تاکید دولت در برابر اصرار تندروها؛
بازرسان آژانس اخراج نمی‌شوند
محبوبه ولی
ایران و آژانس انرژی اتمی تا همین دو سه ماه پیش، در حال تجربه روابط پایدار و کم‌تنشی بودند. حالا اما برخی چهره‌ها و نمایندگان مجلس در ایران شمارش معکوس 40 روزه را برای اخراج بازرسان آژانس از کشور آغاز کرده‌اند. به دنبال همین روزشماری‌ها، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز گفت: «دوست ندارم در روز بیست‌ویکم فوریه از ایران بشنوم حضور بازرسان من در ایران کاهش خواهد یافت. این خبر بدی است واقعا!»
تب تندی که پس از ترور محسن فخری‌زاده، مرد برجسته هسته‌ای ایران بر بهارستان عارض شد و گفت‌وگوهایی از این دست که همکاری دولت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منجر به لو رفتن دانشمندان هسته‌ای و در نهایت ترور آنها شده، باعث شد که نمایندگان مجلس آن طرح جنجالی «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» را با شتاب بیشتری تصویب و ذیل آن توقف اجرای پروتکل الحاقی و همینطور توقف بازرسی‌های آژانس انرژی اتمی از فعالیت هسته‌ای ایران را تکلیف کنند.
آن طرح تصویب و ابلاغ شد و دولت نیز اخیرا ضمن تهیه آیین‌نامه اجرایی این قانون، آن را ابلاغ کرد. احمدامیرآبادی، عضو هیأت رئیسه مجلس اوایل هفته اعلام کرد با توجه به اینکه دولت بایدن دوم بهمن در کاخ سفید مستقر می‌شود و ایران نیز بر اساس قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» یک ماه برای رفع تحریم‌ها به آن فرصت می‌دهد، چنانچه تحریم‌های مالی، بانکی و نفتی تا سوم اسفند برداشته نشوند، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از کشور «اخراج» خواهند شد.
جواد نیک‌بین، نماینده کاشمر نیز همان اظهارات را تکرار کرد. او در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس گفت که آمریکا تا سوم اسفند تحریم‌های نفتی و مالی را لغو نخواهد کرد، چراکه آنها هیچ تحریمی را برنمی‌دارند مگر اینکه ما دست از اسلامیت و جمهوریت خود برداریم، بنابراین طبق قانون، باید بازرسان یا به عبارتی جاسوسان آژانس را از کشور خارج کرده و اجرای پروتکل الحاقی متوقف شود.
او تاکید کرد که دولت باید در سوم اسفند به قانون عمل کند.
گزک دست پمپئو
این رویکرد و گفته‌ها، واکنش پمپئو، وزیر خارجه آمریکا و تیمش را هم در پی داشت. مورگان اورتاگوس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در صفحه توئیترش نوشت: «ایران بار دیگر تهدید کرد که بازرسان هسته‌ای را اخراج خواهد کرد. این رفتار، پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نقض می‌کند و باید توسط جامعه جهانی محکوم شود.»
خود مایک پمپئو نیز دیروز با دست‌آویز قرار دادن این موضوع، بار دیگر بر طبل ایران‌هراسی خود کوبید. او یک بیانیه صادر کرد و در آن با اشاره به طرح مجلس شورای اسلامی ایران برای اخراج بازرسان آژانس انرژی اتمی، هشدار داد که «این تهدید فراتر از تخطی از برجام است.»
او در بیانیه خود با تاکید بر اینکه ایران در چارچوب ان‌پی‌تی، موظف به فراهم کردن دسترسی بازرسان است، ایران را متهم به «اخاذی هسته‌ای» کرد.
بازرسان اخراج نمی‌شوند
در حالی که برخی روزشماری می‌کنند برای اخراج بازرسان آژانس از ایران و روزشماری آنها نیز گزک تازه‌ای شده در دست آمریکا، دیروز اما هم سخنگوی سازمان انرژی اتمی و هم سخنگوی وزارت خارجه با صراحت اعلام کردند که بازرسان سازمان بین‌المللی انرژی اتمی از ایران اخراج نخواهند شد.
سعید خطیب‌زاده با بیان اینکه توقف نظارت‌های فراپادمان به معنای اخراج بازرسان آژانس نیست، گفت: در چارچوب NPT و تعهدات‌مان و همچنین فضای عدم اشاعه، حضور بازرسان آژانس در ایران ادامه خواهد داشت زیرا این تعهد ماست
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران با تاکید بر اینکه این سازمان به صورت 100 در صد قانون لغو تحریم‌ها را به لحاظ فنی اجرا می‌کند، درباره اظهارات مبنی بر اخراج بازرسان آژانس، گفت: بر اساس قانون مجلس اگر تحریم‌ها لغو نشود در موعد مقرر اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف می‌شود، اما این به معنای اخراج بازرسان آژانس نیست.
