بررسی تاثیر حوادث سواحل خلیج و «امنیت دریایی» بر برجام؛
غرب آماده ادامه مذاکرات وین با «توپ پُر»
محبوبه ولی
با این جنجالی که بر سر نفتکش اسرائیلی به راه افتاده و خبرهایی که از حوادث زنجیره‌ای در سواحل فجیره منتشر می‌شود و البته ادعاهایی که همه این اتفاقات را منتسب به تهران می‌کند، قطع به یقین باید گفت که ایران در دور بعدی مذاکرات وین با خشاب پر اسلحه غربی‌ها برای گرفتن امتیازات بیشتر مواجه خواهد شد.
انتقال قدرت از روحانی به رئیسی، مذاکرات وین را متوقف کرد. دور هفتم آن منوط شد به آمدن رئیسی. حتی خود آمریکایی‌ها تصریح کردند که ایرانی‌ها در حال تغییر دولت هستند و مذاکرات باید بعد از این تغییرات پی گرفته شود.
مراسم تنفیذ ابراهیم رئیسی دیروز برگزار شد و دقیقا چند ساعت پس از آن، آمریکا اعلام کرد که آماده از سرگیری مذاکرات وین است. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه دولت بایدن رسما این آمادگی را اعلام کرد.
در عین اعلام این آمادگی اما آمریکا و متحدانش از ابتدای هفته شمشیرها را از نیام بیرون کشیده و بی‌امان ایران را تهدید می‌کنند. بعد از حمله به نفتکش مرسر استریت که متعلق به یک ژاپنی و در اختیار یک شرکت اسرائیلی است، موج حملات به ایران شروع شد. به ویژه آنکه دو خدمه بریتانیایی و رومانیایی هم در این حمله کشته شدند.
وزیر خارجه انگلیس دیروز با اشاره به نامه مشترک کشورش با رومانی و لیبریا به شورای امنیت سازمان ملل، گفت که «شورای امنیت باید به رفتار ایران پاسخ دهد.» آیا اروپا و آمریکا قصد دارند ایران را از باز شدن دوباره پرونده‌اش در شورای امنیت بترسانند؟
حادثه برای چندین نفتکش در روز تنفیذ رئیسی
اسرائیل، انگلیس، رومانی، آمریکا و حتی کانادا ایران را متهم کرده و آن را تهدید به پاسخ جمعی کردند. هنوز تب این حملات فروکش نکرده بود که روز سه‌شنبه یعنی دقیقا روز تنفیذ ابراهیم رئیسی، خبر از حادثه برای چند نفتکش دیگر در سواحل امارات رسید.
آسوشیتدپرس گزارش داد چهار نفتکش نام‌های «کوئین ایماثا»، «گلدن بریلینت»، «جگ پوجا» و «ابس» در سواحل امارات همزمان هشدارهایی صادر کرده‌اند مبنی بر اینکه کنترل سکان‌هایشان را از دست داده‌اند و هدایت کشتی از فرمان آنها خارج است. رویترز از قول یک مقام عملیات دریایی انگلیس اظهار کرد که احتمالا این حادثه برای سرقت کشتی است. المیادین اما از قول رسانه‌های اسرائیلی، این اتفاق را یک «حادثه نظامی» عنوان کرد.
خبر دیگر این بود که نفتکش «آسفالت پرنسس» در خلیج عمان مورد حمله قرار گرفته است. هنوز هم معلوم نیست دقیقا در سواحل خلیج چه خبر است اما آنچه مشخص است انگشت اتهام منابع غربی به سوی ایران است. نشریه لویدز لیست نوشته است که افراد و کماندوهای مسلح آسفالت پرنسس را در خلیج عمان ربوده و عازم «ایران» هستند!
ایران تمامی این اخبار را تکذیب کرده و آنها را مشکوک خوانده است. این خبرها اما در رسانه‌های خارجی روز به روز داغ‌تر می‌شوند و دولتمردان غربی نیز هر روز مواضع تندتری در این خصوص بروز می‌دهند.
نامه انگلیس، رومانی و لیبریا به شورای امنیت
انگلیس، رومانی و لیبریا دیروز به شورای امنیت سازمان ملل نامه نوشته و به بهانه حمله به کشتی مرسر استریت، ایران را «تهدیدی برای امنیت کشتیرانی بین‌المللی» خوانده‌اند. آنها همچنین خواستار محکومیت این حمله از سوی جامعه جهانی شده‌اند.
جالب‌تر آنکه بعد از اظهارات آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا مبنی بر اینکه ایران بابت اقدامش با «پاسخ جمعی» مواجه خواهد شد، وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد که کشورش به انگلیس اجازه می‌دهد در پاسخ به حمله به نفتکش اسرائیلی پیش‌قدم شود. او اضافه کرده: ما خواستار این هستیم که انگلیس در این مورد پیشگام شود.
