مذاکره‌کنندگان احیای برجام در این دور هم به توافق نخواهند رسید؛
وین؛ گرفتار تسلسل و معطل انتخابات
محبوبه ولی
وین، مذاکره و گفت‌وگو، بازگشت به پایتخت، مشورت با مقامات بالاتر، دوباره وین و تکرار همان روال؛ این پروسه احیای برجام است که از نیمه فروردین آغاز شده و همچنان ادامه دارد. تاکنون پنج دور از این مذاکرات برگزار شده و دور ششم آن نیز از ابتدای هفته آغاز شده است.
تفاوت دور ششم با پنج دوره قبلی اما این است که در کنار تعارفات معمول مبنی بر اینکه «توافق در همین نزدیکی» است، در این دور دیپلمات‌ها با صراحت می‌گویند که توافق خیلی هم نزدیک نیست و مشخصا به نقش انتخابات ریاست جمهوری ایران در آن اشاره می‌کنند.
پنجمین دور از مذاکرات احیای برجام از چهارم تا دوازدهم خرداد در وین برگزار شد. پیش از آغاز آن، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی پیش‌بینی کرد که دور پنجم احتمالا دور نهایی برای مذاکرات وین باشد.
پیش‌نویس سند نهایی قبل از انتخابات آماده نمی‌شود
اما دور پنجم نه تنها دور آخر نبود، بلکه اولیانوف دیروز در دومین روز از دور ششم مذاکرات، در توئیتی نوشت: «کاملا موافقم که در روزهای آینده، نباید انتظار نهایی شدن مذاکرات را داشته باشیم. همچنین مشخص است که ما نمی‌توانیم تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران پیش‌نویس سند نهایی را آماده کنیم.» او البته برای اینکه امید به ثمربخشی این مذاکرات افت نکند، این را هم اضافه کرد که «با همه این شرایط توافق در مذکرات وین در دسترس است.» این در دسترس بودن اما در حالی است که ایران و آمریکا دور ششم مذاکرات وین را با انتقادهای توئیتری از یکدیگر آغاز کردند. بر اساس گفته دیپلمات‌ها، ایران و آمریکا مذاکره مستقیمی با یکدیگر در وین ندارند اما دیگر اعضای برجام حلقه رابط آنها بوده و آمریکا به صورت جزء به جزء در جریان تمامی محتویات نشست مشترک قرار می‌گیرد و اساسا به نتیجه رسیدن این مذاکرات منوط به توافق ایران و آمریکاست؛ توافقی که به نظر می‌رسد به موانع جدی برخورده است. رابرت مالی، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در وین و نماینده وزارت خارجه این کشور در امور ایران، در آستانه دور ششم مذاکرات وین، در توئیتی از فوت ساسان نیک‌نفس، زندانی سیاسی اظهار تاسف کرد و ضمن ناعادلانه خواندن زندانی شدن او، نداشتن دسترسی وی به خدمات پزشکی را «بی‌رحمانه» توصیف کرد.
در پاسخ عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران هم توئیت و اشاره رابرت مالی به ساسان نیک‌نفس را «اشک تمساح» خواند و تروریسم اقتصادی آمریکا در میان یک بیماری همه‌گیر را «جنایت علیه بشریت» عنوان کرد.
دیپلمات اروپایی با بیان اینکه سوالات حل نشده در مذاکرات همچنان باقی است، به واشنگتن پست گفت: در بالاترین سطوح سیاسی، هر یک از طرف‌ها چیزی را می‌خواهند که پذیرش توافق در کشورشان را آسان‌تر می‌کند اما ارائه آن توسط طرف مقابل غیرممکن است
زیر سایه سنگین انتخابات
این جدال توئیتری در آستانه دور جدید مذاکرات وین، نشانه چندان خوبی نبود. این نشانه ناخوشایند در حالی بود که بسیاری لغو تحریم‌های آمریکا علیه چند مقام سابق نفتی دو شرکت ایرانی را پالس‌های مثبت آمریکا به ایران برای احیای برجام تفسیر می‌کردند.
اما به نظر می‌رسد مذاکرات وین و فرآیند احیای برجام در یک دور تسلسل کسالت‌بار از تحرکات ضد و نقیض برای امتیازگیری‌های بیشتر است و باید منتظر ماند و دید که نهایتا کدام طرف امتیاز بیشتری را واگذار خواهد کرد.