وی توضیح داد: در واقع ما در سطوح مختلف بازرسی داریم که یکی از آنها بازرسی پادمانی و دیگری طبق پروتکل الحاقی است و در صورت توقف اجرای پروتکل الحاقی بازرسی‌های مربوط به پروتکل قطع می‌شود.
حضور بازرسان تعهد ماست
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه نیز دیروز در نشست خبری خود در همین ارتباط با بیان اینکه قانون اقدام راهبردی لغو تحریم‌های مجلس کامل روشن است، گفت: بند ۶ این قانون می‌گوید «در صورتی که طرف‌های متعاهد در برجام به تعهدات‌شان عمل نکنند، نظارت‌های فراپادمانی متوقف می‌شود.»
او با بیان اینکه توقف نظارت‌های فراپادمان به معنای اخراج بازرسان آژانس نیست، تاکید کرد: «در چارچوب NPT و تعهدات‌مان و همچنین فضای عدم اشاعه، حضور بازرسان آژانس در ایران ادامه خواهد داشت زیرا این تعهد ماست.»
نظارت‌های پادمانی ادامه می‌یابند
آنچه خطیب‌زاده درباره تعهد ایران نسبت به حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته، ناظر بر عضویت ایران در ان‌پی‌تی یا همان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است. در واقع پادمان آژانس بین‌المللی انرژی یک سیستم بازرسی و تایید استفاده صلح‌آمیز مواد هسته‌ای و بخشی از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است که ایران نیز عضو آن است. آنچه مورد تاکید قانون اقدام راهبردی مجلس بوده اما نظارت‌های فراپادمانی آژانس است که در قالب پروتکل الحاقی صورت می‌گیرد. نظارت آژانس تا پیش از پروتکل الحاقی بر اساس پادمان‌ها و نظارت‌های کلاسیک آن صورت می‌گرفت، اما تصویب پروتکل الحاقی، مجوزهای بیشتر برای دسترسی‌های گسترده و بازرسی‌های سرزده را فراهم کرد. ایران پذیرفت که به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا کند و مطابق آن اجازه بازرسی‌های بیشتر به آژانس دهد. بر این اساس، در صورت عدم رفع تحریم‌ها تا سوم اسفندماه، اجرای پروتکل الحاقی و نظارت‌های فراپادمانی آژانس، متوقف می‌شود اما حضور بازرسان برای نظارت‌های پادمانی با توجه به تداوم عضویت ایران در ان پی تی ادامه خواهد داشت.
فریدون عباسی: هیچ وقت بازرسان آژانس را اخراج نمی‌کنیم، بلکه آنها را به کشور راه نخواهیم داد. طبق قوانین زمانی که بازرسی بخواهد وارد کشورمان شود باید به وی ویزا داده شود؛ وقتی ویزا ندهیم، از بازرسی‌های سرزده ممانعت خواهیم کرد
رحمان قهرمان‌پور، تحلیل‌گر ارشد مسائل بین‌المللی در این باره به ایلنا گفته است: «توقف اجرای پروتکل الحاقی به معنای اخراج بازرسان آژانس نیست؛ اخراج زمانی اتفاق می‌افتد که دولت بتواند از «ان پی تی»[NPT] خارج شود؛ مثل اتفاقی که در اوایل دهه دو هزار برای کره شمالی افتاد.»
به بازرسان ویزا نمی‌دهیم
در عین حال اما به نظر می‌رسد، این موضوع مانند بسیاری مباحث دیگر به محل مناقشه میان دولت و مجلس و همینطور مناقشه با سازمان انرژی اتمی تبدیل شود. فریدون عباسی که رئیس کمیسیون انرژی مجلس که در دوران محمود احمدی‌نژاد، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بود، دیروز برخلاف همکاران خود در مجلس گفت که «هیچ وقت بازرسان آژانس را اخراج نمی‌کنیم.» او اما ادامه داد که «آنها را به کشور راه نخواهیم داد.»
عباسی گفت: «طبق قوانین زمانی که بازرسی بخواهد وارد کشورمان شود باید به وی ویزا داده شود؛ پس وقتی ممانعت به عمل آوریم از بازرسی‌های سرزده ممانعت خواهیم کرد که این اقدام را نیز مرحله به مرحله انجام خواهیم داد.»
این نماینده مجلس یازدهم توضیح داد: «اگر تا اسفندماه سال جاری غربی‌ها به تعهدات خود عمل نکنند، از بازرسی‌های آژانس ممانعت می‌کنیم که این مورد نیز از حقوق ایران محسوب می‌شود؛ چراکه آنها موضوعات هسته‌ای کشور را زیر سوال برده‌اند، پس نباید تکالیف بیش از حدشان را بپذیریم و بایستی بازرسی‌ها متوقف شود.»
بدین ترتیب باید گفت، هیچ بعید نیست گروسی آن «خبر بد» را که نمی‌خواهد بشنود، روز بیست و یکم فوریه دریافت کند!
دیدگاه تان را بنویسید