سرایت بلاتکلیفی اقتصاد به بازار مسکن

مریم شکرانی

 پرداخت وام مسکن با سود صفر درصد تازه‌ترین اتفاق بازار مسکن ایران است. بازاری که حالا با جهش‌های پیاپی قیمت دست بسیاری از شهروندان ایرانی را از خانه‌دار شدن کوتاه کرده است. با این حال افزایش مبلغ وام‌های بانکی ولو با سود صفر درصد همچنان نتوانسته است قدرت خرید مشتریان بازار مسکن را ترمیم کند، چراکه هم اکنون با حداکثر مبلغ وام مسکن تنها می‌توان حدود ۵ تا ۶ متر خانه در تهران خرید. پرداخت وام صفر درصد در اقتصادی که تورمی بالاتر از 39 درصد در آن به ثبت رسیده بی‌تردید اتفاقی مهم تلقی می‎شود. حالا اجرای طرح دریافت مالیات از خانه‎های لوکس، دریافت مالیات از خانه‎های خالی در کنار اعلام اخباری درخصوص افتتاح مسکن ملی در سال جاری در عین تخصیص تسهیلات صفر درصدی خرید همگی طرح‎هایی تلقی می‎شوند که با هدف مهار قیمت مسکن اجرایی شده است.

کاهش قیمت مسکن در فروردین ۱۴۰۰

در حالی که میانگین قیمت مسکن در فروردین سال ۹۹ حدود ۱۵ میلیون تومان بود در اسفند همین سال متوسط بهای مسکن در تهران از ۳۰ میلیون تومان عبور کرد و قیمت هر مترمربع مسکن به ۳۰ هزار و ۲۰۰ هزار تومان رسید. به این ترتیب بهای مسکن ظرف یکسال حدود دو برابر شد. در فروردین ۱۴۰۰ اما قیمت مسکن اندکی کاهشی شد. بر اساس گزارش بانک مرکزی متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در پایتخت ۲۹ میلیون و ۳۲۰ هزار تومان اعلام شد که نسبت به اسفند سال گذشته کاهشی ۳.۱ درصد داشته است .بر اساس این گزارش با وجود کاهش قیمت واحد مسکونی، اجاره‌ها افزایشی ۳۲.۲ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین در ماه مورد گزارش، تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران به ۲ هزار و ۱۰۰ واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل ۶۰.۳ درصد کاهش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۶۸.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد.

 همچنین در این دوره شاخص کرایه مسکن اجاری در تهران و کل مناطق شهری نسبت به ماه قبل(اسفندماه) و ماه مشابه سال قبل به ترتیب معادل ۳۲.۳ و ۳۶.۱ درصد رشد داشت. توزیع تعداد معاملات انجام شده بر حسب مناطق مختلف شهر تهران در فروردین سال ۱۴۰۰ حاکی از این است که از میان مناطق ۲۲ گانه شهر تهران، منطقه ۵ با سهم ۱۴.۱ درصدی از کل معاملات بیشترین تعداد قراردادهای مبایعه‌نامه را به خود اختصاص داده است.

کاهش قیمت مسکن ادامه دارد؟

کاهش اندک قیمت مسکن در فروردین ۱۴۰۰ اما به عقیده فعالان بازار مسکن به دلیل سردرگمی اقتصاد ایران است. آنها می گویند که ابهام در وضعیت سیاست خارجی ایران و مشخص نبودن آینده مذاکرات و همچنین انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ موجب شده است که تمامی بازارها و از جمله بازار مسکن در وضعیت سردرگمی به سر ببرند.

همین مساله موجب شده است که بسیاری از مشتریان بازار مسکن از معامله در این بازار پرهیز کنند و منتظر روشن شدن وضعیت بمانند.

در همین زمینه بیت‌الله ستاریان،کارشناس بازار مسکن در خصوص آخرین آمار بانک مرکزی مبنی بر کاهش ۶۰ درصدی معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در فروردین ماه ۱۴۰۰ به اعتماد آنلاین گفت: این افت معاملات عموما پس از عید اتفاق می‌افتد و بخش مسکن در فرودین ماه راکد است اما امسال و سال گذشته به دلیل تعطیلات بنگاه‌های معاملاتی و املاک به دلیل شیوع کرونا این قضیه شدت گرفت.

