از میان اعضای 5+1، دیروز نیمی از آنها یعنی ایران، روسیه و چین رزمایش مشترکی را روی آب‌های عمان و اقیانوس هند آغاز کردند و قرار است آن را تا نهم دی نیز ادامه دهند؛ رزمایشی که گفته می‌شود معنایش این است که روابط سه کشور ایران، روسیه و چین به سطح معناداری رسیده و این روند در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت.

آنطور که معاون عملیات نیروی دریایی ارتش گفته است، این نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که ایران رزمایش مرکبی با دو قدرت دریایی بزرگ جهان و در چنین سطحی برگزار می‌کند. 

امیر دریادار دوم غلامرضا طحانی دیروز در نشستی خبری درباره انتخاب محل این رزمایش نیز توضیح داد که اقیانوس‌هند سومین اقیانوس بزرگ دنیاست که کشورهای بسیار مهمی در این منطقه حضور دارند و سه تنگه مهم باب‌المندب، مالاکا و هرمز به عنوان مثلث طلایی در این منطقه است.

طحانی ادامه داد که این رزمایش برابر برنامه‌های از پیش تعیین شده با حرکت یگان‌های شناوری سه کشور از بندر چابهار آغاز می‌شود و در شمال اقیانوس هند گسترش خواهد یافت.

وسعت عملیات  17 هزار کیلومتر است

تمرینات تاکتیکی متنوع از جمله نجات شناور دچار حریق، آزادسازی شناور مورد تعرض قرار گرفته، تیراندازی علیه اهداف مشخص و سایر تمرینات تاکتیکی و عملیاتی در این رزمایش پیش‌بینی شده است.

معاون عملیات نیروی دریایی ارتش با بیان اینکه وسعت منطقه این رزمایش ۱۷ هزار کیلومتر مربع است، تقویت امنیت تجارت دریایی بین‌المللی و مقابله با دزدی دریایی و تروریسم دریایی، تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی و تبادل تجربیات عملیاتی و تاکتیکی را از اهداف این رزمایش برشمرد.

بدین ترتیب بعدازظهر دیروز اسکله شهید بهشتی بندر چابهار ایران میزبان شناورهای روسی و چینی برای برگزاری این رزمایش بود.  ناو روسی «Yaroslav Mudry» به همراه کشتی سوخترسان «Yel'nya» و یدک‌کش «Yevgeniy Khorov» و همچنین ناوشکن چینی «شینینگ» در دریا مورد استقبال ناو موشک‌انداز «نیزه» قرار گرفتند و با پهلوگیری در اسکله بندر شهید بهشتی چابهار مراسم استقبال و تشریفات رسمی انجام شد.

واکنش واشنگتن

حال قرار است این رزمایش تا دو روز دیگر نیز ادامه داشته باشد. آن هم در شرایطی که ایالات متحده طی ماه‌های گذشته تلاش‌های مستمری داشته تا بتواند کشورهای بسیاری را برای پیوستن به ائتلاف آمریکایی در خلیج فارس ترغیب کند. 

در این شرایط، رزمایش ایران با دو قدرت چین و روسیه، حساسیت آمریکا را برانگیخته است. «سین رابرتسون»، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا روز پنجشنبه اعلام کرد که آمریکا رزمایش‌های دریایی و سه جانبه ایران، روسیه و چین در اقیانوس هند را به دقت زیر نظر دارد و با متحدانش برای تضمین آزادی دریانوردی و جریان آزاد تجارت همکاری خواهد کرد.

«سونگ ژونگ پینگ»، کارشناس مسائل نظامی چین می‌گوید: این رزمایش مشترک نشان می‌دهد که چین و روسیه، به عنوان دو قدرت بزرگ مسئول در جهان، پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۸، از ایران در این توافق حمایت می‌کنند

ایجاد یک جامعه دریایی با آینده مشترک

سه کشور برگزارکننده رزمایش اما تاکید می‌کنند که اتفاقا این رزمایش در جهت ایجاد صلح و ثبات در منطقه است. «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه، ماه اکتبر اعلام کرده بود که این رزمایش نظامی سه‌جانبه همکاری‌های عملیاتی در نبرد علیه تروریست‌ها و دزدان دریایی را تقویت خواهد کرد.

سخنگوی وزارت دفاع چین نیز روز گذشته تاکید کرد که این رزمایش به منظور نشان دادن حسن نیت و توانایی سه طرف در جهت حمایت مشترک از صلح جهانی، امنیت دریایی و ایجاد یک جامعه دریایی با آینده مشترک آغاز شده است.

«ووچیان» در گفت‌وگویی با تارنمای «ای سی ان اس» چین، تعمیق مبادلات و همکاری بین نیروی دریایی سه کشور را از دیگر اهداف این رزمایش عنوان کرد و افزود: این رزمایش مشترک یک مبادله نظامی عادی میان سه کشور است که مطابق با قوانین و مقررات بین‌المللی انجام شده است و هیچ ارتباطی با اوضاع منطقه ندارد.

ایران قابل منزوی شدن نیست

اما آنچه اهمیت ویژه‌ای به این رزمایش داده، حضور ایران در کنار دو قدرت جهانی و همینطور دو عضو برجام است. مقامات ایرانی اینکه «ایران قابل منزوی شدن نیست» را مهمترین دستاورد و پیام این رزمایش می‌دانند. از سوی دیگر همراهی دو عضو برجام و دو قدرت سیاسی و اقتصادی جهان با ایران، این پیام را نیز برای آمریکا دارد که برای حل مسئله هسته‌ای با ایران باید از سد این دو قدرت جهانی نیز بگذرد. 

علیرضا رحیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دیروز در تحلیلش از این رزمایش در صفحه توئیتری خود با اشاره به اینکه تلاش‌های آمریکا در کشاندن اعضای ناتو به مداخلات نظامی در خاورمیانه، بی‌نتیجه ماند، نوشت: «فصل ائتلاف‌های پایدار در منطقه آغاز شده و شکست هژمونی سلطه در ائتلاف‌سازی مداخله‌گرایانه اولین دستاورد این فصل است.»

نه تنها ناظران داخلی، بلکه تحلیلگران خارجی نیز بر این عقیده هستند. 

پیام چین و روسیه به آمریکا

روزنامه گلوبال تایمز چین گفتگویی در همین باره با «سونگ ژونگ پینگ»، کارشناس و تحلیلگر مسائل نظامی چین انجام داده است. این کارشناس به ایرنا گفته که «رزمایش سه جانبه ایران، روسیه و چین، یک سیگنال واضح برای آمریکا ارسال می‌کند و آن اینکه مسئله هسته‌ای تهران باید از طریق مذاکرات بر اساس توافق قبلی حل شود نه اقدام نظامی.»

او ادامه داده: برگزاری چنین رزمایشی، به ایالات متحده توصیه می‌کند علیه ایران به اقدام نظامی یکجانبه متوسل نشده و فشارهای بیشتری علیه این کشور اعمال نکند.

سونگ با اشاره به اینکه ایالات متحده باید جلو شعله‌ور شدن شراره‌های آتش را بگیرد، گفت: این رزمایش باعث کاهش تنش‌ها در منطقه می‌شود زیرا حضور روسیه و چین در این رزمایش در کنار ایران بیانگر حمایت آنها از «صلح و ثبات» در خلیج فارس است.

آنطور که معاون عملیات نیروی دریایی ارتش گفته است، این نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که ایران رزمایش مرکبی با دو قدرت دریایی بزرگ جهان و در چنین سطحی برگزار می‌کند

این کارشناس و تحلیلگر چینی اضافه کرد این رزمایش مشترک نشان می‌دهد که چین و روسیه، به عنوان دو قدرت بزرگ مسئول در جهان، پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۸، از ایران در این توافق حمایت می‌کنند.

وی در مورد اهمیت دریای عمان اضافه کرد دریای عمان همانند تنگه هرمز گذرگاه تقریباً یک سوم کل نفت منطقه خاورمیانه است و وضعیت آن با توجه به جایگاه بالایی که در زمینه کشتیرانی و تردد دریایی دارد، می‌تواند تا حد زیادی بر اقتصاد و امنیت چین تاثیر بگذارد.