پشتِ پرده‌های بنزین چه خبر است؟
ماهی‌گیری از آتش
محبوبه ولی
برای یک شهروند عادی مسئله، قیمت بنزین است و بار سنگین و کمرشکن تورمی که با خودش می‌آورد؛ اما در پشت پرده، ماجرا بسیار فراتر از بنزین است. این واقعیت را زمانی می‌توان دریافت که این روزهای عراق و لبنان را به یاد آوریم.
اگر به سیر اتفاقات بعد از خروج آمریکا از برجام نگاهی بیندازیم، خواهیم دید که در ماه‌های ابتدایی آتش تنش در خلیج فارس و دریا شعله‌ور بود؛ از حمله به نفتکش‌ها و توقیف آنها تا حمله به آرامکو و متهم کردن ایران، از بغض و کینه‌ای که همسایگان عرب و جنوبی از خود نشان دادند تا فراخوان ایالات متحده برای تشکیل ائتلاف خارجی در خلیج فارس.
ایران به دنبال این شرایط، سیاست ترمیم روابط با همسایگان عرب منطقه‌ای را پیش گرفت؛ اما تنش در همان منطقه خلیج فارس باقی نماند. اکنون هفته‌هاست در عراقی که همسایه ایران است و نخست‌وزیر آن، عادل عبدالمهدی به دنبال میانجی‌گری میان ایران و عربستان بود، آتش اعتراضات خونبار شعله‌ور است. در لبنان، عروس خاورمیانه که از قضا آن نیز ارتباط نزدیکی با ایران دارد، وضع به همین ترتیب است و حالا ایران!
همسایه پیشگو
«بگذارید صریح بگویم، ما حدس‌هایی داریم که چه کسانی پشت این شورش‌ها در عراق هستند؛ چه کسانی پشت این تظاهرات‌ها هستند. ما همچنین معتقدیم که این تظاهرات به ایران کشیده خواهد شد، هدف از آن ایجاد شکاف و تفرقه در جهان اسلام و ایجاد اختلاف میان یکدیگر است که ما مقابل هم بایستیم؛ فکرش را بکنید! ایران و عراق مقابل ما ایستادند!»؛ این اظهارات چندی پیش رجب طیب اردوغان بعد از واکنش‌های تند و منفی به حمله نظامی او به سوریه است. بسیاری آن را واکنش طعنه‌آمیز رئیس‌جمهور ترکیه به ایران قلمداد و اینگونه تفسیر کردند که اردوغان کینه خود از انتقاد ایران به اقدام نظامی ترکیه در سوریه را این چنین نشان داده است.
اما گذشته از اینکه آنچه اردوغان گفت، هشدار بود یا طعنه، وضعیت این روزهای ایران حاکی از درستی پیش‌بینی اوست. حالا همانطور که او هشدار داده بود، شعله به ایران هم رسیده است و نگاهی به اعتراضات در هر سه کشور عراق، لبنان و ایران این گمان را تقویت می‌کند که هر سه آنها در امتداد یکدیگر هستند؛ شیوه اعتراضات در لبنان، متفاوت از ایران و عراق است، با این حال در هر سه فشارهای اقتصادی سرتیتر اعتراضات است. در ایران و عراق تخریب‌ها وسیع و آتش‌افروزی‌ها بسیار است، راه‌ها و مسیرها مسدود می‌شوند و خشونت و اقدام مسلحانه دیده می‌شود.
یکی از تفاوت‌ها اما در داشتن رهبر است. در حالی که اعتراضات عراق رهبر دارد، اعتراضات ایران رهبر ندارد. سازمان مجاهدین خلق و خاندان پهلوی در این میان هر یک ادعای رهبری این آتش‌افروزی‌ها را دارند که سندی بر مردمی نبودن اعتراضات اخیر و هدایت آن از خارج کشور است.
برای ما فیلم بفرستید!
اما وجه اشتراک بعدی، «حمایت غرب» از این اعتراضات است. تنها پنج روز از این اعتراضات می‌گذرد اما آمریکا و اروپا بسیار زودهنگام نسبت به آن واکنش نشان دادند. وزارت خارجه آمریکا در همان ابتدا از مردم خواست که از اعتراضات خود فیلم بگیرند و به توئیتر این وزارتخانه ارسال کنند!
