بالا گرفتن اختلافات در آستانه دور ششم مذاکرات وین؛
دست‌انداز، پیش پای توافق
محبوبه ولی
در آستانه دور ششم مذاکرات وین اختلافات بر سر احیای برجام بالا گرفته است. 10 روز پیش و در آستانه دور پنجم مذاکرات وین خوش‌بینی‌ها درباره این مذاکرات به قدری بود که میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در این مذاکرات مطرح کرد که به احتمال زیاد این دور از مذاکرات، دور نهایی باشد.
آنتونی بلینکن به اعضای کنگره گفته است «مشخص نیست آیا ایران مایل و آماده بازگشت به پایبندی به تعهداتش هست یا نه.» به طور کلی هر چه ایران به مذاکره امید دارد، آمریکایی‌ها اما همواره با تردید و سوءظن درباره آن حرف می‌زنند
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز در جلسه هیأت دولت گفت که مسائل اصلی ما با آمریکای‌ها در مذاکرات وین حل و فصل شده و چند نکته فرعی باقی مانده است.
حالا اما اندکی مانده به برگزاری دور ششم مذاکرات وین، اظهاراتی مطرح می‌شود که آن خوش‌بینی و امیدها را با تردید مواجه کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به اعضای کنگره این کشور گفته است که «مشخص نیست آیا ایران مایل و آماده بازگشت به پایبندی به تعهداتش هست یا نه.»
او ادامه داده که «در عین حال برنامه هسته‌ای این کشور در حال پیشروی است و هرچه این برنامه جلوتر برود زمان گریز (هسته‌ای) کمتر خواهد شد.»
البته این اولین بار نیست که بلینکن چنین اظهاراتی را مطرح می‌کند. به طور کلی هر چه در جریان مذاکرات وین از سوی ایران و روسیه اخبار مثبت نسبت به حصول توافق و نتیجه اعلام می‌شد، آمریکایی‌ها همواره با تردید و سوءظن درباره آن حرف می‌زنند.
بسیاری این رفتار آمریکا را تلاش آن برای امتیازگیری بیشتر از ایران در جریان مذاکرات تفسیر می‌کنند اما تفاوت این بار نسبت به دفعات قبلی، این است که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز دو روز پیش در نشست شورای حکام اظهارات تندی را علیه ایران مطرح کرد و شاید بر مبتنی بر همان گزارش گروسی است که بلینکن روز دوشنبه به اعضای کنگره گفت که طبق گزارشات زمان گریز هسته‌ای ایران در بهترین حالت به چندین ماه رسیده و اگر این روند ادامه پیدا کند به تنها چند هفته خواهد رسید.
بایدن در مسیر ترامپ
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران به آنچه که بلینکن در کنگره گفت واکنش نشان داد. او در توئیتی نوشت: «هنوز مشخص نیست آیا رئیس‌جمهور آمریکا و بلینکن آماده‌اند سیاست «فشار حداکثری» ترامپ و پومپئو را کنار گذاشته و استفاده از تروریسم اقتصادی به عنوان اهرم فشار برای چانه‌زنی را متوقف کنند یا خیر.»
او افزود: «ایران به برجام پایبند است. کافی است بند ۳۶ را مطالعه کنید. زمان تغییر مسیر است.» توئیت ظریف گرچه در پاسخ به بلینکن بود اما در عین حال اظهارات دولتمردان و دیپلمات‌های ایرانی در خصوص نزدیک بودن توافق در وین را هم نقض می‌کرد.
طی روزهای گذشته رسانه‌های خارجی خواسته‌های متعدد آمریکا از جمله تحریم تسلیحاتی ایران که بر اساس برجام اکتبر سال گذشته لغو شده بود، نابودی سانتریفیوژهای پیشرفته و مواردی از این دست را موانع بزرگ توافق در مذاکرات وین عنوان کرده بودند
لحن تند گروسی در نشست شورای حکام
لحن تند و گفته‌های اخیر رافائل گروسی نیز شاهدی دیگر برای تردید درباره این توافق است. او روز دوشنبه به اعضای شورای حکام آژانس گفت که ایران به سوالات آژانس پاسخ نمی‌دهد.
گروسی مشخصا اظهار کرد: «دولت ایران همواره عنوان کرده که مشارکت و همکاری خواهد کرد و پاسخ خواهد داد، اما این کار را نکرده است. امیدوارم این روند تغییر کند اما تا الان که صحبت می‌کنیم هیچ پیشرفت ملموسی در خصوص هیچ یک از مسائل پادمانی حاصل نشده است.»
او مدعی چهار مکان مشکوک هسته‌ای در ایران هم شد و ادامه داد که در سه مکان از محل‌های اشاره شده اثراتی از اورانیوم با منشا انسانی یافت شده و در مکان چهارم ذرات تغییریافته ایزوتوپی مشاهده شده است.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با متهم کردن ایران به عدم پاسخگویی در ارتباط با این مکان‌ها، تاکید کرد که عدم پاسخگویی ایران در این رابطه این نگرانی را تشدید می‌کند که ایران در مکان‌هایی که برای آژانس مشخص نیست مواد هسته‌ای نگهداری می‌کند. اظهارات او در حالی است که زمستان گذشته به ایران آمد، با علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار کرد. آن سفر علاوه بر شکل‌گیری توافقات تازه میان دو طرف، با استقبال و ارزیابی‌های بسیار مثبتی مواجه شد که سرمنشا امیدواری‌ها برای توافق در احیای برجام بود.
رویکرد آژانس، مانعی برای تعاملات آتی
حالا اما کاظم غریب‌آبادی، سفیر ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، دیروز طی گفت‌وگویی با رسانه‌ها با اشاره به مواضع و گفته‌های اخیر رافائل گروسی در نشست شورای حکام تصریح کرد که این مواضع حاکی از رویکرد یکطرفه دبیرخانه سازمان بین‌المللی انرژی اتمی در برابر همکاری‌ها با ایران و نادیده گرفتن سطح همکاری و تعامل فی‌مابین است و می‌تواند به «مانعی» برای تعاملات آتی بین دو طرف تبدیل شود.
او ادعاهای گروسی را رد کرد و افزود: گزارش آژانس با سوابق همکاری بین ایران و آژانس سازگاری و همخوانی ندارد. این گزارش، معتبر هم نیست، چراکه مبتنی بر منابع قابل اتکا نمی‌باشد؛ و همچنین متقاعدکننده نیز نیست، چراکه تمامی ابعاد همکاری و پیشرفت‌های حاصله را منعکس نمی‌کند.
غریب‌آبادی در گفت‌وگوی خود البته مطلبی درباره چهار مکان مورد ادعای گروسی نگفته اما اظهار کرده که تعامل سازنده، مستلزم محیط مثبت، پرهیز از پیش‌داوری و ابراز نگرانی‌های مصنوعی و همچنین خودداری از «بزرگنمایی چند موضوع پیش پاافتاده و بی‌اهمیت» است.
به هر حال اظهارات بلینکن و گروسی نشانه‌های خوبی برای مذاکرات وین نیستند چراکه هم حاکی از بالا گرفتن اختلافات هستند و هم به تعبیری دیگر نشانه بازی‌های روانی برای امتیازگیری‌های بیشتر از تهران.
طی روزهای گذشته رسانه‌های خارجی خواسته‌های متعدد آمریکا از جمله تحریم تسلیحاتی ایران که بر اساس برجام اکتبر سال گذشته لغو شده بود، نابودی سانتریفیوژهای پیشرفته و مواردی از این دست را موانع بزرگ توافق در مذاکرات وین عنوان کرده بودند. از آن جایی که ایران تاکید کرده که زیر بار بسیاری از این خواسته‌ها نخواهد رفت باید منتظر ماند و دید که این موضوع و همینطور مواضع آمریکا و آژانس نهایتا چه سرنوشتی را برای مذاکرات وین رقم خواهند زد؛ روند آن را طولانی خواهد کرد، آن را به بن‌بست خواهد کشاند یا اینکه دست آخر ناگزیر کوتاه خواهند آمد و مسیر تازه‌ای برای توافق باز خواهد شد؟
دیدگاه تان را بنویسید