همچنان به مسیر دیپلماسی معنادار متعهد هستیم.»
با این حال خبرگزاری رویترز در گزارشی درباره سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران به نقل از منابع آگاه نوشت که هنوز موضوع تحریم‌های ایران در مذاکرات وین حل نشده است.
رویترز در ادامه آورده است: زمانی که اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات وین در ماه مارس از وزیران امورخارجه کشورهای عضو برجام خواست تا پس از 11 ماه مذاکره غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن به وین بیایند، به نظر می‌آمد که توافق در آستانه شکل‌گیری بود اما مذاکرات از آن زمان به بن‌بست رسیده است.
پس از چالش‌های متعدد درباره حذف نام سپاه پاسداران از لیست گروه‌های تروریسیتی حالا پیشنهاد ایران مبنی بر امکان فعالیت اقتصادی قرارگاه خاتم‌الانبیا می‌تواند اصلی‌ترین گزینه روی میز برای مذاکرات آینده باشد
رویترز گفته که دو مقام اروپایی و ایرانی پیش از سفر جوزپ بورل به تهران خاطرنشان کردند که هنوز دو مساله در مذاکرات وین، ازجمله موضوع تحریم‌های ایران حل نشده باقی مانده است.
تداوم نگاه منفی مجلس به برجام
مجلس یازدهم رویکردی ضد برجامی دارد و مهمترین گام برای به بن‌بست کشاندن مذاکرات را با تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران برداشتند. قانونی که در حقیقت تداوم تحریم‌ها را به دنبال داشت. شاید یکدستی ارکان حاکمیت این فرصت را به دولت ابراهیم رئیسی داد که عملا با هماهنگی بیشتر با شورای عالی امنیت ملی از گره‌های قانون مجلس فاصله بگیرد.
با این حال هنوز هم برخی نمایندگان با هر گشایشی در برجام مخالفت می‌کنند. ابراهیم رضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفته است که «نگاه مثبتی به سفر آقای بورل و افرادی مانند انریکه مورا و گروسی نداریم چرا که حضور این افراد را جزئی از بازی آمریکایی‌ها در مذاکرات هسته‌ای می‌دانیم.»
این نماینده مجلس به بسط نگاه منفی خود پرداخته و ادامه داده است:«سفر آقای بورل به ایران همزمان با دو موضوع است. اول موضوع بحران انرژی برای غربی‌هاست. غربی‌ها خصوصاً آمریکا به دنبال این هستند که با ورود ایران به توافق و وارد کردن نفت ایران به سبد انرژی دنیا به نوعی فشار بر روی خودشان را بکاهند. موضوع دوم اینکه، این سفر قبل از سفر آقای بایدن به منطقه است و آمریکایی‌ها با اعزام بورل به دنبال این هستند که از توافق با ایران به عنوان برگ برنده در سفر آقای بایدن به منطقه استفاده کنند.»
وزیر امور خارجه ایران و نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا پس از چهار ساعت گفت و گوی فشرده و پشت درهای بسته به توافق رسیدند که مذاکرات وین پس از وقفه‌ای سه ماهه از سرگرفته شود. توافقی که مورد استقبال همه طرف‌های برجامی قرار گرفت
این نماینده بار دیگر فرآیند قانون مجلس را یادآور شده و گفته است:« قبلا هم گفته‌ایم راهبرد ما در مذاکرات هسته‌ای کاملاً مشخص است و آن هم سه موضوع یعنی برداشتن تحریم‌ها به صورت موثر، دادن تضمین اعتباری و تعبیه پروسه راستی‌آزمایی معتبر و کارشناسی شده است.»
قرارگاه خاتم گره برجام را باز می‌کند؟
حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل، موضوع سپاه را یکی از گره‌های برجامی می‌داند و می‌گوید: «چند ماه پیش یک طرحی را آقای بورل اعلام کرده بود مبنی بر اینکه به دلیل اختلاف نظری که بین ایران و امریکاست، یک راه حل میانه را انتخاب کرده‌اند. بورل در توضیح راه‌حل میانه گفته بود که سپاه از لیست تروریست خارج شود ولی تحریم‌ها علیه سپاه قدس ادامه پیدا کند. انریکه مورا که به تهران آمد، این طرح را پیشنهاد داد ولی گویا ایران هم یک طرح تکمیلی داده بود که به گفته منابع غربی، ایران خواسته بود که قرارگاه خاتم‌الانبیا که کارهای اقتصادی انجام می‌دهد، از لیست تحریم‌ها حذف شود و ماندن سپاه در لیست تحریم، حداقل از نظر ایران مشکلی ندارد.»
وی معتقد است که «اکنون آقای بورل این طرح را با رابرت مالی نهایی کرده و به تهران آمده است. حتما امریکایی‌ها هم نقطه نظراتی نسبت به طرح ایران دارند؛ بنابراین باید ببینیم نتیجه سفر چه می‌شود و به کجا می‌رسد.»
این تحلیلگر سیاست خارجی می‌گوید: «ای کاش ایران مستقیم با خود امریکا گفت و گو می‌کرد. در این صورت خیلی صریح‌تر می‌توانست به نتیجه برسد. یعنی حداقل مستقیم مطرح می‌کرد و مستقیم پاسخ می‌گرفت. این دیپلماسی رفت و برگشت هم زمان‌بر است و هم مشخص نیست که به نتیجه برسد.»
حالا به نظر می‌رسد گره مذاکرات شاید با نقش‌آفرینی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا به عنوان بزرگ‌ترین پیمان‌کار پروژه‌های دولتی ایران و صدالبته بازوی اقتصادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قابل باز شدن باشد. هرچه هست تمام کارشناسان تابستان را فرصت مغتنم بازگشت به برجام می‌دانند و باور دارند با آغاز پاییز و فصل انتخابات مجلس‌های آمریکا دیگر برجام از اولویت سیاست خارجه آمریکا خارج خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید