قمار بزرگ آقای رئیس

محبوبه ولی

عبدالناصر همتی با برگ ریاستش بر بانک مرکزی پای میز انتخابات آمد؛ حالا این برگ را باخته به امید آنکه بخت ورود به پاستور نصیبش شود. برای این منظور اما نیاز به حمایت اصلاح‌طلبانی دارد که تاکنون تن به حمایت از او نداده‌اند.

وقتی نام عبدالناصر همتی در کنار اسحاق جهانگیری و علی لاریجانی و چهره‌های شاخص دیگری که برای کاندیداتوری در انتخابات ثبت نام کرده بودند، آمد، کسی آن را جدی نگرفت اما شوک شورای نگهبان به انتخابات و تایید صلاحیت همتی، او را جدی کرده است.

او کارنامه پر و پیمانی به ویژه در حوزه اقتصاد دارد. بر خلاف ابراهیم رئیسی که مسئولیت‌های اجرایی او خلاصه می‌شود به قوه قضائیه و تولیت آستان قدس، همتی اما سوابق اجرایی و اقتصادی مفصلی دارد. او را پدر بیمه خصوصی ایران می‌نامند، 12 سال رئیس کل بیمه مرکزی بوده، در دوره مسئولیت حسن روحانی در شورای عالی امنیت ملی برای پنج سال عضو کمیته اقتصادی این شورا بوده، سفیری ایران در چین و مدیرعاملی بانک ملی را تجربه کرده، سه سال پیش هم حسن روحانی ریاست کل بانک مرکزی را به او سپرد.

دولت را نمی‌توان از درون دولت نقد کرد!

این مورد آخر اما در جریان رقابت‌های انتخاباتی که او درگیر آن است، چندان به نفعش نخواهد بود چراکه اساسا انتقادهای تند و تیز از دولت موجود یک رسم نانوشته برای کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری است و همتی برای ادای این رسم ناگزیر به زیر سوال بردن خود هم خواهد شد.

پایگاه رقیب با توجه به مسئولیت همتی در دولت، به او می‌تازد که «بانیان وضع موجود، نمی‌توانند منتقد آن باشند.» خودش اما می‌گوید از دو سال و نیم پیش به این سو، بخشی از تغییر وضع موجود بوده نه بانی آن و مدعی شده که اگر سیاست‌های قبلی ادامه می‌یافت اکنون دیگر چیزی برای رقابت وجود نداشت اما سیاست‌های او شرایط را بهبود بخشیده است.

با این حال رسانه‌های اصولگرا او را کماکان «بانی وضع موجود» معرفی می‌کنند. روزنامه اصولگرای فرهیختگان در گزارشی به رشد 250 درصدی قیمت دلار در مدت سه سال ریاست همتی بر بانک مرکزی اشاره کرد.

از همین روست که برخی چون ابراهیم نکو، فعال سیاسی اصلاح‌طلب معتقدند «همتی با توجه به عملکردش در حوزه بانکی و بازار سرمایه با چالش‌های جدی رو به رو خواهد بود و حرفی برای گفتن نخواهد داشت.»

اختلاف میان روحانی و همتی یا خیمه‌شب‌بازی؟

بخشی از این چالش اما شاید با برائت از دولت روحانی مرتفع شود. همتی که روزهای اخیر چندین بار گفته است که در بانک مرکزی صرفا مجری سیاست‌های دولت بوده و تنها حق اظهارنظر داشته نه رأی و تصمیم‌گیری، دو شب پیش در کلاب‌هاوس گفت که رئیس جمهور به او گفته «اگر می‌خواهید در انتخابات بمانید، نمی‌توانید رئیس کل بانک مرکزی بمانید چون روی مسائل پولی ارزی تاثیر می‌گذارد.»

از اظهارات بزرگان حزب کارگزاران نیز چنین برمی‌آید که همتی کاندیدای مورد تایید و حمایت آنهاست اما تعلل آنها در اعلام رسمی این موضوع، مربوط به تلاش‌های پشت پرده برای جلب حمایت همه اصلاح‌طلبان است

او ادامه داد: «البته من گفتم که فعالیت‌های انتخاباتی تاثیری ندارد ولی شما صاحب اختیار هستید.» با همین مقدمه رسانه‌ها دیروز خبر دادند که او برکنار شده و حتی جانشینش نیز تعیین شده است. او صبح دیروز در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت به ریاست روحانی هم غایب بود و اکبر کمیجانی، قائم مقامش به جای او در جلسه حاضر بود. این غیبت خبرها درباره برکناری او را قوت بخشید.

