سیگنال‌های مثبت ایران و آمریکا در آستانه مذاکرات وین
احیای برجام؛ خیلی زود، خیلی نزدیک
طهمورث حسینی
ابیات پایانی غزل احیای برجام بوی وصال می‌دهد. آمریکا گام‌های خود را برای برداشتن موانع شتاب بخشیده است. از برکناری «ریچارد نفیو» که او را معمار تحریم‌ها علیه ایران می‌دانستند تا تمدید مجوز معافیت از تحریم‌ها که جمعه شب وزارت خارجه آمریکا خبر آن را اعلام کرد و گفت در چارچوب مذاکرات برجام این تمدید معافیت لازم بوده است.
یک مقام دولت بایدن روز جمعه به رسانه‌ها گفت که مذاکرات فنی که با این معافیت‌ها تسهیل می‌شود در هفته‌های پایانی گفت‌وگوها ضروری است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز نوشت درحالی‌که مذاکره‌کنندگان آمریکایی خود را برای بازگشت به وین برای ادامه مذاکرات آماده می‌کنند، «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا چند معافیت تحریمی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران را امضا کرد. این اقدام با هدف لغو تصمیم دولت ترامپ در پایان دادن به این معافیت‌های تحریمی بوده است.
آسوشیتدپرس تصریح کرد که این معافیت‌های تحریمی با هدف ترغیب ایران به بازگشت به توافق هسته‌ای سال 2015 صورت می‌گیرد که دولت ترامپ به صورت یکجانبه از آن خارج شد.
بر اساس گزارش‌ها، با صدور این معافیت تحریمی، شرکت‌های چینی، روسی و اروپایی که با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران همکاری داشتند، می‌توانند بدون نگرانی از تحریم‌های آمریکا، به این همکاری بپردازند.
پیش از این نیز در سیگنا‌لی دیگر ریچارد نفیو معمار ساختار جدید تحریم‌های آمریکا در دوره اوباما مذاکرات وین را ترک کرده بود. انتصاب ریچارد نفیو به عنوان معاون نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، عمدتا از سوی رسانه‌ها و تحلیلگران ایرانی به عنوان یک خبر بد تعبیر شده بود. اختلاف بین او و رابرت مالی به عنوان دستیار ویژه دولت آمریکا که از مدافعان سرسخت برجام است، مشکلاتی را در مسیر احیای این توافق ایجاد می‌کرد.هرچند رسانه‌های آمریکایی جزئیات بیشتری درباره موضوع اختلاف این دو چهره شناخته‌شده را منتشر نکردند، اما با نگاهی به سوابق مواضع این دو نفر در قبال تحریم‌ها و برجام می‌توان حدس زد که حذف ریچارد نفیو گام مهمی در راستای یکدستی تیم آمریکایی برای تحقق احیای برجام است.
منطقه آماده احیای برجام می‌شود
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران این روزها با ترافیک تماس‌های تلفنی روزهای خود را پشت سر می‌گذارد. تماس با وزرای خارجه امارات متحده عربی، ژاپن، عراق و رئیس سازمان همکاری‌های اسلامی یک محور اصلی دارد: احیای برجام.
اما این همه ماجرای آماده‌سازی منطقه نیست. رابرت مالی، رئیس هیات مذاکره‌کننده ایالات متحده امریکا نیز در تماس با مقام‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، مصر و اردن و کره جنوبی از نزدیک بودن احیای برجام خبر می‌دهد.
در حالی‌که یکی از هفته‌های سرنوشت‌ساز در مذاکرات وین پیش‌رو است، هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و ایالات متحده به علاوه 5 کشور عضو برجام هفته گذشته را در پایتخت‌هایشان برای بررسی و رایزنی گذراندند و بعد از تحولات مثبت روزهای اخیر آماده می‌شوند که پس از وقفه‌ای هفت روزه مذاکرات احیای برجام را آغاز کنند.
هرچند که روسای هیات‌های ایران و ایالات متحده هنوز بر وجود اختلاف بر سر چند مورد اساسی تاکید دارند؛ اما همزمان هر دو طرف برای نخستین‌بار از نزدیک بودن توافق سخن گفته‌اند.
برجام و سردرگمی گفتمان اصولگرایی
اصولگرایان هنوز هم نتوانسته‌اند دل خود را با احیای برجام صاف کنند. گفتمانی که تمام سال‌های گذشته انرژی خود را صرف ایراد و اعتراض به برجام کرده بود، اکنون این واقعیت را درک کرده است که عمل‌گرایی تا چه میزان می‌تواند تمام رشته‌های اصولگرایی را پنبه کند.
نامه سعید جلیلی به مقام معظم رهبری در مخالفت با احیای برجام و درخواست غنی‌سازی 90 درصد برشی واقعی از انگیزه‌های درونی بخشی از این جریان در کشور است.
هرچند که اصول‌گرایانی چون حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نیز نگران طرح چنین مباحثی از سوی طیف تندرو هستند.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم معتقد است که هیزم آتش جنگ ایران و اسرائیل را برخی از مسئولان ایرانی تدارک دیدند، کسانی که موضوع جنگ با اسرائیل و نفی هلوکاست را مطرح کردند و امروز هم غنی‌سازی ۹۰ درصد را بیان می‌کنند، این یعنی تحکیم یک جبهه اسرائیلی، عربی و غربی علیه ایران.
