ترامپ در پرونده جدال کی‌یف- مسکو، تغییر استراتژی داد؛
خروج واشنگتن از میانجیگری جنگ اوکراین!
رامین پرتو
پرونده اوکراین به یکی از موضوعاتی تبدیل شده که هر روز یک خبر جدید، التهاب تازه‌ای در آن به وجود می‌آورد و حالا کار به جایی رسیده که ترامپ در محافل خصوصی به نزدیکان خود اعلام کرده که فکر نمی‌کرده است که این پرونده تا به این حد پیچیده و چند لایه باشد. از زمانی که کمپین‌های انتخاباتی جمهوریخواهان با محوریت ترامپ در سال 2024 میلادی آغاز شد، او با حمله به بایدن و تیم وی در مورد ارائه کمک‌های عظیم به اوکراین، سعی کرد تا خود را پایان دهنده این جنگ به افکار عمومی ایالات متحده و به خصوص پایگاه اجتماعی‌اش معرفی کند و حتی بارها و بارها اعلام کرده است که اگر او در مسند قدرت بود، به هیچ وجه این جنگ رخ نمیداد. ترامپ مدعی شده بود که پس از بازگشت به کاخ‌سفید خیلی زود می‌تواند به جنگ با اوکراین خاتمه دهد اما هم اکنون با گذشت بیش از سه ماه هنوز هیچ خبری از این موضوع نیست و هر روز هم این پرونده پیچیده‌تر از گذشته می‌شود.
کناره‌گیری آمریکا از میانجیگری می‌تواند روسیه را تشویق کند تا به صورت تمام‌عیار و عمیق‌تر به اوکراین حمله کند ولی به هر ترتیب این موضوع به توان نظامی و اقتصادی اوکراین و حمایت اروپا از این کشور بستگی دارد
بر همین اساس اخیراً تمی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در یک اعلامیه حائز اهمیت، اظهار داشت که واشنگتن دیگر حاضر نیست برای میانجیگری در مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین به دور دنیا سفر کند. او تأکید کرد که حالا نوبت طرفین است که پیشنهادهای مشخص و عملی خود را برای پایان این جنگ ارائه دهند. این اعلامیه نشان‌دهنده تغییری قابل توجه در رویکرد ایالات متحده به بحران اوکراین است. واشنگتن همچنان اعلام می‌کند که متعهد به حل و فصل این بحران است و به تلاش‌ها برای دستیابی به صلح در اوکراین پایبند خواهد بود، اما نقش خود را از جایگاه فعال و میانجی به یک بازیگر جانبی کاهش می‌دهد. در ادامه این تحولات، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه موقت آمریکا، که اخیراً به عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ نیز منصوب شده است، چندی پیش و قبل از اعلام موضع وزارت خارجه آمریکا با ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، دیدار کرد. در این دیدار، روبیو از امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه در بسیج حمایت اروپایی و اوکراینی برای توافقی پایدار تقدیر کرد، اما به‌روشنی گفت که تنها حرف کافی نیست و اروپا باید با منابع واقعی و اراده سیاسی وارد عمل شود تا به این جنگ پایان دهد. این حرکت نشان می‌دهد که آمریکا دیگر نمی‌خواهد تنها مسئولیت فشار بر طرفین را بر عهده بگیرد و انتظار دارد که اروپا و سایر بازیگران بین‌المللی نقش فعال‌تری در این فرآیند ایفا کنند؛ موضوعی که حتی بارها ترامپ در سطوح و بازه‌های مختلف زمانی به نوعی دیگر به آن اشاره کرده و گفته است که اعضای ناتو باید نقش بیشتر و عمیق‌تری را در بحران اوکراین به گردن بگیرند و همین موضوع حالا باعث اختلاف شده است.
بسیاری از ناظران اعتقاد دارند که اعلامیه وزارت خارجه آمریکا نه به معنای کناره‌گیری کلی واشنگتن از میانجیگری در جنگ اوکراین، بلکه بیشتر شبیه به یک تهدید علیه طرفین این جنگ است و آمریکا می‌خواهد نشان دهد که دیگر حاضر نیست نقش اصلی را در این فرآیند ایفا کند و انتظار دارد که روسیه و اوکراین مسئولیت‌های بیشتری را برعهده بگیرند
روبیو می‌تواند چه کاری انجام دهد؟
اینکه در چنین شرایطی یکباره مایک والتز، مشاوره امنیت ملی کاخ سفید کنار گذاشته می‌شود، به باور بسیاری از تحلیلگران می‌تواند بر پرونده اوکراین تاثیر منفی بگذارد. ترامپ در دولت دوم خود تصمیمات جدیدی درباره تشکیلات کابینه و تیم امنیت ملی اتخاذ کرده است و تعیین مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه فلوریدا و وزیر امور خارجه موقت، به عنوان مشاور امنیت ملی، یکی از این تصمیمات حائز اهمیت است که شاید بتواند تا حدودی بتواند پرونده اوکراین را از وضعیت کنونی خارج کند و به سمت یک وضعیت جدید پیش ببرد.
دلایل این امر می‌تواند بر این اساس باشد که روبیو به دلیل تجربه خود در مسائل خارجی و امنیتی، به ویژه در خاورمیانه و آمریکای لاتین، شناخته شده است و در مقایسه با چهره‌های تندرو مانند مایک والتز، روبیو رویکردی معتدل‌تر و دیپلماتیک‌تر از خود نشان دهد. از منظری دیگر باید توجه داشت که روبیو یکی از حامیان وفادار ترامپ در جناح جمهوری‌خواه است و این امر باعث شده است که ترامپ به او اعتماد کامل داشته باشد و این انتصاب نشان می‌دهد که ترامپ به دنبال ایجاد تعادل بین امنیت ملی و دیپلماسی است و می‌خواهد از مهارت‌های روبیو برای رسیدن به اهداف استراتژیک خود در پرونده استفاده کند.
نکته مهم دیگر این است که اساساً گفته می‌شود مایک والتز ار چهره‌هایی بوده که دائماً در گوش ترامپ خطر روسیه برای ایالات متحده را زمزمه کرده است. به شهادت بسیاری از تحلیلگران و سیاسیون آمریکایی مستقر در کنگره، والتز بارها به ترامپ در مورد نوع مذاکره و میانجیگری ایالات متحده در پرونده اوکراین هشدار داده و حتی از آن انتقاد کرده بود و معتقد بوده که مسکو در حال بازی دادن ترامپ است اما رئیس جمهوری آمریکا این تحلیل را نمی‌پذیرفته است که در نهایت به اخراج وی منتهی شد.
آیا واشنگتن کلاً از میانجیگری کنار می‌کشد؟
بسیاری از ناظران بین‌المللی اعتقاد دارند که اعلامیه تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نباید به این معنا تفسیر شود که ایالات متحده کلاً از میانجیگری در جنگ اوکراین کنار می‌کشد، بلکه این اعلامیه بیشتر شبیه به یک تهدید علیه طرفین این جنگ است. واشنگتن می‌خواهد نشان دهد که دیگر حاضر نیست نقش اصلی را در این فرآیند ایفا کند و انتظار دارد که روسیه و اوکراین خودشان مسئولیت‌های بیشتری را بر عهده بگیرند و در کل این رویکرد می‌تواند به دو دلیل انجام شده باشد؛ نخست اینکه ترامپ ممکن است بخواهد از فشارهای داخلی و بین‌المللی علیه خود و بر اساس وعده‌هایی که داده بود کاسته شود و دوم هم اینکه آمریکا می‌خواهد روسیه و اوکراین را وادار کند تا به‌طور مستقیم و بدون واسطه به مذاکره بنشینند که این احتمال از نظر اروپایی‌ها کاملاً منتفی است.
در این میان باید توجه شود که نگاه آمریکا به جنگ اوکراین بر پایه حمایت از استقلال و تمامیت ارضی اوکراین است. واشنگتن همواره اعلام کرده است که هرگونه توافق صلح باید بر اساس این اصول باشد اما با این حال، آمریکا نمی‌خواهد در این فرآیند نقش فعالی داشته باشد و انتظار دارد که اروپا و سایر بازیگران بین‌المللی نقش بیشتری ایفا کنند. این رویکرد نشان می‌دهد که آمریکا می‌خواهد از بار مالی و سیاسی این بحران کاسته شود.
حال، سوالی که در این میان پیش می‌آید این است که آیا کناره‌گیری آمریکا می‌تواند باعث حمله عمیق‌تر روسیه علیه اوکراین شود؟ واقعیت این است که کناره‌گیری آمریکا از میانجیگری می‌تواند روسیه را تشویق کند تا به صورت تمام‌عیار و عمیق‌تر به اوکراین حمله کند. مسکو ممکن است این حرکت را به عنوان نشانه‌ای از ضعف آمریکا تفسیر کند و از فرصت استفاده کند و دست به کار شود ولی به هر ترتیب این موضوع به توان نظامی و اقتصادی اوکراین و حمایت اروپا از این کشور بستگی دارد؛ به گونه‌ای که اگر اروپا بتواند نقش مؤثری ایفا کند، ممکن است بتواند از چنین سناریویی جلوگیری کند.
با این تفاسیر آینده جنگ اوکراین با توجه به این روند می‌تواند به سمت‌های مختلفی کشیده شود که سناریوی اول پایان جنگ از طریق مذاکره است و اگر طرفین به توافقی برسند که بر اساس اصول استقلال و تمامیت ارضی باشد، ممکن است این اتفاق رخ دهد. سناریوی دوم اما ادامه جنگ با شدت بیشتر خواهد بود و اگر روسیه از کناره‌گیری آمریکا استفاده کند و حمله‌های خود را تشدید کند می‌تواند خروجی منفی بیشتری بر جای بگذارد. اما سومین سناروی جنگ نیمه‌فعال است؛ به گونه‌ای که اگر طرفین نتوانند به توافق برسند، جنگ به شکلی نیمه‌فعال ادامه خواهد یافت.
دیدگاه تان را بنویسید