لغو ویزای محمود عباس برای حضور در مجمع عمومی، آمریکا را در مظان اتهام قرار داد؛
تخطئه جامعه ملل با رویکرد حمایت از تل‌آویو
رامین پرتو
بحران غزه و مسأله فلسطین را صرفاً نمی‌توان با اقدامات میدانی و نظامی اسرائیل در غزه و کرانه باختری مرتبط دانست، بلکه این روند به سمت و سویی می‌رود که عملا یک درگیری کاملاً سیاسی و دیپلماتیک با نقش‌آفرینی ترامپ و آمریکا را به نظاره نشسته‌ایم. نوعی تنش که هیچ رگ و ریشه‌ای از احترام به قوانین و مقررات بین‌المللی در آن دیده نمی‌شود؛ به عبارتی دیگر در میدان نزاع سیاسی هرگونه چارچوب حقوقی به محاق رفته و حالا دامنه این نزاع و اقدامات سیاسی، به سازمان ملل متحد در نیویورک کشیده شده است.
در این راستا، در یک اقدام بی‌سابقه، وزارت خارجه آمریکا تصمیم به لغو ویزاهای مقامات فلسطینی، به‌ویژه محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل گرفته است. طبق بیانیه‌ای که از سوی وزارت خارجه آمریکا منتشر شده، تمام ویزاهایی که پیش از تاریخ ۳۱ ژوئیه صادر شده بود، در راستای اجرای قوانین و منافع امنیت ملی ایالات لغو خواهند شد. بدیهی است این تصمیم تأثیر سوئی بر دیپلماسی فلسطینی‌ها در مجامع بین‌المللی، به ویژه در سازمان ملل خواهد داشت.
مقامات آمریکایی، به‌ویژه تامی پیگوت، معاون سخنگوی وزارت خارجه، این تصمیم را بخشی از سیاست‌گذاری کلی دولت ایالات متحده برای جلوگیری از حمایت از تروریسم و تضعیف تلاش‌های صلح در منطقه دانسته‌اند. آمریکا به‌ویژه به سیاست‌های فلسطین در دیوان کیفری بین‌المللی و دیوان دادگستری بین‌المللی اشاره کرده و خواهان آن است که فلسطینی‌ها به‌طور علنی حمایت از اقدامات خشونت‌آمیز و تروریستی را متوقف کنند.
در مقابل این تصمیم با اعتراضات شدیدی از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین و دیگر نهادهای فلسطینی روبه‌رو شده است. وزارت خارجه فلسطین، در واکنش به این اقدام، آن را نقض توافق‌نامه‌های سازمان ملل دانسته و خواستار حمایت نهادهای بین‌المللی از حقوق فلسطین شده است. علاوه بر این، جنبش‌های فلسطینی مانند ابتکار عمل ملی فلسطین با انتقاد شدید از سیاست‌های واشنگتن، خواستار جابجایی نشست سازمان ملل به کشوری دیگر برای تضمین مشارکت نمایندگان فلسطینی در آن شده‌اند.
پاسخ‌های جهانی و تأثیرات دیپلماتیک
نکته مهم این است که واکنش‌های جهانی به تصمیم آمریکا نشان‌دهنده شدت بحران دیپلماتیک در حال وقوع است. در واکنش به این تصمیم، بسیاری از کشورهای غربی از جمله فرانسه، کانادا و استرالیا فراخوانی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین در نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل ارائه داده‌اند. همچنین، پارلمان ترکیه در واکنش به تحرکات اسرائیل و حمایت واشنگتن از تل‌آویو، درخواست تعلیق عضویت اسرائیل در سازمان ملل را مطرح کرده است. این تحولات نشان می‌دهد که در سطح جهانی، حمایت از حقوق فلسطین در حال افزایش است و بسیاری از کشورهای غربی، برخلاف گذشته، به رسمیت شناختن فلسطین را در دستور کار قرار داده‌اند. این مساله به نوبه خود فشارهای زیادی بر آمریکا وارد خواهد آورد که مجبور است در سیاست‌های خود تجدید‌نظر کند.