خود همتی ساعاتی بعد اعلام کرد که کماکان تا تصمیم رئیس جمهوری، رئیس بانک مرکزی است و در ایام انتخابات اختیاراتش را قائم مقامش تفویض کرده است. هرچند نهایتا پایگاه اطلاع‌رسانی دولت خبر برکناری همتی را منتشر کرد که برخی آن را به اختلافات همتی و روحانی مربوط می‌دانند. رسانه‌های مخالف او اما این اقدام را بازی همتی برای اعلام برائتش از دولت و فرار از پاسخگویی بابت سه سال عملکردش در بانک مرکزی تعبیر کرده‌اند. خبرگزاری تسنیم با تیتر «خیمه‌شب بازی همتی با سوژه برکناری برای فرار از کارنامه افتضاح روحانی» به این موضوع پرداخت.

آنها معتقدند که همتی به دنبال بهره‌برداری انتخاباتی از یک برکناری نمایشی است. اما به هر حال پشت پرده این برکناری هر چه باشد، بند وابستگی به دولت روحانی را از پای همتی باز کرده و او اکنون می‌تواند با دست بازتری وارد رقابت‌های انتخاباتی شود.

در تمنای حمایت اصلاح‌طلبان

با این حال چالش بزرگتری پیش روی اوست و آن هم عدم حمایت اصلاح‌طلبان از اوست. با اینکه همتی عضو حزب کارگزاران است اما این حزب تاکنون از اعلام حمایت رسمی از وی خودداری کرده است.

بدیهی است و از اظهارات کارگزارانی‌ها نیز چنین برمی‌آید که همتی کاندیدای مورد تایید و حمایت آنهاست اما تعلل آنها در اعلام رسمی این موضوع، مربوط به تلاش‌های پشت پرده برای جلب حمایت همه اصلاح‌طلبان است.

با قوت گرفتن خبر برکناری همتی، برخی آن را به اختلافات او با روحانی مربوط می‌دانند. رسانه‌های مخالف او اما این اقدام را بازی همتی برای اعلام برائتش از دولت و فرار از پاسخگویی بابت سه سال عملکردش در بانک مرکزی تعبیر کرده‌اند

جبهه اصلاحات و بسیاری از احزاب اصلاح‌طلب تا به امروز مکرر و هر بار با صراحت تاکید کرده‌اند که هیچ یک از 9 گزینه این جبهه برای کاندیداتوری در انتخابات از سوی شورای نگهبان تایید صلاحیت نشده‌اند و این جریان از هیچ کاندیدای دیگری حمایت نخواهد کرد.

سعید نورمحمدی، عضو شورای مرکزی حزب ندای ایرانیان اما با اشاره به شوک حاصل از نتیجه تایید صلاحیت‌ها به ایمنا گفته است: «در حال حاضر حتی جامعه نیز در شوک رد صلاحیت‌ها قرار دارد. اصلاح‌طلبان در فضایی احساسی قرار دارند و طی روزهای آینده با خروج از این فضا تصمیماتی را نسبت به حمایت از دو کاندیدای معتدلی که در انتخابات حضور دارند اتخاذ خواهند کرد.»

منظور او از دو کاندیدای معتدل محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی است که در ادامه اضافه کرده: «با توجه به مخالفت‌های جدی اصلاح‌طلبان با مهرعلیزاده، همتی شانس بیشتری برای حمایت شدن از سوی این جناح را دارد.»

غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران بر خلاف اصلاح‌طلبانی که گفته‌اند کاندیدایی در انتخابات ندارند، تاکید کرده: «گزینه‌ای که بتواند مورد حمایت قرار گیرد، وجود دارد.» او اضافه کرده: «آقای همتی نیروی خوبی است، اما برای ما مسأله اصلی بحث کشور، کارآمدی و حل مشکلات مردم است، باید ببینیم که ایشان در این زمینه چه اندازه می‌تواند کار کند و چه برنامه کاری در این حوزه دارد. البته اصل این موضوع باید در جبهه اصلاح‌طلبان بررسی شود و بعد درباره آن اعلام نظر صورت گیرد.»

جمله آخر کرباسچی موید همان تلاش‌ها برای جلب نظر عموم اصلاح‌طلبان است اما در عین حال کارگزارانی‌ها و سایر اصلاح‌طلبان شاخص میانه چندان خوبی با یکدیگر ندارند.

کارگزارانی‌ها بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 96 بارها به سیاست‌های اصلاح‌طلبانی چون خاتمی و عارف تاخته‌اند. در حالی که خاتمی کماکان رهبر مورد احترام اصلاحات به شمار می‌رود، کارگزارانی‌ها حتی در اظهارنظرهایی از خاتمی نیز عبور کرده‌اند. این اختلافات کار برای توافق بر سر همتی را سخت خواهد کرد. از سوی دیگر زمان نیز رو به پایان است و باید دید که همتی در این قمار به ازای از دست دادن ریاست بانک مرکزی، چیزی به دست خواهد آورد یا نه.