ظریف دیدار آبه و روحانی را سازنده، صمیمی و دوستانه خواند؛
بارقه‌ای در یلدای دیپلماسی
محبوبه ولی
شیخ دیپلمات دیروز در کاخ نخست وزیری ژاپن، به طور رسمی مورد استقبال «آبه شینزو»، نخست وزیر این کشور قرار گرفت و ساعاتی بعد نیز پس از ملاقات خصوصی آبه و روحانی، مذاکرات مشترک هیأت‌های عالیرتبه دو کشور انجام شد. این اولین سفر روحانی به ژاپن و دومین سفر یک رئیس جمهوری ایران در طول چهل سال انقلاب اسلامی به این کشور است. اولین بار، 20 سال پیش محمد خاتمی برای دیدار با نخست وزیر ژاپن عازم توکیو شد که منجر به گسترش چشمگیر روابط با ژاپن شد. حالا اما شرایط با 20 سال پیش متفاوت است. روحانی در تنگنای تحریم و گرفتاری‌های برجامی وارد توکیو که متحدی جدی برای واشنگتن است، شده تا یک بار دیگر راه دیپلماسی را بیازماید. پیش از سفر روحانی به ژاپن، منابع خارجی خبر داده بودند که آمریکا با این سفر موافقت کرده و از توکیو خواسته که واشنگتن را در جریان جزئیات این دیدار بگذارد.
بدعهدی آمریکا به روابط سیاسی کشور نیز لطمه زده
روحانی نیز از این فرصت استفاده کرد و دیروز در دیدار با مقامات ژاپنی، طی اظهاراتی که قطعا مقامات آمریکایی نیز در جریان آن قرار خواهند گرفت، گفت: خروج یک جانبه آمریکا از تفاهم‌نامه‌های بین‌المللی مثل برجام، امنیت و صلح در جهان را تهدید می‌کند.
رئیس جمهور کشورمان با بیان اینکه همه کشورها باید به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متعهد باشند، گفت: تحریم‌های آمریکا نوعی تروریسم اقتصادی تلقی می‌شود و کشورهایی که در راه مقابله با تروریسم فعالیت می‌کنند باید با این کار آمریکا نیز مقابله کنند.
روحانی با تاکید بر اینکه خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های بی‌سابقه اقتصادی علیه ملت ایران به سود هیچکس نبوده است، افزود: بدعهدی آمریکایی‌ها نه تنها ضربه به یک توافق بزرگ بین‌المللی بود بلکه آسیب و ضربه به صلح و روابط سیاسی دوستانه میان کشورها است.
مذاکره می‌کنیم؛ اما در چارچوب منافعمان
اما روحانی درباره مذاکره که خواست مکرر دولت دونالد ترامپ است، چه گفت؟ او با بیان اینکه به طور طبیعی در چارچوب منافع خود از هیچگونه مذاکره و توافقی در این زمینه رویگردان نیستیم، گفت: طی این سال‌ها ایران ثابت کرده که با منطق و گفت و گو منافع خود را تامین می‌کند و همیشه معتقد بوده که با منطق مذاکره و افق برد - برد می‌توان به توافقات موثر و پایدار رسید.
رئیس جمهوری اما در عین حال ادامه داد: روش غیرقانونی آمریکا در خروج غیرمتعهدانه از توافق برجام نشان داد که این اقدام ضربه به یک توافق بین‌المللی و صلح و امنیت بود و در واقع نه برای آمریکا و نه هیچکدام از طرف‌های برجام سودی نداشت و ثابت کرد که تحریم سرنوشتی جز باخت - باخت برای هیچکس ندارد.
موضوع حساس خلیج فارس
اما موضوع دیگری که در سفر دیروز روحانی به ژاپن مطرح شد، یک مسئله حساس برای ژاپن بود. بخش قابل توجهی از مبادلات نفتی ژاپن از طریق خلیج فارس صورت می‌گیرد؛ از این رو امنیت آن و به ویژه امنیت ژاپن در این منطقه آبی بسیار برای این کشور مهم است. پیش از سفر روحانی به توکیو نیز منابع مختلف تاکید می‌کردند علاوه بر پرداختن به اختلافات ایران و آمریکا و مسائل هسته‌ای، ژاپنی‌ها در این سفر از مقامات ایرانی خواهند خواست تا ژاپن را وارد قدرت دریایی خلیج فارس برای حمایت از نفتکش‌ها کنند. در این میان طرح جنجالی دولت آبه برای اعزام نیروی دریایی به آب‌های خلیج فارس نیز بسیار مورد توجه است. نکته قابل توجه دیگر نیز این است که ژاپن پیش از این از پیوستن به ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس سر باز زده بود اما اواسط آذر اعلام شد که دولت ژاپن قصد دارد با هدف کمک به متحد اصلی خود یعنی آمریکا، یک ناوشکن به خلیج فارس اعزام کند.