سوءاستفاده اسرائیل از وضعیت جدید
یکی از مهمترین مسائلی که باید مورد توجه قرار گیرد، نحوه سوءاستفاده اسرائیل از این وضعیت است. اسرائیل که در حال حاضر با انتقادهای شدید جهانی به‌ویژه در رابطه با جنایت‌های جنگی در غزه روبه‌رو است، در تلاش است تا از تصمیم آمریکا برای اعمال تحریم‌ها علیه فلسطینی‌ها به‌عنوان ابزاری برای تقویت جایگاه خود در مجامع بین‌المللی استفاده کند؛ تا جایی که گدعون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل به صورت مستقیم از آمریکا بابت این تصمیم قدردانی کرده و آن را گامی مهم در مبارزه با تروریسم و حمایت از امنیت اسرائیل دانسته است!
اسرائیل به‌ویژه از موقعیت جدید برای ممانعت از هرگونه پیشرفت در روند صلح استفاده خواهد کرد. تصمیم آمریکا مبنی بر عدم صدور ویزا برای مقامات فلسطینی ممکن است به اسرائیل این فرصت را بدهد که با بهره‌برداری از حمایت واشنگتن، فشار بیشتری به فلسطینی‌ها وارد کند و حتی از مذاکره با آن‌ها اجتناب کند. این وضعیت به‌ویژه در زمانی که تحرکات برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین در حال افزایش است، برای اسرائیل یک چالش جدی محسوب می‌شود.
مخدوش کردن وجهه سازمان ملل
یکی از بزرگ‌ترین تبعات تصمیم اخیر آمریکا، تأثیر منفی آن بر وجهه سازمان ملل خواهد بود. سازمان ملل متحد، به عنوان یک نهاد بین‌المللی که بر اساس توافقات مختلف و در ادوار کوناگون تلاش کرده تا حقوق ملت‌ها را در سطح جهانی به رسمیت بشناسد، حالا با چالشی جدی (سیاسی- حقوقی) در مواجهه با تصمیمات یکجانبه‌ای همچون تصمیم آمریکا روبه‌رو است. این اقدام می‌تواند مشروعیت سازمان ملل را تحت‌الشعاع قرار دهد، زیرا این سازمان باید برای حفظ اصول عدالت و حقوق بشر، اجازه دهد که نمایندگان تمامی کشورها، حتی در شرایط دشوار سیاسی، در اجلاس‌های بین‌المللی مشارکت کنند.
بر این اساس عدم صدور ویزا برای محمود عباس و دیگر مقامات فلسطینی از سوی آمریکا می‌تواند به‌عنوان یک لکه ننگ در تاریخ سازمان ملل ثبت شود. این موضوع می‌تواند باعث شود که بسیاری از کشورها، به‌ویژه آن‌هایی که طرفدار حقوق فلسطین و فلسطینی‌ها هستند و کنشگری‌های خاص خود در این عرصه دارند، شک و تردیدهایی در مورد قابلیت این سازمان برای نظارت بر انصاف و عدالت در مسائل بین‌المللی پیدا کنند.
در این بین از سال‌های پیش موضوع نقل مکان سازمان ملل متحد از خاک ایالات متحده مورد نظر بوده که البته خروجی خاصی در بر نداشته است اما این اقدام ایالات متحده از منظر جامعه ملل و حتی شرکای اروپایی آمریکا و اسرائیل بدان معناست که اساساً استفاده از کارت ملل متحد آن هم در قبال پرونده‌ای به نام فلسطین، می‌تواند مهمترین و کلیدی‌ترین رکن دموکراسی در جهان را زیر سوال ببرد و ماهیت آن از حیث مکانی برای تبادل نظر و دیدگاه در سطح جهانی را به چالش بکشد.
فرجام سخن
لغو ویزا برای مقامات فلسطینی، نه تنها تنش‌های میان فلسطین و ایالات متحده را تشدید می‌کند، بلکه روند صلح در منطقه خاورمیانه را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. این تصمیم نشان‌دهنده یک بحران دیپلماتیک است که نه تنها بر فلسطینی‌ها بلکه بر کل فرآیند صلح در منطقه تأثیرگذار خواهد بود که هزینه آن به دوش واشنگتن بوده اما اسرائیل در سایه آن آزادانه حرکت می‌کند. در نهایت، این تصمیم آمریکا می‌تواند باعث شود که فلسطین در عرصه بین‌المللی بیشتر از گذشته به دنبال حمایت‌های دیپلماتیک و حقوقی از کشورهای دیگر باشد. این وضعیت احتمالاً موجب تحولات جدیدی در سازمان ملل خواهد شد و باید منتظر ماند و دید که آیا این فشارها منجر به تغییرات در سیاست‌های آمریکا و دیگر کشورهای غربی خواهد شد یا خیر؟
دیدگاه تان را بنویسید