مقامات آمریکایی به سرعت با جملات نخ‌نما و کلیشه‌ای مانند اینکه «در کنار مردم رنجدیده ایران هستیم!» حمایت خود را از این اعتراضات اعلام کردند. روز گذشته نیز برایان هوک، رئیس گروه اقدام علیه ایران با اسکای‌نیوز عربی گفتگو کرد و گفت: «ملت ایران از نظامی که نتوانست وظایف خود را انجام دهد خسته شده‌اند. ما از مطالبات ملت ایران حمایت می‌کنیم زیرا ایران اموالش را در راستای ایجاد بی‌ثباتی در کشورهای دیگر خرج می‌کند و ما از آنها می‌خواهیم که این اموال را در راستای بهبود اوضاع معیشتی مردم خرج کنند.»
سناریویی که اردوغان تحت عنوان تفرقه در جهان اسلام به آن اشاره کرده، آن جایی بیشتر خودش را نشان می‌دهد که روز گذشته منابع غربی از پیدا شدن اسنادی در عراق خبر دادند که حاکی از نفوذ ایران در عراق است
ایران در برابر عراق
هوک درباره عراق هم صحبت کرد و گفت: «هر مسئول عراقی که بخواهد در زیرسایه «سلطه‌گری ایران بر عراق» ثروت و اموال ملت را بخورد، علیه آن تحریم وضع خواهیم کرد.»
او ادامه داد که مقامات ایرانی می‌خواهند حزب‌الله‌های دیگری همانند حزب‌الله لبنان در عراق و یمن ایجاد کنند و ما می‌دانیم که برخی افسران ایرانی با حوثی‌هایی در یمن همکاری دارند.
سناریویی که اردوغان تحت‌عنوان تفرقه در جهان اسلام به آن اشاره کرده و هوک با اظهارات خود از آن پرده برمی‌دارد، آن جایی بیشتر خودش را نشان می‌دهد که روز گذشته منابع غربی از پیدا شدن اسنادی در عراق خبر دادند که حاکی از نفوذ ایران در عراق است.
این خبرها و اظهارات را می‌توان هیزم همان آتشی به حساب آورد که منجر به شعارهای ضد ایرانی در اعتراضات عراق شده است.
فشارهای حقوق بشری
گذشته از واکنش آمریکایی‌ها که شاید با توجه به مسبوق به سابقه بودن آن، چندان هم عجیب نباشد، واکنش کشورهای اروپایی است که حتی شامل آلمان محافظه‌کار هم می‌شود. اروپایی‌ها که در موارد مشابه مانند اعتراضات در هنگ‌کنگ هفته‌ها طول می‌کشد تا موضع خود را اعلام کنند، در اعتراضات چند روز اخیر ایران به سرعت موضع خود را شفاف کردند.
فرانسه و آلمان تنها دو روز پس از اعتراضات، حمایت خود را از معترضان اعلام کردند. به دنبال این واکنش‌ها، فشارهای حقوق بشری بر ایران نیز آغاز شده است.
دویچه وله دیروز خبر داد که دفتر حقوق بشر سازمان ملل با طرح ادعای استفاده نیروهای امنیتی ایران از مهمات نظامی در مقابله با اغتشاشات اخیر، اظهار نگرانی کرده و مدعی شده: «نیروهای امنیتی ایران برای سرکوب آنچه «اعتراضات بر سر افزایش قیمت بنزین» عنوان شده، از مهمات نظامی استفاده کرده‌اند.»
دویچه وله دیروز خبر داد که دفتر حقوق بشر سازمان ملل اظهار نگرانی کرده و مدعی شده: «نیروهای امنیتی ایران برای سرکوب آنچه «اعتراضات بر سر افزایش قیمت بنزین» عنوان شده، از مهمات نظامی استفاده کرده‌اند
این دفتر همچنین با بیان اینکه آنتونیو گوترش درباره جان باختن افراد در این اعتراضات بسیار غمگین و ناراحت است، مدعی شده که «گزارش‌ها نشان‌دهنده کشته شدن ده‌ها نفر در اعتراضات است و این شرایط گسترده هشداردهنده است.»
این اظهارات در حالی است که تحریم‌ها علیه ایران هر روز شدت می‌گیرد و مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا دیروز از لغو معافیت تحریم‌های فردو خبر داد. او اخیر گفته است: «مسیر پیش‌رو شفاف است، ادامه فشار تا زمانی است که ایران درباره یک توافق جامع مذاکره کند که شامل توقف حمایت از گروه‌های تروریستی نظیر سازمان جهاد اسلامی است.»
و حال در شرایط جدید به نظر می‌رسد آنهایی که منطقه را در آتش می‌خواهند، اکنون به دنبال گرفتن ماهی از آتشی هستند که در ایران افروخته‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید