جهانگیری و یک جهان افسـوس!

پس از اینکه جهانگیری ابتدای هفته برای اولین بار لب به شکوه و شکایت از موقعیتش در دولت باز کرد و گفت که «مرد بی‌کاغذ و قلم دولت» است، موضوع استعفای او نیز برای چهارمین بار در یک سال اخیر مطرح شد. اصلاح‌طلبان اما با آه و افسوس به این موضوع پرداخته‌اند. افسوس آنها نه از این باب است که دولت جهانگیری را از دست می‌دهد بلکه آنها معتقدند که نماینده‌شان در دولت، فرصت طلایی استعفا را از دست داده و حالا که دیگر اصلاحات هزینه هنگفتی برای همراهی با دولت ائتلافی حسن روحانی پرداخته، استعفای دیرهنگام او آورده‌ای برای این جریان نخواهد داشت. عباس عبدی: او تنها فرصت را برای کناره‌گیری از دولت از دست داد. با حوادث دیماه این فرصت بیشتر از دست رفت و پس از اعلام دلار ۴۲۰۰ تومانی دیگر نه‌ تنها نمی‌تواند چنین کند، بلکه معلوم نیست که نتایج مثبتی از کناره‌گیری احتمالی‌اش به دست آورد الیاس حضرتی: من مجموع اخبار و تحلیلم این است که اسحاق جهانگیری قصد رفتن از دولت روحانی را کرده است. به نظرم آهنگ، آهنگ رفتن آقای جهانگیری است. در مورد جایگزینی نوبخت چیزی نشنیدم ولی آقای روحانی احتمالا تصمیم گرفته دولتش را هماهنگ‌تر کند

محبوبه ولی، روزنامه‌نگار

دولت روحانی که با حمایت اصلاح‌طلبان روی کار آمد، هر توفیقی که در دور اول به دست آورد از توافق برجام تا کنترل تورم، بیش و پیش از آنکه به پای اعتدال و توسعه گذاشته شود، به نام اصلاح‌طلبان نوشته می‌شد. در دولت جدید هم که برجام بر باد رفته و کشور درگیر افسارگسیختگی‌های بی‌سابقه شده است، طبیعتا این اصلاحات است که مهر این بدنامی به پیشانی‌اش می‌خورد. 

قبای این بدنامی زمانی تنگتر بر قامت اصلاحات نشست که نماینده آنها در دولت دلار 4200 تومانی را اعلام کرد. این دلار که به دلار جهانگیری معروف شد، فصل تازه‌ای از رانت‌خواری‌ها و سکه‌بازی‌ها و احتکارها و قاچاق‌ها و گرانی‌ها و در یک کلام فسادها و فضاحت‌های اقتصادی را رقم زد و همزمان سهم اصلاح‌طلبان در ناکامی‌های دولت را بالا برد. اما حالا اسحاق جهانگیری اعلام کرده که «مرد بی‌اختیار دولت» است. 

پیش از حوادث دی‌ ماه وقتش بود

صبح شنبه هفته جاری، اندک ساعتی از رسیدن نامه معرفی وزرای پیشنهادی رئیس جمهوری به مجلس گذشته بود که زخم کهنه جهانگیری سر باز کرد. او در مراسم روز ملی صادرات گفت که کسی از او انتظار عوض کردن وزیر و وکیل نداشته باشد، چراکه کاغذ و قلمی دست او نیست و تا امروز اختیار عوض کردن منشی‌اش را هم نداشته است. گرچه این اظهارات او به معنی تبرئه کردن خود از بسیاری تصمیم‌گیری‌ها در دولت است اما نتوانست او را از اتهام «افشاگری دیرهنگام» در میان هم حزبی‌هایش تبرئه کند. عباس عبدی روز گذشته با نوشتن یادداشتی که در روزنامه اعتماد منتشر شد، تلویحا اشاره کرد که این اظهارات جهانگیری دیرهنگام است و نوشت: «او تنها فرصت را برای کناره‌گیری از دولت از دست داد و هنگامی که حوادث دی‌ماه ۱۳۹۶ رخ داد، این فرصت بیشتر از پیش از دست رفت و پس از اعلام دلار ۴۲۰۰ تومانی دیگر نه‌تنها نمی‌تواند چنین کند، بلکه معلوم نیست که نتایج مثبتی از کناره‌گیری احتمالی‌اش به دست آورد.» عبدی به حمایت جهانگیری از روحانی در انتخابات ریاست جمهوری اخیر هم اشاره کرده و آن را نوعی از خودگذشتگی فراتر از انتظار دانسته و افزوده است که جهانگیری به طور قطع امروز باید از آن پشیمان باشد.

حضور جهانگیری باید مشروط می‌شد

جهانگیری بنا به همان سنت مرسوم مقامات و مسئولان ایرانی که همیشه حرفهای زیادی برای گفتن دارند اما بنا به «مصلحت» نمی‌گویند، در سخنان روز شنبه خود گفت همه آنچه را که می‌داند نمی‌گوید و گفتن برخی مسائل در شرایط فعلی به صلاح کشور نیست. اما عبدی در یادداشت خود نوشته است که اگر جهانگیری از همان ابتدا با روحانی شرط نکرده که گروه اقتصادی دولت زیرمجموعه معاون اول باشد، اکنون نیز هیچ ادعای نمی‌تواند داشته باشد.

او نوشته است: تصور آن بود که گروه اقتصادی دولت در زیرمجموعه معاون اول عمل کند. من نمی‌دانم که آیا این را با آقای روحانی شرط کردند یا خیر. اگر شرط کردند و معاون اولی را پذیرفتند در این صورت در اولین لحظه‌ای که خلاف آن را دیدند باید کناره‌گیری می‌کردند.

افکار عمومی نمی‌پذیرد

عبدالله ناصری، مشاور ارشد دولت اصلاحات هم همان نظر عباس عبدی را دارد. او معتقد است که باید همان زمانی که تحولاتی در دفتر رئیس جمهور به وجود آمد و صحبت از کاهش اختیارات آقای جهانگیری شد، این صحبت‌ها را مطرح کرد اما حالا دیگر آن فرصت طلایی برای استعفای جهانگیری از دست رفته است.  او با تاکید بر اینکه این صحبت‌ها در شرایط فعلی خیلی شنیده نمی‌شود و افکار عمومی نمی‌تواند آن را بپذیرد، می‌گوید: در حال حاضر نگاه مردم به گونه‌ای است که این اظهارات چیزی را تغییر نمی‌دهد و باور اجتماعی را درباره اینکه آقای جهانگیری، اختیار تغییر یک منشی را نداشته باشد، تقویت نمی‌کند.

این سخنان مشاور ارشد رئیس دولت اصلاحات در شرایطی است که به باور بسیاری اصلاح‌طلبان پایگاه و اعتماد مردمی و اجتماعی خود را از دست داده‌اند؛ به ویژه که اسحاق جهانگیری کاندیدای مورد نظر آنها در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری در تمام طول کارزار انتخاباتی به دفاع تمام قد از روحانی و دولتش پرداخت و بعد هم به نفع او از کاندیداتوری کنار رفت. 

آهنگ رحیل

عبدالله ناصری به خروج جهانگیری از دولت هم اشاره کرده و گفته که جهانگیری بنا به مقتضیات و جایگاه خودش تصمیم می‌گیرد و صد البته اگر شأنش رعایت نشود، در دولت نخواهد ماند. 

علاوه بر او غلامحسین کرباسچی، دبیر کل حزب کارگزاران نیز در واکنش به اظهارات جهانگیری سخن از رفتن او به میان آورده و به آنا گفته است: «من صحبت آقای جهانگیری را شنیدم اما نمی‌دانم چرا این حرف را زد؟ اگر من به‌ جای او بودم که حتی نمی‌توانستم  منشی خودم را تغییر دهم، یک روز هم در کابینه دولت نمی‌ماندم.»