ستاریان با بیان اینکه اگر در فروردین ماه رونق فروش داشتیم باید تعجب می‌کردیم، ادامه داد: با توجه به اینکه معاملات مسکن جزو معاملات سنگین محسوب می‌شود اغلب مردم سعی می‌کنند زمان مناسبی را برای این معاملات  در نظر بگیرند.

 او همچنین با اشاره به رشد اجاره مسکن در فروردین ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته گفت: قیمت مسکن روند افزایشی دارد اما ممکن است یک ماه به دلیل شرایط بحرانی کرونا یا غیره روندی کاهشی به خود بگیرد اما نمی‌توان گفت قیمت‌ها افت کرده زیرا تمام پارامتر‌های تاثیرگذار در بخش مسکن نشان می‌دهد که قیمت مسکن رشد خواهد کرد و اجاره‌ها تابع نوسانات ماهانه مسکن نیستند بلکه قیمت کلی مسکن تابع بردارهای کلان اقتصادی هستند که فزاینده است.

 ستاریان در ادامه گفته است: در فروردین ماه نیز رکود تورمی را پشت سرگذاشته‌ایم و قیمت مسکن رشد کرده است.

جزئیات وام مسکن با سود صفر درصد

حالا اما نوسان‌های اندک قیمت مسکن در مسیر نزولی در برابر جهش‌های بلند صعود همچنان امید به خانه‌دار شدن بسیاری از ایرانی‌ها را ناامید کرده است و در این میان طرح‌های مسکن دولت نتوانسته است بازار افسارگسیخته مسکن را مهار کند.

افزایش سقف وام مسکن مشتریان به ۲۵۰ میلیون تومان و سقف وام ساخت مسکن به ۴۰۰ میلیون تومان همچنان در برابر شیب تند قیمتها چاره ساز نیست.

کاهش اندک قیمت مسکن در فروردین ۱۴۰۰ به عقیده فعالان بازار مسکن به دلیل ابهام در وضعیت سیاست خارجی ایران و مشخص نبودن آینده مذاکرات و همچنین انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ است که موجب شده تمامی بازارها و از جمله مسکن در وضعیت سردرگمی به سر ببرند

از آن سمت پرونده مسکن ملی با وجود پایان دولت حسن روحانی به جای خاصی نرسید و حالا دوباره بانک مسکن از یک طرح تازه در بازار مسکن رونمایی کرده است.

گزارش‌ها نشان می‌دهد بانک تخصصی بخش مسکن امکان آن را فراهم کرده تا مشتریان با سپرده گذاری، وام مسکن با بازپرداخت ۵ ساله و سود صفر درصد دریافت کنند.

 این بانک اخیراً حسابی با نام «صفر و صفر» با قابلیت بازگشایی برای عموم مردم راه اندازی کرده است.

حساب «صفر و صفر» روشی جدید برای بهره مندی متقاضیان از تسهیلات بانک تخصصی بخش مسکن با نرخ بهره صفر درصدی است. در واقع یکی از مهمترین مزایای این حساب امکان بهره مندی دارندگان حساب از تسهیلات با نرخ بهره صفر درصدی است. در مقابل این حساب برای استفاده افرادی طراحی شده است که به هر دلیلی تمایلی به دریافت سود بانکی ناشی از سپرده گذاری ندارند و در مقابل تمایل دارند در زمان مشخص نسبت به استفاده از تسهیلات بانکی بر پایه این حساب بدون پرداخت سود اقدام کنند.

در طرح یاد شده، دامنه شمول پرداخت تسهیلات از بستگان درجه یک به بستگان نزدیک سپرده‌گذار مطابق با تعریف صندوق‌های پس‌انداز مسکن شامل پدر، مادر، همسر، فرزند، برادر، خواهر، پدربزرگ، مادربزرگ و نوه گسترش یافته است.

اعطای تسهیلات مسکن با مدت بازپرداخت حداکثر ۵ سال در قالب این طرح امکان‌پذیر است.

با وجود این کارشناسان بازار مسکن اعتقاد دارند تا زمانی که تورم عمومی کنترل نشود و عرضه مسکن تقویت نشده باشد همچنان جهش قیمت در بازار مسکن رخ می دهد. از آن سمت آنها از طرح مالیات بر ارزش زمین برای مهار قیمت زمین و سهم بالای آن در بهای تمام شده مسکن می‌گویند. طرحی که با وجود اجرای موفق در سایر کشورهای جهان در ایران همچنان مسکوت مانده است. علاوه بر این آنها از ترویج ساخت صنعتی مسکن و ... به عنوان راهکارهای کاهش قیمت مسکن نام می‌برند.