مذاکرات برجام با روایت‌های متناقص از وین، ادامه دارد
بازگشت به «توافق ژوئن»؛ آری یا خیر؟!
نفیسه زارع‌کهن
بازگشت یا عدم بازگشت به توافق ژوئن؛ مسئله این روزهای تیم‌های مذاکره‌کننده برای احیای برجام در هتل کوبورگ وین است؟ مسئله‌ای که از یک‌سو خبر از حل آن می‌رسد و از سوی دیگر تکذیب می‌شود.
دور دوم از هفتمین دور مذاکرات وین پنجشنبه هفته گذشته آغاز شده است آن هم در شرایطی که ایران در دور قبلی گفتگوها، دو سند جدید را به طرفین ارائه داده بود. سند‌هایی که با واکنش متفاوت اعضای نشست مواجه شد و اکنون در شرایطی که دور هشتم مذاکرات هم چنان در جریان است، طرفین مذاکره‌کننده هر کدام داستان خود را روایت می‌کنند و هنوز روایتی مشترک در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفته است.
روز جمعه رویترز به نقل از یک منبع آگاه نزدیک به مذاکره‌کنندگان اروپایی مدعی شد که ایران از مواضع خود نسبت به دو سند ارائه‌شده پیشین عقب‌نشینی کرده است. به گفته این منبع: ایران در سند‌های جدید نتایج حاصل‌شده در شش دور مذاکره قبلی را نادیده گرفته است؛ گرچه هیأت مذاکره‌کننده ایرانی پذیرفته که گفتگوها از همان متن پیش‌نویس پایانی دور ششم ادامه پیدا کند.
در طرف مقابل، رسانه‌های نزدیک به دولت سیزدهم همچون فارس که رویکردی مخالف با برجام را تا پیش از این داشته‌اند می‌گویند که هیأت مذاکره‌کننده ایرانی از مواضع خود کوتاه نیامده است. این خبرگزاری به نقل از منبع مطلع خود ادعا‌های مطرح‌شده در گزارش رویترز را رد کرده و به نقل از منبع آگاه گفته که سه کشور اروپایی عضو برجام از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و وارد مذاکره درباره پیشنهاد‌های ایران شده‌اند.
و در همین حال، افرادی هم چون علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین و اولیانوف نماینده روسیه موضعی سربسته و کلی گرفته و گفته‌اند که طرف مقابل اراده جدی‌تری برای ورود به گفتگو‌های مؤثر و نتیجه‌بخش دارد.
باقری روز جمعه در توئیتی نوشت: فضاسازی دروغین خارج از اتاق مذاکره نمی‌تواند خللی در جدیت مذاکره‌کنندگان در رسیدن به توافقی که از حقوق و منافع ملت ایران صیانت می‌کند، وارد کند.
به‌هرروی این روایت‌های ضد و نقیض دیروز که روز سوم مذاکرات دور هشتم بود هم ادامه پیدا کرد و چنین بود که خبر رسید سخنگوی وزارت امور خارجه گفته: ان‌شاءالله در روزهای آتی در حوزه خنثی‌سازی تحریم‌ها خبرهای بهتری در راه خواهد بود. به گزارش ایسنا، سعید خطیب‌زاده با بیان اینکه در جریان تعامل و همکاری با کشورهای همسایه در حوزه‌های پولی و بانکی گشایش‌هایی اتفاق افتاده و این موضوع در دست پیگیری است، اظهار کرد: ان‌شاءالله در روزهای آتی در حوزه خنثی‌سازی تحریم‌ها خبرهای بهتری در راه خواهد بود. سخنگوی وزارت خارجه کشورمان با اشاره به برگزاری اجلاس سفرای ایران در کشورهای همسایه به مدت ۵ روز در تهران اظهار کرد: موازی با انجام مذاکرات وین برای لغو و رفع تحریم‌ها، موضوع خنثی‌سازی تحریم‌ها را نیز به پیش می‌بریم.