او البته روز گذشته در مصاحبه‌ای دیگر با ایلنا گفت: «قطعا نبود آقای جهانگیری ضربه‌ای به نیروهای حامی دولت به ویژه جریان اصلاحات خواهد بود ولی ضربه بدتر آن است که آقای جهانگیری نتواند به وظایف خود عمل کند و نتواند حتی یک منشی را عوض کند. وقتی معاون اول این حرف‌ها را می‌زند، آن حرف‌ها با مسئولیت‌‌‌‌ها و امیدواری‌هایی که نسبت به تلاش‌هایشان وجود دارد، منافات دارد.»  چنین اظهارنظرهایی از سوی کارگزارانی‌ها و اصلاح‌طلبان باعث شده تا برخی این سوال را مطرح کنند که آیا درب خروج از پاستور منتظر جهانگیری است؟ پاسخ الیاس حضرتی، نماینده مردم تهران در مجلس و قائم مقام حزب اعتماد ملی به این سوال مثبت است. 

او روز گذشته به تسنیم گفته است: من مجموع اخبار و تحلیلم این است که اسحاق جهانگیری قصد رفتن از دولت روحانی را کرده است. به نظرم آهنگ، آهنگ رفتن آقای جهانگیری است. 

حضرتی در پاسخ به این سوال که که آیا قرار است نوبخت جایگزین جهانگیری شود یا خیر، گفت: من چنین چیزی نشنیدم ولی آقای روحانی احتمالا تصمیم گرفته دولتش را هماهنگ‌تر کند.

عبور از روحانی یا جنگ قدرت؟

موضوع استعفای جهانگیری سه بار دیگر پیش از این نیز مطرح شده است. مهر 96 و فروردین 97 نیز خبر استعفای جهانگیری به دلیل اختلاف با واعظی و نوبخت و نهاوندیان یا به عبارت بهتر اعتدالیون اطراف روحانی مطرح شد.

تیرماه امسال هم به دنبال ترمیم تیم اقتصادی دولت و احتمال جایگزینی نهاوندیان با سیف در بانک مرکزی، منابع غیررسمی از مخالفت شدید جهانگیری و حتی قهر او خبر دادند. گفته شد او وسائلش را جمع کرده و استعفایش را هم تقدیم رئیس جمهور کرده است.

حتی جهانگیری پیش از این آنچه را که روز شنبه گفته، به شکل دیگری بیان کرده و با کنایه از وسعت اختیارات واعظی، رئیس دفتر روحانی چنین گفته بود: «دفتر رئیس‌جمهور جایی سیاسی است که باید رئیس‌جمهور را در کارهایی که باید انجام دهد، پشتیبانی و نیازهای این امور را برطرف کند. انصافاً آقای واعظی حضور فعال‌تری دارد و ‌فردی اجرایی است. این اتفاق مثبتی است که رئیس‌جمهور درباره خیلی از مسائل تصمیم‌گیری می‌کند. شاید یک مورد نسبت به دولت یازدهم تفاوت کرده باشد و آن اینکه در دفتر رئیس‌جمهوری درباره انتصابات بعد از کابینه تمرکزی شکل ‌گرفته که من تقریباً در جریان آنها نیستم.» 

بنابراین این اولین بار نیست که سخن از جدایی جهانگیری از دولت روحانی به میان می‌آید اما نخستین بار است که او این چنین از ضعف موقعیتش در دولت می‌گوید. برخی این اظهارات را بخشی از سناریوی اصلاح‌طلبان برای عبور از روحانی تفسیر می‌کنند و برخی دیگر جنگ قدرت میان دو حزب کارگزاران و اعتدال و توسعه؛ اما هرچه که هست، برای مردمی که به این دولت ائتلافی رأی دادند و ندادند، چیزی جز جدل‌های سیاسی نیست و اتفاقا نمدی است که از آن کلاهی برای آنها درنمی‌آید.