روحانی: روش غیرقانونی آمریکا در خروج غیرمتعهدانه از توافق برجام نشان داد که این اقدام در واقع نه برای آمریکا و نه هیچکدام از طرف‌های برجام سودی نداشت و ثابت کرد که تحریم سرنوشتی جز باخت - باخت برای هیچکس ندارد
حال به نظر می‌رسد با توجه به روابط 90 ساله و مثبت ژاپن و ایران، ژاپن سعی دارد رضایت و همراهی ایران برای این حضور در خلیج فارس را جلب کند. «آبه شینزو» دیروز در جریان سفر روحانی به کشورش، از طرح «صلح هرمز» ایران استقبال و اعلام کرد که کشورش از این طرح پشتیبانی خواهد کرد.
نخست وزیر ژاپن گفت: تامین امنیت منطقه برای همه کشورهایی که به این حوزه رفت و آمد دارند بسیار مهم است و ما از نقش سازنده ایران در تامین امنیت و ثبات و صلح در منطقه قدردانی می‌کنیم. رئیس جمهوری ایران نیز با اشاره به ارائه طرح‌ها و پیشنهادهای راهبردی برای کمک به تامین امنیت و صلح و ثبات در منطقه از جمله طرح «صلح هرمز» برای تامین امنیت منطقه، خلیج فارس و تنگه هرمز، گفت: ایران از کمک همه کشورها از جمله ژاپن در این زمینه استقبال می‌کند. روحانی اما در عین حال تاکید کرد که امنیت خلیج فارس توسط کشورهای بیگانه بهم ریخته است. او گفت: «برای امنیت منطقه باید ریشه یکجانبه‌گرایی را بخشکانیم و به کسانی که مسیری غیر از همکاری بر اساس قواعد بین‌اللملی را تعقیب می‌کنند بفهمانیم باید مسیری دیگر را دنبال کنند.»
تلاش برای تکرار یک تجربه موفق
بدین ترتیب به نظر می‌رسد ایران علی رغم اینکه موافق همکاری کشوری چون ژاپن با آمریکا در خلیج فارس نیست، اما سعی می‌کند دوست دیرین خود را حفظ و اتفاقا برای جلب همکاری او در خلیج فارس اعلام آمادگی کند. به ویژه که ایران در شرایط فعلی از نظر اقتصادی روی دوستان دیرین شرقی خود حساب باز کرده است. سفر 20 سال پیش خاتمی به ژاپن، تجربه موفقی از گسترش روابط با ژاپن در ابعاد مختلف بود.
به دنبال همین موضوع، همکاری‌های اقتصادی، گردشگری، ورزشی، گمرکی، صنعتی، تجاری، انرژی، علم و فناوری و پزشکی از دیگر مسائلی بود که دیروز در دیدار مقامات دو کشور مطرح شد.
رئیس جمهور ایران خواستار گسترش روابط در این حوزه‌ها شد. نخست وزیر ژاپن نیز با تاکید بر علاقه‌مندی کشورش بر گسترش روابط با ایران در همه عرصه‌ها، تصریح کرد: «مصمم هستیم همکاری‌های خود با ایران به ویژه در زمینه‌های کنسولی، فنی و مدیریت پزشکی، مدیریت بحران و مقابله با زلزله را توسعه دهیم.
او با بیان اینکه علاقه‌مندیم بخش‌های خصوصی دو کشور در روند توسعه روابط مشترک اقتصادی فعالتر شوند، ادامه داد: ژاپن همچنین علاقه‌مند است سریعا تفاهمنامه دو کشور در حوزه گردشگری عملیاتی شود تا روابط دو ملت نیز بیش از پیش توسعه یابد.
شروع همکاری ژاپن با سه کشور اروپایی طرف برجام
در نهایت نیز آبه شینزو تاکید کرد که ژاپن پیوسته از برجام حمایت کرده و به تلاش‌های خود در این عرصه ادامه می‌دهد، از شروع همکاری کشورش با سه کشور اروپایی در این زمینه خبر داد.
به نظر می‌رسد با توجه به روابط 90 ساله و مثبت ژاپن و ایران، ژاپن سعی دارد رضایت و همراهی ایران برای حضورش در خلیج فارس را جلب کند. «آبه شینزو» دیروز از طرح «صلح هرمز» ایران استقبال و اعلام کرد که کشورش از این طرح پشتیبانی خواهد کرد
در نهایت دستگاه دیپلماسی کشور نگاه مثبتی به این سفر داشت. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان دیروز در واکنش به این سفر در صفحه توئیتری خود نوشت: «دیدار حسن روحانی و آبه شینزو نخست وزیر ژاپن، سازنده، دوستانه و صمیمی و برای تقویت هر چه بیشتر روابط دوجانبه، منطقه‌ای و جهانی بود. از میزبانان ژاپنی تشکر می‌کنیم که «انقلاب زمستانی» را در کنار ما جشن گرفتند.»
سفر چندماه پیش آبه به ایران نتایج مورد انتظار را در پی نداشت. حال باید منتظر ماند و دید که آیا این سفر می‌تواند نقطه عطفی در حل تنش با متحد ژاپن یعنی آمریکا و همینطور گسترش قابل توجه روابط دو کشور باشد یا اینکه باز موانع متعدد مانع از ثمردهی دیپلماسی خواهند شد.
دیدگاه تان را بنویسید