به این ترتیب درحالی‌که طرفین رویکردهای مختلفی را برای اطلاع‌رسانی از رخدادهای پشت درهای بسته هتل کوبورگ برگزیده‌اند، مذاکرات و رایزنی‌ها در جریان است؛ آن هم رایزنی‌هایی که حتماً در روند و نتیجه‌بخشی مذاکرات تأثیر بسزایی خواهد داشت.
در همین راستا دیروز وزارت امور خارجه انگلیس در بیانیهای از دیدار و گفت و گوی وزیر امور خارجه این کشور با همتای آمریکایی‌اش درباره موضوعات مختلفی ازجمله توافق هسته‌ای خبر داد. ایسنا به نقل از پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه انگلیس گزارش داد که سخنگوی وزارت خارجه این کشور در بیانیهای نوشت، لیز تراس وزیر امور خارجه با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا پیش از نشست G7 در لیورپول دیدار کرد که موضوع مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای از موضوعات گفت و گوی آن‌ها بوده است. در این بیانیه آمده است: در این دیدار بر ضرورت مشارکت هدفمند ایران برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای تأکید شده است.
موضع پنتاگون درباره مذاکرات
از طرف دیگر درحالی‌که واشنگتن به سیاست‌های خصمانه خود علیه ایران و اعمال تحریم‌های جدید ادامه می‌دهد، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا در یک نشست خبری مدعی شد که دیپلماسی بهترین راه تعامل با ایران است.
جان کربی تصریح کرد: چیزی که وزیر دفاع گفت همان است که رئیس‌جمهور بایدن گفته، اینکه وی خواهان به موفقیت رسیدن دیپلماسی (با ایران) است، اما اگر این مسیر شکست بخورد آماده است تا گزینه‌های دیگر را بررسی کند. گزینه‌های زیادی در دسترس رئیس‌جمهور قرار دارد. من نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که این گزینه چه چیزی خواهد بود. ما حضور قدرتمندی در منطقه داریم. ما در این منطقه دارای منافع امنیت ملی هستیم. وظیفه ما نیز دفاع و محافظت از این منافع است، بنابراین به این کار خود ادامه می‌دهیم.
کربی همچنین با تکرار ادعا‌های مقامات آمریکایی درباره ماهیت برنامه هسته‌ای کشورمان افزود: وزیر دفاع نیز خواستار موفقیت دیپلماسی است. حل هیچ مشکلی در خاورمیانه با وجود یک ایران مجهز به سلاح هسته‌ای آسان‌تر نمی‌شود. ما معتقدیم که دیپلماسی و بازگشت به برجام بهترین راه برای جلوگیری از این مسئله است. ما همچنان بر این باوریم که هنوز فضا برای دیپلماسی وجود دارد و این، بهترین مسیر پیش رو است. چیزی که دولت بایدن نیز روی آن متمرکز است، بازگشت به برجام است.
بیانیه مشترک عربستان و بحرین درباره ایران
از سوی دیگر اما سنگ‌اندازی‌ها علیه ایران هم هنوز ادامه دارد و این‌گونه است که بعد از تحریم‌های جدیدی که امریکا علیه ایران تدارک دید، هم‌زمان با پایان سفر ولیعهد عربستان به بحرین، دو کشور با صدور بیانیهای مشترک علیه ایران، بر لزوم همکاری و هماهنگی مواضع در قبال برنامه هسته‌ای و موشکی ایران تأکید کردند.به گزارش ایلنا، بن سلمان در جریان این سفر با «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه بحرین دیدار و درباره مسائل منطقه‌ای ازجمله برنامه هسته‌ای ایران رایزنی کرد. بر اساس این گزارش، در این بیانیه مشترک بر لزوم ممانعت از فعالیت‌های بی‌ثبات کننده در منطقه، رعایت حسن هم‌جواری و پایبندی به قطعنامه‌های سازمان ملل متحد تأکید شده است.
با همه روایت‌های مثبت و روایت‌های منفی، با امیدها و ترس‌ها و با همه ابهامات؛ یک برگ برنده دیگر هست که می‌تواند آینده مذاکرات وین را تضمین کند و آن بازگشت به توافقات ژوئن است؛ توافقی که به قول محمدجواد ظریف آوردن دو برگ شبیه آن‌ها با رعایت همه جوانب و درنظرگرفتن منافع ملی بعید است که ممکن باشد
ایران تصمیمش را گرفته است
اما هم‌زمان با موضع پنتاگون دیروز وال‌استریت ژورنال در تحلیلی خبر از تصمیم ایران داد، تصمیمی که می‌گوید چون ایران شیوه مواجهه با تحریم‌ها را آموخته است، چندان نگرانی از روند مذاکرات ندارد همین هم هست لابد که دیروز ریابکوف معاون وزیرامورخارجه روسیه از دشواری روند مذاکرات گفت و اظهار کرد: زمان در حال گذر است، شرایط دشوار است و احتمالاً حتی پیچیده‌تر از زمانی که دور ششم مذاکرات به پایان رسید، اما این دلیلی برای ناامید شدن نیست.معاون وزیر امور خارجه روسیه بر عزم تمامی طرفین برجام در حفظ توافق تأکید کرده و گفته: ما باید در این موضوع هماهنگی نزدیکی با همه شرکت‌کنندگان (در این مذاکره) داشته باشیم و روسیه آماده است چنین هماهنگی‌هایی را در مسیر‌های مختلف انجام می‌دهد.
بالا گرفتن اختلاف
اسرائیل و آمریکا بر سر ایران
اما در شرایطی که طرفین خارج از میدان مذاکرات مشغول رایزنی برای هم‌افزایی هستند خبرهای رسیده حکایت از بالا گرفتن اختلاف اسرائیل و آمریکا در مورد ایران دارد.
به گزارش نیویورک تایمز اگرچه این اختلاف چیز جدیدی نیست و دو طرف بر سر توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ اختلاف داشتند، اما اخیراً، آن‌ها درباره عملیات خرابکارانه اسراییل در تأسیسات هسته‌ای ایران هم اختلافاتی پیداکرده‌اند. بنی‌گانتز، وزیر جنگ اسرائیل و دیوید بارنئا رئیس موساد این هفته با اطلاعاتی درباره غنی‌سازی اورانیوم در ایران به واشنگتن رفتند. علیرغم مکالمات فشرده، مقامات اسرائیلی با نگرانی از ادامه رویکرد بایدن در قبال ایران، واشنگتن را ترک کردند. آن‌ها درباره منطقی بودن حملات خرابکارانه اسرائیل علیه تأسیسات اتمی ایران نیز اختلاف دارند چراکه اسرائیل معتقد است این حملات برنامه اتمی ایران را به عقب انداخته اما آمریکا استدلال می‌کند که این حملات فقط ایران را برای بازسازی تأسیسات تشویق می‌کند.
و اکنون با همه روایت‌های مثبت و منفی، با امیدها و ترس‌ها و با همه ابهامات وارد چهارمین روز مذاکرات شده‌ایم؛ حتماً حرکت تیم مقابل ایران در راستای رفع تحریم‌ها و تضمین برای بی‌بازگشت بودن تحریم‌ها می‌تواند راهگشا باشد اما به باور تمام صاحب‌نظران عرصه سیاست خارجی یک برگ برنده دیگر هم هست که می‌تواند آینده این مذاکرات را تضمین کند و آن بازگشت به توافقات ژوئن است، توافقی که به قول محمدجواد ظریف آوردن دو برگ شبیه آن‌ها با رعایت همه جوانب و درنظرگرفتن منافع ملی بعید است که ممکن باشد.
دیدگاه تان را بنویسید