مرکز پژوهشهای مجلس هشدار داد:
افزایش شکاف حاکمیت و مردم با تصویب طرح صیانت
اعظم ویسمه
مرکز پژوهشهای مجلس در نامه‌ای به رئیس کمیسیون ویژه بررسی طرح صیانت از فضای مجازی ضمن بر شمردن اشکالات عدیده طرح، از نگاه تهدیدمحور به فضای مجازی و افزایش شکاف حاکمیت و مردم دراین طرح گفته که منجر به ترغیب نخبگان به مهاجرت می شود و خواستار تخصیص زمان بیشتر برای اصلاح طرح صیانت شده است.
بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهشهای مجلس ، در نامه ای خطاب به رضا تقی‌پور، رئیس کمیسیون مشترک بررسی طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازیاعلام کرده است که برای اصلاح طرح صیانت به زمان بیشتری نیازاست.ایرادات اساسی مرکز پژوهشهای مجلس به طرح صیانت در حالی مطرح شده که هفتمین جلسه این کمیسیون به تنش کشیده شد. در هفتمین جلسه کمیسیون مشترک طرح صیانت از فضای مجازی، ابتدا نماینده مردم بستان‌آباد درباره نبود شفافیت و اجازه ندادن به رسانه‌ها برای دسترسی به جزئیات صحبت و اضافه کرد: در کمیسیون فرهنگی هم که ما دنبال این طرح بودیم می‌گفتند آقا محرمانه است و باشد بعد از انتخابات ریاست جمهوری، از نماینده که طرح محرمانه نیست. بعد که به صحن آمد در مرحله اولیه یک ورژن دیگری گذاشته شد، روز رأی‌گیری یک ورژن دیگری گذاشته شد و واقعا باید حق بدهیم به منتقدین و افکار عمومی که یک مقدار با شک و تردید به این موضوع نگریسته شود.
اکنون مرکز پژوهشهای مجلس درباره این طرح گزارش داده که این طرح به کاهش سرمایه اجتماعی نهادی ،بسط ید و اختیارات نهادهای فراقانونی و بدون نظارتو ایجاد موانع در مسیر شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد دیجیتال و زمینه‌سازی برای فرار سرمایه‌های داخلی منجر می شود.
گرچه طراحان طرح صیانت مدعی ساماندهی به فضای مجازی و صیانت از اینترنت هستند و قرار است با این طرح یک صندوق حمایت از محتوا و پیام‌رسان‌های داخلی و حمایت از کسب‌وکارهای ایرانی فعال در فناوری ارتباطات ایجاد شود اما به گفته منتقدان طرح ،ارائه خدمات پولی و بانکی به کسب‌وکارهای فعال در پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی ممنوع می‌شود.همچنین در صورت تصویب و اجرا طرح در دسترسی به شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های پرطرفدار چون اینستاگرام و واتس‌اپ محدودید ایجاد خواهد شد؛در واقع طرح بدنبال آن است که سازوکاری برای مدیریت خدمات اصلی اینترنتی ایجاد کند.این موارد یعنی ضربه زدن به مشاغلی که تامین کننده درآمد و اقتصاد خانواده‌‌های بسیاری در ایران است.موضوعی که در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس هم به آن اشاره و تاکید شده با اجرای طرح ایجاد بی‌ثباتی در قوانین و مقررات اقتصادی، به مخاطره افتادن امنیت سرمایه‌گذاری و پیش‌بینی‌ناپذیری محیط کسب‌وکار وکم‌اثرکردن تسهیلات اقتصادی حمایتی در شرایط ناامنی اقتصادی را بدنبال خواهد داشت.
کاهش سرمایه اجتماعی نهادی، ترغیب نخبگان به مهاجرت، مداخله بسیار زیاد طرح در شئون مختلف زندگی مردم، زمینه‌سازی برای ایجاد انحصار و رانت و تعمیق فاصله و شکاف حاکمیت و مردم از جمله ایرادات اجتماعی طرح صیانت است که رئیس مرکز پژوهشهای مجلس درباره آن ابراز نگرانی کرده است
طرح صیانت از فضای مجازی هنوز اجرایی نشده و تصویب آن به آینده موکول شده است اما درمجلس حامیانی دارد. در همین رابطه کمیسیونی به نام کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی و خدمات پایه در مجلس تشکیل شده که مشغول بررسی و رایزنی درباره این طرح است. طرح صیانت از فضای مجازی با مخالفت گسترده شهروندان ایرانی مواجه شده و بیش از یک میلیون نفر در نامه‌ای به رئیس مجلس خواهان لغو آن شده‌اند.
بودجههای کلان برای اینترنت بومی
آنچه از ابتدا درخصوصطرح صیانت مطرح شده ایجاد محدودیت‌های فراوان در فضای مجازی و اینترنت است. این طرح از شرکت‌های خارجی می‌خواهد که در ظرف مدتی معین مجوزهای لازم را برای فعالیت در ایران اخذ کنند، در غیر این صورت مسدود خواهند شد. در عین حال حمایت از ساخت سرویس‌های مشابه و بومی را در دستور خود دارد. مجازات‌هایی در این طرح تعبیه شده است برای مثال کارکنان مسئول در دستگاه‌های اجرایی کشور را در صورت استفاده از سرویس‌های خارجی بدون مجوز به انفصال از خدمت محکوم می‌کند.این موارد در حالی در طرح مطرح شده که پیام رسان‌‌های داخلی علی رغم دریافت بودجههای کلان زیان ده بوده و به شکست منجر شده است.بنابراین اکثریت منتقدان این طرح ساخت سرویس‌های بومی با کیفیت مشابه را غیرممکن می‌دانند و این طرح را باعث نابودی کسب‌وکارهای اینترنتی و تحدید بیشتر آزادی بیان و حریم شخصی کاربران می‌شمارند.در مقابل شایعه‌‌هایی درباره برخی افراد و جریانات خاص و منافع مالی طرح مطرح شده که این موضوع حاشیه‌‌هایی را در رابطه با برخی افراد و جریانات ایجاد کرده است. آن طور که سوابق نشان می‌دهد تهیه طرح صیانت به پیش از مجلس یازدهم و با همکاری برخی نهاد‌‌ها و ارگان‌‌ها بوده است که در این دوره از مجلس پیگیری شده است. سال‌ها است که بودجههای کلانی به پروژه‌های خدمات اینترنتی بومی اختصاص می‌یابد و در عمل هیچ یک از آنها جایگزین نمونه‌های خارجی نمی‌شوند.چند سالی است که صدواسیما نهادی به نام سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر یا ساترا تشکیل داده که عملا حتی به دنبال مداخله در قیمت ترافیک اینترنت اپراتورها هم بوده است.ساترا از جمله با تبیان در حوزه خانواده و کودک تفاهم‌نامه امضا کرده و برای صیانت از حقوق کودکان دستورالعملی به رسانه‌ها، از جمله رسانههای مجازی داده است. به نظر می رسد طرح صیانت به دنبال تشکیل نهادی شبیه ساترا است و می‌خواهد هیات ساماندهی و نظارت ایجاد کند.در همین رابطه در طرح صیانت پیش بینی شده ۱۰ درصد درآمد ترافیک اینترنت بین‌الملل کشور را به صندوقی اختصاص دهد که قرار است وظایفی چون توسعه خدمات بومی پیام‌رسان‌ها و حمایت از تولید و انتشار محتوای بومی مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی را انجام دهد.اکنون گزارش مرکز پژوهشهای مجلس با تایید برخی انتقادات مطرح در خصوص این طرح به روند بررسی خارج از عرف این طرح در مجلس نیز اشاره و تاکید کرده است با توجه به بررسی‌های کارشناسی صورت‌گرفته در مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، علی‌رغم آنکه انتظار می‌رفت فرآیند بررسی طرح براساس روال ماده۱۴۲ آیین‌نامه داخلی مجلس در مرکز طی شود، ولی این فرآیند به شیوه دیگری مراحل خود را در کمیسیون ویژه درحال طی کردن است. این مرکز برای بازنگری در طرح نیازمند تخصیص زمان بیشتری است و نسخه فعلی قابلیت اصلاح در زمان اندک تخصیص‌یافته را ندارد.
منتقدان طرح صیانت را زمینه‌ساز نابودی کسب‌وکارهای اینترنتی و تحدید بیشتر آزادی بیان و حریم شخصی کاربران می‌دانند
برخورد با حق آزادی ارتباطات
نمایندگان مجلس ایران رای دادند که طرح صیانت نه در صحن علنی که در کمیسیون فرهنگی بررسی شود.به این ترتیب دیگر صحبت‌های نمایندگان موافق و مخالف به طور زنده از رادیو و رسانههای دیگرپخش نخواهد شد و حتی همه نمایندگان اجازه رای دادن درباره طرح را نخواهند داشت.مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی و از اعضای جبهه پایداری در نامه‌ای به نمایندگان گفته طرح صیانت نظر مثبت نهادهای حاکمیتی را جلب کرده است و بنابراین بهتر است آنها هم از تصویب آن حمایت کنند.با این حال مخالفانی با طرح صیانت در مجلس به پا خواسته اند و انتقادات خود را به این طرح و روند بررسی آن اعلام کرده اند. جلیل رحیمی جهان آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی از جمله مخالفان طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی است. او می گوید؛باید به معیشت مردم و مشکلات اقتصادی‌شان پرداخت نه اینکه حق آزادی ارتباطات که حق قانونی مردم است را نقض کنیم و به ناحق با آن برخورد کنیم.او بر این باور است که مجلسی‌‌ها بهتر است به این مسئله بیندیشند که گره‌ای از مشکلات مردم باز کنند نه اینکه گره و تنش جدیدی ایجاد کنند و موجب نگرانی آنها شوند.اکنون مرکز پژوهشهای مجلس با تایید این نگرانی‌‌ها در رابطه با تاثیر اقتصادی این طرح هشدار داده که منجر به امکان وارد آمدن ضربه جبران‌ناپذیر اقتصادی با توجه به سهم بالای مشاغل خرد و خدماتی در سال‌های اخیرشود.اما در زمینه ایرادات اجتماعی طرح، کاهش سرمایه اجتماعی نهادی
ترغیب نخبگان به مهاجرت، مداخله بسیار زیاد طرح در شئون مختلف زندگی مردم، زمینه‌سازی برای ایجاد انحصار و رانت و تعمیق فاصله و شکاف حاکمیت و مردم از جمله مواردی است که رییس مرکز پژوهشهای مجلس درباره آن ابراز نگرانی کرده است.باید منتظر ماند و دید آیا گزارش مرکز پژوهشهای مجلس در رابطه با تصمیم و عملکرد آتی نمایندگان موثر است یا نفوذ و قدرت موافقان طرح در پشت صحنه تأثیر و برش بیشتری دارد.
دیدگاه تان را بنویسید