فلاحت‌پیشه اما انگیزه دیگری را نیز برای طرح چنین مباحثی مطرح می‌کند: «میدان دوم، چالش اوکراین است که به یک چالش غیرقابل حل میان روسیه و غرب تبدیل شده است. طرح چنین پیشنهادهایی اذهان را بار دیگر متوجه ایران می‌کند. روسیه از چنین پیشنهادهایی استقبال می‌کند، هرچند خود روسیه هم مانع عملی آن می‌شود اما از لحاظ لفظی روس‌ها می‌دانند میزان فشار از روسیه و اوکراین کاهش پیدا می‌کند. روس‌ها همیشه نگاه شان به ایران یک نگاه خاکریزی بوده است. به نظرم امروز چالش اصلی غرب چالش اوکراین است طرح موضوع غنی‌سازی ۹۰ درصدی، ایران را به عنوان چالش اصلی مطرح می‌کند و خدمت به روسیه است.»
به نظر می‌رسد تصمیم تهران احیای برجام است. این تصمیم آمریکا و دیگر اعضای توافق برجام نیز هست و باید دیر یا زود منتظر دود سفید از وین باشیم
فشار افکار عمومی در خصوص محتوای نامه جلیلی و رویکرد عمل‌گرایانه دولت برای پیشبرد امور موجب تلخی ذائقه این گروه از اصولگرایان شده است. شاید به همین علت است که یکی از اعضای دفتر سعید جلیلی با تاخیری یک هفته‌ای نامه او به رهبری درباره توافق برجام را تکذیب کرد.
عباس رنجبر که خبرگزاری ایسنا او را از اعضای دفتر سعید جلیلی معرفی کرده، در توییتی اخبار دراین‌باره را «خبرسازی‌های سازمان‌یافته اما ناشیانه‌ای» خواند که از ««نامه ۲۰۰ صفحه‌ای» شروع شد و همین‌طور تا بیان جزئیات نامه خیالی ادامه دارد!». رنجبر گفته است: «ضمن عرض خسته نباشید به اعزه، «خبر واقعی» در راه است».
احیای برجام هرچند برای دولت ابراهیم رئیسی آورده اقتصادی خواهد داشت اما اصولگرایان براین باورند که آنها را از پایه‌های گفتمانی خود دور می‌کند و آسیب‌پذیری جریان اصولگرایی پس از احیای برجام بیشتر خواهد شد.
البته آنها در خصوص آورده اقتصادی نیز تردید جدی دارند. هم نگران بدعهدی آمریکایی‌ها در مناسبات اقتصادی هستند و هم تیم اقتصادی دولت را فاقد تجربه و کارایی لازم می‌دانند. این روزها انتقاد از تیم اقتصادی دولت سکه رایج نمایندگان انقلابی و فعالان سیاسی همسو با ابراهیم رئیسی است. به همین دلیل آنها افزایش انتظارات برای حل مشکلات اقتصادی پس از احیای برجام را یکی از پاشنه آشیل‌های جدی جریان اصولگرایی و حامیان دولت ابراهیم رئیسی می‌دانند.
با صدور معافیت تحریمی جدید ایالات متحده؛ شرکت‌های چینی، روسی و اروپایی که با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران همکاری داشتند، می‌توانند بدون نگرانی از تحریم‌های آمریکا، به این همکاری بپردازند
مجلس کرونازده نیاز به توجیه دارد
تعداد نمایندگان مجلس که گرفتار امیکرون شده‌اند رو به افزایش است با این حال احیای برجام نیازمند همسو شدن تمامی بازیگران سیاسی در ایران است.
شاید به همین خاطر است که وزیر امور خارجه قرار است به صحن مجلس رفته و با نمایندگان در نشستی غیرعلنی گفت‌وگو کند.
مجتبی یوسفی نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی در این‌باره گفت: امروز (یکشنبه 17 بهمن ماه) مجلس با حضور حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نشست غیرعلنی خواهد داشت. در این نشست بناست تا آخرین مسائل و تحولات در سطح منطقه مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
عضو هیات رئیسه مجلس افزود: درباره نحوه برگزاری جلسات صحن مجلس به منظور اینکه نمایندگان همگی در فضای صحن حضور داشته باشند، بنا شد به جای اینکه نمایندگان در سه مکان صحن، کمیسیون تلفیق و ساختمان مشروطه حضور داشته باشند، با استفاده از جایگاه میهمانان در صحن همگی در محل صحن حضور به هم رسانند.
یوسفی خاطرنشان کرد: جایگاه میهمانان در صحن برای حضور 600 نفر گنجایش دارد و ما با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل‌ها، جلسات را با حضور همه نمایندگان در صحن مجلس با استفاده از جایگاه میهمانان برگزار خواهیم کرد.
احیای برجام گذر از خوان اول است
به نظر می‌رسد تصمیم تهران احیای برجام است. این تصمیم آمریکا و دیگر اعضای توافق برجام نیز هست و باید دیر یا زود منتظر دود سفید از وین باشیم.
اما در داخل ایران و خانه‌های ایرانیان برجام دیگر مانند گذشته شادی‌آور نیست. مردم پنجه در پنجه سختی‌ها و گرفتاری‌های معیشتی دارند و برجام را نه پایان راه که فرصتی به دولت برای حل مشکلات می‌دانند.
دیدگاه تان را بنویسید