آیا رئیسی از بار مفهومی انتقاد اخیر خود آگاه است؟
گستردگی دایره شمول بانیان وضع موجود
طهمورث حسینی
درست یک روز پس از آنکه یکی از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در دیدار مدیران رسانه‌ها با رئیس‌جمهور از او بابت نفی نکردن گذشتگان تشکر و قدردانی کرد، ابراهیم رئیسی در دیدار با مداحان و ذاکران گفت: «بی‌تردید کسانی که بانیان وضع موجود هستند و مردم از عملکرد آنان رضایت ندارند، نباید در عرصه‌های مدیریتی مورد استفاده قرار بگیرند.» جمله‌ای که برای چندمین بار دولتمردان کنونی آن را تکرار کردند تا نشان دهند برای این حرف ایده و اتاق فکری دارند.
کلیدواژه‌ای با کاربرد حذف
در انتخابات
هشتمین رئیس‌جمهور ایران در حالی از مرداد ۱۴۰۰ زمام قوه مجریه را در دست گرفت که در یکی از غیررقابتی‌ترین انتخابات پس از انقلاب با کمترین میزان مشارکت مردمی توانست رقبای خود را شکست دهد. انتخاباتی که حذف تمامی چهره‌های شاخص جریان رقیب موجب حرف و حدیث‌های فراوانی شده بود، اما حذف علی لاریجانی که ۱۲ سال ریاست قوه مقننه را برعهده داشت از حواشی پایان‌ناپذیر انتخابات و خالی کردن صحنه برای ابراهیم رئیسی بود. پیگیری‌های مداوم و نامه‌نگاری‌های لاریجانی بالاخره جواب داد و شورای نگهبان در نامه‌ای هفت بندی دلایل ردصلاحیت او را اعلام کرد.
بند ۷ نامه شورای نگهبان یک عبارت خاص داشت: «تلقی سهیم بودن در بخشی از نابسامانی و وضع نامطلوب موجود در دولت مستقر».
بعدها ابراهیم رئیسی در مناظرات انتخاباتی و در پاسخ به عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی هم گفت که باید بانیان وضع موجود پاسخگو و جوابگو باشند تا نشان دهد این عبارت با کاربردی کاملا انتخاباتی و برای حذف رقبا و پیروزی در رقابت کم‌اثر طراحی و بازتولید شده است.
دست‌اندازهای دولت و بازگشت به پروژه بانیان وضع موجود
ابراهیم رئیسی اوایل حضور در پاستور سعی کرد بر خلاف سنت دو رئیس‌جمهور قبلی کمتر گذشتگان را نقد کند و از خود چهره‌ای کاری و حل‌کننده مشکلات به جامعه نشان دهد. اما چالش‌ها و دست‌اندازهای کار اجرا او را به یاد پروژه سابق نقد بانیان وضع موجود انداخت.
نوسانات قیمت ارز و بازار در آذر ۱۴۰۰ موجب شد تا ابراهیم رئیسی در سفر به استان لرستان بعد از مدت‌ها به صراحت اعلام کند که «هرکس کارآمدی دارد می‌توان از او استفاده کرد اما نباید از بانیان وضع موجود استفاده شود».
چند روز بعد سخنگوی دولت نیز نوک پیکان حمله را به سوی دولتمردان سابق گرفت و در واکنش به انتقادها از عملکرد ابراهیم رئیسی و کابینه وی به‌ویژه در حوزه اقتصادی گفت که ما در «حد توان» پاسخگو خواهیم بود، اما «بانیان» وضع موجود هم باید پاسخگو باشند.
علی بهادری جهرمی اضافه کرد که باید میان منتقدان و «بانیان و حامیان وضع موجود» تقاوت قائل شد و گفت که «امروز زمان پاسخگویی این بزرگواران است».
در حالی که انتصابات در دولت جدید به سرعت در حال انجام شدن بود، بار دیگر رئیس‌جمهور در سفر به استان گیلان تاکید کرد: «پیش از این گفته و باز هم می‌گویم بانیان وضع موجود نباید ادامه کار مدیریتی داشته باشند. باید با انتخاب مدیرانی جوان و تحول‌خواه برای کارآمد کردن دستگاه‌ها اقدام شود.»
اظهاراتی که نشان از یک پاکسازی مدیریتی در بدنه اجرایی کشور می‌داد تا جایی‌که روزنامه‌ها از آن با عنوان «نسل‌کشی مدیریتی» یاد کردند.
سخنان هر شب رمضان و دردسرهای تازه
تکرار سنت افطار هر شب رئیس‌جمهور با اقشار مختلف در دولت رئیسی در کنار همه محاسن، یک ضرر بزرگ هم برای او دارد و آن در تیررس نقد و انتقاد مستمر مردم و صاحبنظران قرار گرفتن است.
انتقاد چندباره او از بانیان وضع موجود این بار واکنش‌های گسترده‌تری را به دنبال داشت تا معلوم شود ماه عسل دولت در نقد گذشتگان به پایان رسیده است.
دیدار مسئولان ارشد کشور با مقام رهبری درست یک روز بعد از اظهارات رئیس‌جمهور هم عرصه را بر ابراهیم رئیسی تنگ‌تر کرد. دیداری که تصاویر نشان داد حسن روحانی، رئیس‌‌جمهوری پیشین در صف اول کارگزاران نظام نشسته و دولتمردان مؤثر او مانند اسحاق جهانگیری، معاون اول و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه در دولت قبل و علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس نیز میهمان ویژۀ این نشست بودند.
ابراهیم رئیسی اوایل حضور در پاستور سعی کرد بر خلاف سنت دو رئیس‌جمهور قبلی کمتر گذشتگان را نقد کند و از خود چهره‌ای کاری و حل‌کننده مشکلات به جامعه نشان دهد. اما چالش‌ها و دست‌اندازهای کار اجرا او را به یاد پروژه نقد بانیان وضع موجود انداخت
حضور معنادار دولتمردان سابق در دیدار کارگزاران نظام نکته‌ای بود که احمدزیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر با کنایه به ابراهیم رئیسی یادآوری کرد: «در ادبیات سیاسی «وضع موجود» مترادفِ کلیت شرایط یک کشور با همۀ جزئیات آن است. از این رو، تک‌تک افرادی که از اول انقلاب تاکنون در نهادها و پست‌های گوناگون مسئولیت داشته‌اند، همگی بلااستثنا مسئول «وضع موجود» هستند. با این حساب، اگر قرار به اخراج «بانیان وضع موجود» از مدیریت کشور باشد که شرط آن به قول فرنگی‌ها یک «رژیم چینج» تمام عیار است!»
محمد علی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در مطلبی با عنوان آقای رئیسی مراقب گفته‌هایت باش، نوشت: «آقای رئیسی! شما با حسن روحانی اختلاف دارید. توصیه می‌کنم بگویید از آنها کسی در دولت نباشد. نگویید بانیان وضع موجود؛ حواستان نبوده، این تعبیر سر از جاهای باریکی در می‌آورد.»
پاسخ اغلب کاربران به توئیت مصطفی تاجزاده مبنی بر پیشنهادش برای رای‌گیری درخصوص معرفی بانیان وضع موجود نیز از منظری دیگر قابل‌توجه است. بسیاری نوشتند: پاسخ ما هم اصلاح‌طلبان و هم اصولگرایان هستند. بانیان وضع موجود همه جریانات سیاسی را دربرمی‌گیرند.
محمد مهاجری، روزنامه نگار اصولگرا نیز در مطلبی با عنوان «آقای رئیسی!، مسببان وضع موجود” درهم است یا سواکردنی؟»، نوشت: «مسببان وضع موجود در نقاط قوت جمهوری اسلامی نیز سهیم یا تنها نقش آنها در ضعف‌ها است؟ آیا رئیس جمهور مسببان وضع موجود در تمام ارکان نظام را مخاطب قرار می‌دهد یا فقط قوه فخیمه مجریه؟ آیا می‌شود کل یک سیستم را موفق ارزیابی کنیم، اما اجزای آن را نه؟!»
مهاجری در ادامه یادآور می‌شود: «به کار بردن این واژگان آن هم از سوی رئیس شورای عالی امنیت ملی دقیقا بر خلاف امنیت ملی است؛ زیرا به شکلی توصیه می‌کند خیل عظیمی از نیروهای اجرایی و مومن از ریل انقلاب پیاده شوند. ضمن این که استفاده‌کنندگان از واژه مسببان وضع موجود صحبت‌هایشان با رویکرد مقام معظم رهبری نیز تناقض دارد که باید پاسخگو باشند، زیرا مقام معظم رهبری بارها بر موفقیت نظام در تحقق اهداف انقلاب تاکید داشتند نمونه‌اش سخنرانی در جمع مسئولان نظام.»
مهاجری البته خواستار تشخیص معیار برای به کار بردن این واژه در ادبیات سیاسی ایران هم می‌شود و می‌گوید: «معیار واقعی برای پیدا کردن مسببان وضع فعلی در حقیقت چیست، استفاده‌کنندگان از این واژه باید به این سئوال پاسخ دهند، اگرچه هرچه سریع‌تر بهتر .»
ابراهیم رئیسی هنوز در قامت یک منتقد قوه مجریه سخن می‌گوید. می‌خواهد پشت پرده گرانی‌ها معلوم شود. از مافیا گله می‌کند و می‌گوید مسببان وضع موجود امور را دست نگیرند. حال آنکه در سال جدید مخاطب بایدها و نبایدها خود دولت است و ارجاع به گذشته‌ها و مدیران و ضعف‌ها، چیزی از بار مسئولیت دولت نخواهد کاست
دولت خودش مخاطب بایدها است
ابراهیم رئیسی هنوز در قامت یک منتقد قوه مجریه سخن می‌گوید. می‌خواهد پشت پرده گرانی‌ها معلوم شود. از مافیا گله می‌کند و می‌گوید مسببان وضع موجود امور را دست نگیرند.
هرچند کارشناسان به او یادآوری کردند که عامل گرانی سیاست‌های اقتصادی دولت اوست و البته دست مافیایی که در خودرو، دارو، گوشت، برنج و هرچه که با گرانی، زندگی را بر مردم تنگ کرده باید به دست دولت شناسایی و قطع شود نه اینکه قوه مجریه خود منتقد مافیا و پشت پرده‌ها باشد و همسو با مردم تنها از وضعیت نابسامان اقتصاد و بازار گلایه کند.
در سال جدید مخاطب بایدها و نبایدها خود دولت است و ارجاع به گذشته‌ها و مدیران و ضعف‌ها، چیزی از بار مسئولیت دولت نخواهد کاست. به قول محمد مهاجری«به امید موفقیت مسببان وضع موجود آینده!»
دیدگاه تان را بنویسید