عباس عراقچی روز شنبه در پایان جلسه کمیسیون مشترک اظهار کرد: «به شخصه فکر نمی‌کنم ظرف هفته جاری بتوانیم به جمع‌بندی نهایی برسیم.» او همچنین گفت: «وقایع زمانی در این رابطه هیچ ارتباطی با مذاکرات ما ندارد، مذاکرات ما موکول به انتخابات نیست و آن‌چه برای ما ملاک است این است که در مسیر تحقق خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران حرکت کنیم.»
اظهارات او در خصوص بی‌ارتباط بودن مذاکرات با انتخابات ایران اما در حالی است که برخی دیپلمات‌ها از تعلل دولت بایدن برای توافق تا زمان مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سخن می‌گویند.
نماینده روسیه در مذاکرات وین نوشت: کاملا موافقم که در روزهای آینده، نباید انتظار نهایی‌شدن مذاکرات را داشته باشیم. همچنین مشخص است که ما نمی‌توانیم تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران پیش‌نویس سند نهایی را آماده کنیم
مسائل اساسی حل نشده‌اند
اکثریت دیپلمات‌ها، از ایرانی و چینی و روسی گرفته تا دیپلمات‌های اروپایی و آمریکایی اما طولانی شدن فرآیند احیای برجام را نتیجه حل نشدن مسائل اساسی میان ایران و آمریکا عنوان می‌کنند.
عراقچی دیروز در این مورد گفت: «هنوز موارد فنی زیادی برای رسیدن به توافق نهایی وجود دارد که باید حل شود.» وانگ ثون، نماینده چین در دفتر سازمان ملل نیز دیروز در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای به تردید آمریکا دراین مورد اشاره کرد. او گفت آمریکا روز پنجشنبه برخی تحریم‌ها را لغو کرد اما به نظر می‌رسد «مردد» است.
وی ادامه داد: مذاکرات وارد هفته یازدهم شده اما بحث درباره لغو تحریم‌ها و موضوعات مربوط به آن طولانی و زمان‌بر شده است. پیش از این شماری از رسانه‌ها از فهرست طولانی و سخت خواسته‌های آمریکا خبر داده بودند؛ خواسته‌هایی که شامل نابودی کامل سانتریفیوژهای پیشرفته ایران و تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بودند.
این فهرست مطالبات و مقاومت ایران، حصول نتیجه در وین را سخت کرده است. دیپلمات‌ها همزمان که سعی می‌کنند امیدها به مذاکرات وین را کماکان زنده نگه دارند، به این موانع سخت نیز اشاره می‌کنند.
واشنگتن پست دیروز به نقل از یک مقام اروپایی نوشت که سوالات حل نشده مربوط به تحریم‌های ایالات متحده و توانایی‌های هسته‌ای ایران همچنان باقی است.
این دیپلمات اروپایی اضافه کرد: «ما براساس منطق ریاضی، کاملا خوشبین هستیم که حصول توافق عملی است اما این تنها بخشی از پاسخ است و بقیه موارد سیاسی‌تر است.»
وی با بیان اینکه ایران به دنبال اطمینان از عدم خروج مجدد ایالات متحده از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌ها توسط دولت آینده است، تصریح کرد: «در بالاترین سطوح سیاسی، هر یک از طرف‌ها چیزی را می‌خواهند که پذیرش توافق در کشورشان را آسان‌تر می‌کند اما ارائه آن توسط طرف مقابل غیرممکن است.»
موضع ایران در قبال چنین شرایطی این است که ایران علی‌رغم اینکه در دولت دونالد ترامپ فشار سنگینی را متحمل شده، در برجام باقی مانده؛ از این رو این دولت آمریکاست که این بار باید تصمیم سخت را بگیرد.
فارغ از اینکه کدام یک از دو طرف «تصمیم سخت» را بگیرند، طولانی شدن این پروسه، مذاکرات وین را به مذاکراتی فرسایشی تبدیل خواهد کرد که در این صورت نتیجه حاصل از آن هم چندان نمی‌تواند قابل اعتنا و قابل اعتماد باشد.
دیدگاه تان را بنویسید