تکرار دوگانه «مذاکره» و «عدم مذاکره» شدت می‌گیرد؛
کدهای روحانی درباره دیپلماسی با بایدن
محبوبه ولی
دوگانه «مذاکره» و «عدم مذاکره» به شدت در حال شکل‌گیری است و هرچه به پایان دولت ترامپ و آغاز دولت بایدن نزدیک‌تر می‌شویم، بر شدت آن افزوده می‌شود. این فضا یادآور روزهایی است که ایران برای شکل‌گیری برجام، وارد مذاکره با اروپایی‌ها و آمریکا شده بود. آن زمان هم طعن و لعن‌ها بابت ایده مذاکره از سوی گروهی به سوی دولت روان بود تا اینکه درنهایت با تایید مراجع بالاتر نظام، این مذاکرات شکل گرفت و برجام از دل آن بیرون آمد. امروز اما با توجه به تجربه برجام، آن طعن و لعن‌ها گزنده‌تر و شدیدتر شده است. حال که بایدن پیشتاز انتخابات آمریکاست و زمزمه بازگشت او به برجام بالا گرفته است، طیفی در کشور که ذیل جبهه اصولگرا قرار می‌گیرند، به شدت نسبت به دیپلماسی دوباره با آمریکا هشدار می‌دهند؛ این هشدار از سوی چهره‌ها و رسانه‌های اصولگرا مکرر تکرار می‌شود.
کنایه‌های اصولگرایانه
خبرگزاری فارس دیروز در مطلبی تحت‌عنوان «فرش قرمز اصلاح‌طلبان و دولت زیر پای بایدن؛ از تدوین سیاست پساترامپی تا چراغ سبز مذاکره مجدد»، نوشت: «در حالی که هنوز یکی ـ دو روز از اعلام رسمی نتایج انتخابات آمریکا و پیروزی بایدن که با حرف و حدیث‌هایی هم از سوی ترامپ همراه است نگذشته، و هنوز مُهری بر حکم ریاست جمهوری ژوزف بایدن زده نشده، اینجا اصلاح‌طلبان و دولت رسما به کاخ سفید خالی از رئیس‌جمهور پیام فرستادند که تهران آماده مذاکره است.»
این رسانه در ابتدای یادداشت خود آورده است: «می‌گویند افراط در تراژدی به کمدی منجر می‌شود و شاید به همین خاطر باشد که باید روح پرداخت این روزهای اصلاح‌طلبان و دولت به انتخابات آمریکا را واقعیت تلخ و گاه خنده‌داری دانست که شوربختانه فضای سیاسی ایران بدان مبتلاست.»
حسن روحانی و دولتش در این سال‌ها بسیار بدین طریق، بابت مذاکره‌اش با غرب نکوهش شده است؛ با این حال اظهارات دیروز او نشان داد که همچنان بر سر مواضعش درباره دیپلماسی با غرب ایستاده است.
نباید موضوعات منافع ملی را به انتخابات 1400 گره زد
روحانی در جلسه دیروز هیأت دولت تاکید کرد: «هر کجا ببینیم شرایط برای لغو تحریم آماده است، استفاده می‌کنیم و هیچ‌کس حق فرصت‌سوزی ندارد.»
روحانی با بیان اینکه نباید موضوعات منافع ملی را به انتخابات 1400 گره زد، گفت: «ملت ایران ثمره «مذاکره با دنیا» را در سال ۹۵ و ۹۶ دیدند. » به گفته او، شرایط ما در این دو سال در بهترین شرایط ۴۰ سال اخیر بود. تورم ما یک رقمی بود و بالاترین رشد اقتصادی جهان را داشتیم. گفته‌های او متضمن این نکته بود که اگر امکانش باشد باز هم مذاکره خواهیم کرد. در این میان مجلس اما از آن جهت که متشکل از اعضای طیف اصولگراست، به شدت مخالف مذاکره دوباره است؛ مگر آنکه مانند برجام دستوری از نهادهای بالاتر برسد.
فاطمه رحمانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دیروز در همین ارتباط طی گفتگویی، در مورد آینده رابطه جمهوری اسلامی ایران و ایالت متحده آمریکا گفت: به نظرم راهبردهای دونالد ترامپ و جو بایدن مشترک بوده و تفاوتی با هم ندارند. راهبرد هر دو آنها فشار بیشتر بر ایران است. ترامپ نامش را می‌گذارد فشار حداکثری و بایدن نامش را گذاشته بود فشار هوشمند.
مجلس اجازه هیچ‌گونه توافقی را نخواهد داد
نظر او درباره آنچه که روحانی تحت عنوان «ثمره مذاکره با دنیا» گفت، کاملا متفاوت بود. این عضو مجلس یازدهم در این باره، بر خلاف روحانی، تصریح کرد: ملت ایران طی چند سال گذشته نتیجه غرب‌گرایی و اعتماد به غرب را مشاهده کرده است؛ بزرگترین ضررش شرطی شدن بیش از حد اقتصادمان بوده که مردم بیش از پیش آن را لمس می‌کنند.
او ادامه داد: احساس من این است که با آمدن بایدن شرایط تیره‌تر هم می‌شود؛ چراکه سخت‌ترین تحریم‌ها علیه ایران زمانی اعمال شد که بایدن از معاونان باراک اوباما بود.
حمیدرضا ترقی: متأسفانه هر وقت مذاکرات توسط اصلاح‌طلبان صورت گرفته ما همین خسارت را دیده‌ایم. مذاکره در صورت ضرورت به وسیله کسانی که بتوانند منافع ملت را حفظ کنند و نفوذناپذیر باشند، می‌تواند اتفاق بیافتد. مانند تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نباشد که دو نفوذی آمریکا داخلش باشد
این نماینده مجلس همچنین در پاسخ به اینکه مجلس یازدهم در چه شرایطی امکان مذاکره دولت ایران و آمریکا را فراهم می‌کند، گفت: آمریکا به برجام متعهد نبوده و اگر به تعهدات برگردد اتفاق خاصی نمی‌افتد جز آن که به وظایف اصلی خود عمل کرده است. آنها خودشان برجام را امضا و خودشان آن را نقض کردند ما از همان ابتدا هم نباید به آنها اعتماد می‌کردیم به نظرم مجلس یازدهم اجازه هیچ گونه توافقی را نخواهد داد و نباید هم بدهد.
شرط و شروط‌های دور از دسترس
بدین ترتیب به نظر می‌رسد این دوگانه سخت میان دولت و مجلس و اساسا طیف اعتدالگرا و اصولگرا به شدت در حال گسترش است. اما حتی اگر اختلاف بر سر نفس مذاکره نیز حل شود، چالش بعدی اختلافات بر سر چگونگی مذاکره است.
برای نمونه غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در همین ارتباط تصریح می‌کند: «آمریکا تا وقتی خودش را ابر قدرت جهان می‌داند، محال است با ایران سازش کند. در واقع شرط مذاکره با آمریکا این است که ایران را قدرت دسته‌چندم جهانی و از کشورهایی چون چین و روسیه پایین‌تر نبیند.» شروطی از این دست مدام از سوی چهره‌های مختلف در فضای سیاسی ایران طرح می‌شود؛ یکی از پرتکرارترین آنها نیز شرط پرداخت غرامت است. از آن سو نیز طرح می‌شود که بایدن برای بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها، دست روی برنامه موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران خواهد گذاشت؛ دو موضوعی که ایران در مورد آنها کوتاه نیامده و صریحا اعلام می‌کند زین پس هم کوتاه نخواهد آمد.
مذاکره‌کننده اصولگرا باشد
موضوع جالب دیگر بر سر مذاکره، انتخاب «مذاکره‌کننده» است. حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی موتلفه دیروز در گفتگویی، شرط جالبی برای مذاکره طرح کرده و آن اینکه مذاکره‌کنندگان «اصولگرا» باشند.
او به جماران گفته است: «متأسفانه هر وقت مذاکرات توسط اصلاح‌طلبان صورت گرفته ما همین خسارت را دیده‌ایم. مذاکراتی که در دولت شهید رجایی توسط آقای بهزاد نبوی در خصوص قراردادها و بحث گروگان‌ها صورت گرفت، آمریکایی‌ها به راحتی توانستند آن را زیر پا بگذارند و به تعهدات خود عمل نکنند و پول‌های ما را پس از آزادی اسرای جاسوس بازنگردانند. این نشان داد که آن توافق منطقی و درست نبود.»
او ادامه داد: «پس از آن هم باز در سعدآباد و در سال ۲۰۰۳ دیدیم توافقی صورت گرفت که تمام فعالیت‌های هسته‌ای ایران به موجبش تعلیق شد و آنها نیز به تعهدات خود عمل نکردند و زیر بار نرفتند. قبل از انقلاب و در زمان مصدق نیز همین طور بود. در آن مقطع هم آمریکایی‌ها قول دادند که با اخراج توده‌ای‌ها از سیستم حکومتی ایران به دولت مصدق کمک کنند، اما هیچ کمکی که به او نکردند که هیچ، بلکه کودتا به راه انداختند. در توافق مربوط به برجام نیز همین مسئله را شاهدیم.»
روحانی: هر کجا ببینیم شرایط برای لغو تحریم آماده است استفاده می‌کنیم و هیچ‌کس حق فرصت‌سوزی ندارد. ملت ایران ثمره «مذاکره با دنیا» را در سال ۹۵ و ۹۶ دیدند؛ شرایط ما در این دو سال در بهترین شرایط ۴۰ سال اخیر بود
این عضو حزب موتلفه سپس تاکید کرد: «مذاکره در صورت ضرورت به وسیله کسانی که بتوانند منافع ملت را حفظ کنند و نفوذناپذیر باشند، می‌تواند اتفاق بیافتد. مانند تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نباشد که دو نفوذی آمریکا داخلش باشد و مسائل امنیتی و اقتصادی ما را تحت‌تاثیر قرار دهد.»
گفته‌های ترقی موید همان نظر اصلاح‌طلبان است که می‌گویند «اصولگرایان می‌خواهند خودشان مذاکره کنند.»
بدین ترتیب به نظر می‌رسد موضوع مذاکره با آمریکا، هر چه می‌گذرد، چالش جدی‌تری می‌شود اما با وجود تمام این اختلافات و چالش‌ها باید گفت، تصمیم‌گیری درباره مذاکره و برجام صرفا در نهادهای بالادستی مانند شورای عالی امنیت ملی و با تایید مقام معظم رهبری صورت می‌گیرد و الباقی دیگر لفاظی‌های سیاسی است.
دیدگاه تان را بنویسید