سالانه ده‌ها کشتی و نفتکش در آبهای خلیج فارس دچار سانحه می‌شوند؛ به ویژه آنکه این آبها به محلی برای جنگ نفتکش‌ها میان ایران و اسرائیل تبدیل شده است. حوادث این یک هفته اخیر اما (هرچند که در مورد نفس وقوع برخی از آنها تردید وجود دارد) به نظر میرسد که تعمدا پررنگ می‌شوند. دومینیک راب، وزیر خارجه انگلیس هم دیروز با اشاره به نامه مشترک کشورش با رومانی و لیبریا به شورای امنیت سازمان ملل، گفت که «شورای امنیت باید به فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران و احترام نگذاشتن آن به قوانین و حقوق بین‌المللی پاسخ دهد.»
حسام زکی، معاون دبیرکل اتحادیه عرب دیروز در قاهره با کورنیل ویروتا، معاون وزیر خارجه رومانی دیدار کرده و گفته است: مذاکرات وین نباید تنها در خصوص تهدیدات هسته‌ای باشد بلکه باید نگرانی کشورهای عربی را نیز شامل شود
آیا اروپا و آمریکا قصد دارند ایران را از باز شدن دوباره پرونده‌اش در شورای امنیت بترسانند؟
مذاکرات ادامه می‌یابد، اما ... برخی معتقدند که با شکل‌گیری دولت جدید و در آستانه مذاکرات احتمالی وین، آمریکا حمله به نفتکش اسرائیلی را پیراهن عثمان کرده تا از آن در مذاکرات بهره‌برداری کند. اما آیا دور هفتم این مذاکرات اصلا شکل خواهد گرفت که بخواهد کار آمریکا در آن به بهره‌برداری هم برسد؟
تحلیلگران تصریح می‌کنند که با توجه به اوضاع آشفته اقتصادی و سیاست خارجی دولت رئیسی برای جلوگیری از فروپاشی بیشتر نظام اقتصادی ایران، ناگزیر به مذاکره و توافق خواهد بود. شبکه سی. ان. بی. سی هم دیروز به نقل از یک مقام آلمانی نوشت که «دولت جدید ایران به مذاکرات وین بازمی‌گردد.» این مقام آلمانی که نامش فاش نشده، گفته است: «نشانه‌هایی کافی دال بر این وجود دارد که مباحثاتی واقعی در نظام ایران درباره چگونگی پیش برد این مذاکرات وجود دارد.» او درباره مذاکرات در شش دور قبلی توضیح داده: «ما و دوستان آمریکایی‌مان می‌گوییم تحریم‌هایی که باید لغو شوند، آن‌هایی هستند که به برجام ارتباط دارند و برخی دیگر تنبیه‌ها همچنان به قوه خود باقی می‌مانند. مسائل دیگری نیز هست که باید در مذاکرات بعدی راجع به آنها صحبت کنیم که ایرانی‌ها حاضر نیستند با آن ها پایبند باشند.» موضوع خط آخر اظهارات او یعنی «مسائل دیگری» که غرب می‌خواهد درباره آنها صحبت کند، قابل توجه است. این مسائل آنچنانکه پیش از این هم بارها گفته شده، تحرکات منطقه‌ای ایران و قدرت نظامی آن است.
پیوستن اعراب منطقه
به کارزار فشار بر ایران
حال به نظر میرسد حجم وسیع اخبار مربوط به حوادث در سواحل عمان و امارات و فشار رسانه‌ای و سیاسی که با استناد به این اخبار به ایران وارد می‌شود، بخشی از تلاش طرف غربی برای ورود به «مسائل دیگر» در مذاکرات وین است.
کشورهای عرب متحد آمریکا در منطقه نیز به این فشار پیوسته‌اند. از عربستان خبر میرسد که وزیر خارجه‌اش گفته است: «ایران «گستاخانه» در منطقه رفتاری «منفی» دارد، از جمله اینکه کشتیرانی را تهدید می‌کند.»
حسام زکی، معاون دبیرکل اتحادیه عرب نیز در قاهره با کورنیل ویروتا، معاون وزیر خارجه رومانی دیدار کرده و گفته است: مذاکرات وین نباید تنها در خصوص تهدیدات هسته‌ای باشد بلکه باید نگرانی کشورهای عربی را نیز شامل شود.
با همین اجماع کشورهای متعدد است که آمریکا هم تهدید به «پاسخ جمعی» می‌کند و هم اعلام آمادگی برای مذاکره. در واقع مذاکره در وین با چماق سوانح دریایی اخیر در آبهای خلیج پیش خواهد رفت؛ چماقی که قصد دارد ایران را هرچه بیشتر در تنگنا قرار دهد.
حال باید دید که دولت رئیسی تحت این تنگنا، تن به دادن امتیازهای بیشتر می‌دهد یا اینکه با سرسختی در برابر آن، کار احیای برجام باز هم طولانی‌تر از پیش خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید